اعــتـیاد به مـواد مـخــدر drug addiction، وابستگی به مواد یا دارو به صورت غیرقانونی است. وقتی می گوییم شخصی معتاد است، یعنی نمی تواند خود را در برابر مصرف ماده ی مخدر کنترل کند و به رغم خطرات ناشی از مصرف به استفاده از ماده ی مخدرادامه می‌دهد. اعتیاد به ماده‌ی مخدر سبب ایجاد ولع شدید برای مصرف آن ماده می‌شود، ممکن است شخص معتاد مایل به ترک مواد باشد ولی دربسیاری از موارد، این افراد نمی‌توانند به تنهایی، مصرف مواد را کنار بگذارند. دربسیاری افراد، مصرف اتفاقی مواد مخدر به اعتیاد به آن ماده منتهی می‌شود. اعتیاد به مواد مخدر به پیامدهای وخیم و درازمدت منتهی می‌شود که ازجمله بروزمشکلات جسمی و سلامت روانی، مشکلات مربوط به ارتباطات وکار ونیز مشکلات قانونی قابل ذکر است.
برای فایق آمدن برمشکل اعتیاد به مواد مخدرو پاک ماندن، هر معتاد به کمک‌های طبی، خانوادگی، دوستان وگروه‌های حمایتی نیازمند است.
نشانه ها
بسیاری از موارد اعتیاد به مواد مخدر با مصرف اتفاقی یا اجتماعی ماده‌ی مخدر آغاز می‌شود. برای بعضی افراد، استفاده از ماده‌ی مخدر، عادت می‌شود و به این جهت دفعات استفاده از آن بیشتر می گردد. باگذشت زمان، برای آنکه حالت نشئه بروز کند و یا فرد درحال «های» high باشد، بهمصرف مقدار بیشتر ماده‌ی مخدر نیاز دارد. بعد ازمدتی، معتاد برای آنکه حال خوبی داشته باشد از ماده‌ی مخدر استفاده می‌کند. با افزایش میزان مصرف ماده‌ی مخدر، ممکن است بیمارمتوجه شود که دیگر نمی‌تواند بدون مصرف ماده‌ی مخدر حالت خوبی داشته باشد. قطع مصرف ماده‌ی مخدر دراین حالت سبب ایجاد حس نیاز شدید به ماده‌ی مخدر می شود و بیمار از نظر جسمی احساس کسالت می‌کند (نشانه‌های بازگیری).
نشانه‌های اعتیاد به مواد مخدر یا رفتار اعتیاد شامل است بر:
● بیمارحس می‌کند که باید ماده‌ی مخدر را به طورمنظم مصرف کند،ممکن است مقدار مصرف یک بار در روز و یا حتی چند بار در روز باشد.
● شکست در تلاش برای قطع مصرف ماده‌ی مخدر
● داشتن ذخیره برای مصرف
● هزینه کردن برای تهیه ی ماده‌ی مخدرحتی اگر پول کافی موجود نباشد
● انجام کارهایی برای دستیابی به ماده‌ی مخدر، حتی کارهایی که شخص به طور معمول انجام نمی‌دهد، مثل دزدی
● احساس نیاز به ماده‌ی مخدر برای رفع و رجوع مشکلات
● رانندگی یاانجام کارهای خطرناک، زیر تأثیر مواد مخدر مصرفی
● توجه بیش ازپیش و صرف انرژی و وقت فراوان برای دستیابی و استفاده از ماده‌ی مخدر شناسایی فراروی دارویی درنوجوانان گاهی تشخیص بدخویی یا دلهره‌ی نوجوان طبیعی از شناسه‌های مصرف ماده‌ی مخدر دشوار است.
نشانه‌های احتمالی مصرف ماده‌ی مخدر درنوجوان عبارتنداز:
● مشکلات تحصیلی.درغالب موارد غیبت از کلاس یا غیبت از محل تحصیل، بی‌علاقگی ناگهانی نسبت به مدرسه یا فعالیت‌های تحصیلی یا افت نمرات ممکن است از شاخص‌های مصرف مواد مخدر باشد.
● مسایل بهداشت جسمی. فقدان انرژی و انگیزش درکودک ممکن است نشانه‌ی آن باشد که کودک از نوعی ماده‌ی مخدر استفاده می‌کند.
● عدم توجه به وضع ظاهری. نوجوانان غالباً به وضع ظاهر خود توجه دارند. فقدان علاقه به وضع لباس پوشیدن، آراستگی یا وضع ظاهر از شناسه های اخطاردهنده‌ی مصرف ماده‌ی مخدر است.
● تغییر در رفتار. نوجوانان ازخلوت خود لذت می‌برند اما تلاش بیش ازحد برای دور داشتن وجلوگیری از ورود افراد خانواده به اتاق یاآگاهی ندادن درموردمحلی که با دوستان می‌رود ازشناسه‌های مصرف ماده‌ی مخدر است. همچنین، بروز تغییرات فاحش در رفتار و در روابط باخانواده و دوستان با مصرف ماده‌ی مخدر مرتبط است.
● پول خرج کردن. درخواست های ناگهانی برای دریافت پول بدون آنکه برای مصرف آن،توجیه منطقی وجود داشته باشد، از شناسه‌های مصرف ماده‌ی مخدر است. همچنین ممکن است از نقاط امن نگاهداری پول، دزدی شده باشد و یا وسایل خانه،ناگهان ناپدید شوند که علت آن، فروش این وسایل برای تهیه‌ی ماده‌ی مخدر است.
شناخت شناسه های مصرف ماده مخدر و وابستگی
شناسه‌ها ونشانه‌های مصرف ماده‌ی مخدر و وابستگی برحسب نوع ماده‌ی مورد استفاده متفاوت است. ممکن است براساس شناسه‌ها ونشانه‌های مرتبط با ماده‌ی مخدر بتوان گفت که یک عضو خانواده یا یکی از دوستان ماده‌ی مخدر مصرف می‌کند یا فراروی کرده است.
ماری جوانا وحشیش
ممکن است نسبت به ترکیبات کانابیس Cannabis ازجمله تـتــراهــیدروکانابــینول tetrahydrocannabinol (باکوته نوشت) THC که در ماری‌جوانا وحشیش یافت می‌شود، اعتیاد روانشناسیک ایجاد شود. افرادی که اعتیاد به ماری جوانا دارند عموماً این دارو را روزانه مصرف می کنند. در واقع این افراد دارای وابستگی شیمیایی نسبت به این دارو نیستند بلکه صرفاً نسبت به استفاده‌ی منظم از دارو، احساس نیاز می‌کنند.
شناسه های استفاده و وابستگی شامل است بر:
● افزایش حس درک دیداری، شنیداری و مزه
● ضعف حافظه
● افزایش فشارخون و سرعت تپش قلب
● قرمز شدن چشم ها
● کاهش هماهنگی
● دشواری تمرکز
● افزایش اشتها
● آهسته شدن زمان واکنش
● افکار همه دشمن بینی (پارانوئید)
باربیتورات‌ها وبنزودیازپین ها
باربیتورات‌ها barbiturate و بنزودیازپین‌ها benzodiazepine از داروهای نسخه‌یی کاهنده‌ی دستگاه اعصاب مرکزی به شمار می‌روند. فنوباربیتال phenobarbital، آموباربیتال amobarbital (با نام تجارتی) Amytal و سکوباربیتال secobarbital (بــا نــام تجاری) Seconal از نمونه‌های باربیتورات‌ها به‌شمار می‌آیند. بنزودیازپین‌ها شامل داروهای مسکن وآرام بخش هستند مانند دیازپام (Valum) ، آلپــرازولام (Xanax) ، لورازپـام (Ativan)، کلونازپام (Klonopin) و کلردیازپوکساید (Librium). باید به بیمار تذکر داد، این داروهای تجویز شده را آنچنانکه دستور داده شده است، مصرف کند و در صورت افزایش احساس نیاز به این داروها، مسأله را با پزشک درمیان بگذارد.
شناسه‌های مصرف و وابستگی این داروها عبارت است از:
● گیجی و منگی
● اختلال تکلم
● فقدان هماهنگی حرکات
● مشکلات حافظه
● اغتشاش فکر
● آهسته شدن تنفس وکاهش فشارخون
● سرگیجه
● افسردگی
متامفتامین،کوکائین و سایر محرک‌ها
این دسته داروها شامل آمفتامین‌ها ،amphetamine متامفتامین methamphetamine، کوکائـین و متــیل فنــیدات methylphenidate (با نام تجارتی Ritalin)
شناسه‌های مصرف و وابستگی عبارت است از:
● نشئه
● کاهش اشتها
● تند سخن گفتن
● آغالش پذیری
● بیقراری
● افسردگی با رفع اثر دارو
● احتقان بینی و آزردگی غشای مخاطی بینی درمصرف‌کنندگان دماغی(انفیه)
● بی‌خوابی
● کاهش وزن
● افزایش سرعت قلب، فشارخون و درجه حرارت
● همه دشمن بینی(پارانویا)
متامفتامین،که به نام«مت» meth هم شناخته می‌شود، داروی خطرناکی است. تأثیر کاملاً اعتیاد آور این دارو سبب ایجاد پیامدهای کوتاه ودراز مدت بر سلامتی می گردد.متامفتامین نسبتاً ارزان است وهمه جا دردسترس است.
داروهای گروهی
داروهای گروهیClub drugs، داروهایی هستند که توسط نوجوانان وجوانان بالغ درباشگاه ها،کنسرت ها وپارتی ها مورداستفاده قرار می‌گیرند. نــمونه‌ی این داروها عبارتــند از اکستازی (GHB MDMA Ecsasy) ، روهیپنول lonpyhor (تروفیز Tooifes) و کتامین Ketamina این داروها را در یک دسته قرار نمی‌دهند ولی دارای آثار و خطرات مشابه می‌باشند.
شناسه‌های مصرف داروی گروهی و وابستگی به آن عبارت است از:
● احساس بیش ازحد سرخوشی یا بهزیستی(نشئه)
● کاهش مهارها
● احساس افزوده یا دچار اختلال بینایی،شنوایی ومزه
● آثار شبه آمفتامین (باکتامین واکستازی)
● کاهش هماهنگی
● ضعف قضاوت
● مشکلات خاطره یا ازدست دادن حافظه
● افزایش یا کاهش سرعت قلب وفشارخون
● منگی و از دست دادن خود آگاهی(با GHB وروهیپنول) GHB و روهیپنول از داروهای خطرناک به شمارمی روند. بامقدار مصرف بالا، این داروها سبب ایجاد تشنج، اغما ومرگ می‌شوند. وقتی این داروها با الکل مصرف شوند، برمیزان این خطرات افزوده می‌گردد. ازآنجا که مصرف این داروها سبب وخامت آگاهی و خاطره می‌شوند و به آسانی می‌توان این داروها را به شخصی داد که نسبت به آثار این داروها آگاهی ندارد، لذا این هر دو دارو زمانی مورد استفاده قرارمی‌گیرند که قصد تجاوز هم درکار باشد وبه این جهت این داروها را date/ Rapedrug هم می‌نامند.
یک خطر خاص داروهای باشگاهی آن است که به صورت مایع، قرص یا گرد بوده وهمه جا در دسترس می باشند وغالباً حاوی مواد ناشناخته‌ایی هستند که ممکن است مضر باشند ازجمله سایر مواد مخدری که به صورت غیرقانونی ساخته می‌شوند یا جنبه‌ی دارویی دارند.
داروهای توهم‌زا
استفاده از داروهای توهـم‌زا hallucinogen بسته به نوع دارو شناسه‌ها ونشانه‌های مختلفی ایجاد می‌کند. رایج‌ترین داروهای توهم‌زا عبارتند از ال.اس. دیLSD وفن‌سیکلیدین (PCP) phencyclidine شناسه‌های مصرف LSD عبارتند از:
● توهم
● کاهش مفرط درک واقعیت، مانند تعبیر برون رفت یکی ازحواس به جای دیگری مانند شنیدن رنگ، بوئیدن صدا، دیدن مزه
● تغییرات دائمی ذهن در درک
● سریع شدن تپش قلب
● افزونی فشارخون
● ترمور
● فلاش بک flashback ،تجربه مجدد توهم هاحتی چند سال بعد
شناسه های مصرف PCP عبارت است از:
● توهم
● نشئه
● پنداره
● پانیک
● بی اشتهایی
● رفتار تهاجمی و احتمالاً خشونت بار
داروهای استشمامی
شناسه‌ها ونشانه‌های مصرف داروهای استشمامی براساس نوع داروی استشمام شده متفاوت است. بعضی از مواد استشمامی رایج عبارتند از چسب،تینررنگ، مایع اصلاح‌کننده، مایع درون ماژیک،بنزین، مایعات پاک‌کننده و افشانه‌های خانگی.
این فرآورده‌ها، درصورت استشمام ممکن است سبب مسمومیت کوتاه و کاهش حس مهارشوند. مصرف درازمدت این مواد ممکن است سبب تشنج و آزردگی مغز، کبد وکلیه‌ها شود. مصرف مواد استشمامی سبب مرگ نیز می‌شود.
ضددردهای نارکوتیک
مشتقات شبه تریاک (اوپیوئیدها Opioids )، داروهای نارکوتیک ضددرد به شمارمی‌آیند و به‌طورطبیعی از تریاک تولید شده ویا به صورت صناعی ساخته می شوند. این دسته داروها شامل هروئین، مرفین، کدئین، متادون واکسی‌کدون(Oxycontin) می‌باشند. اگر این داروها به دستورپزشک، تجویز شده باشند، باید طبق دستور مورد استفاده قرارگیرند و پیش از مشاوره با پزشک،نباید برمقدار مصرف دارو افزود.
شناسه های مصرف و وابستگی نارکوتیک عبارتند از:
● کاهش حس درد
● تسکین
● افسردگی
● اغتشاش فکر
● یبوست
● کندی تنفس
● جای سوزن (درصورت تزریق)
زمان مراجعه به پزشک
درصورتی که مصرف موادمخدر خارج از کنترل شده ومشکلات به بارآورده باشد باید کمک گرفت. هرچه زودتر کمک گرفته شود، بخت بهبود درازمدت بیشتر است. بهترین جا برای شروع کار از مطب پزشک خانواده است ویا می توان از مسوولان بهداشت روان مانند روانشناس یا روانپزشک استفاده کرد.
در صورتی که هریک ازموارد زیر موجود باشد به ملاقات پزشک باید رفت:
● نتوان استفاده از ماده ی مخدر را قطع کرد.
● استفاده از ماده ی مخدر به پیدایش رفتار ناامن منتهی شده باشد مانند استفاده از سوزن مشترک و انجام نزدیکی بدون حفاظ
● اگر نشانه های بازگیری به وجود آید
● اگر نسبت به مراجعه به پزشک مقاومت وجود داشته باشد.
اگر کسی که می شناسید یا خودتان، مواد مخدر مصرف می کنید و در موارد زیر فوراً کمک بخواهید.
● اگر مصرف بیش از اندازه باشد.
● خود آگاهی از دست رفته باشد.
● اشکال در تنفس به وجود آمده باشد.
● تشنج موجود باشد.
● شناسه های حمله ی قلبی مثل درد یا احساس فشار روی قفسه ی سینه موجود باشد.
● هر نوع واکنش ناراحت کننده ی جسمی یا روانشناسیک نسبت به مصرف ماده ی مخدر موجود باشد.
علل
مانند بسیاری از نابسامانی های روانشناسیک، اعتیاد به مواد مخدر و وابستگی به چند مورد وابسته است. دوعامل اصلی عبارتند از:
● محیط. عوامل محیطی ازجمله اعتقادات خانوادگی و بازخوردها و تماس با گروه همسال که استفاده از مواد مخدر را تشویق می کنند، دراستفاده ی آغازین ازمواد مخدر تأثیرعمده دارند.
● ژن ها. وقتی استفاده از ماده ی مخدر شروع شد، ممکن است پیشرفت به سمت اعتیاد تحت تأثیر صفات به ارث رسیده باشد.
تغییر راهگذر های مغز
به نظر می رسد اعتیاد جسمی وقتی بروز می کند که مصرف مکرر یک ماده ی مخدر سبب اختلال درطریق احساس لذت توسط مغز شده باشد. مصرف داروی اعتیادآور در بعضی یاخته های عصبی(نورون) درون مغز سبب بروز تغییرات جسمی می شود. نورون ها ازموادی شیمیایی موسوم به انتقال دهنده ی عصبی استفاده می کنند تا ارتباط برقرارشود.
عوامل خطرساز
هرکسی درهر سنی وباهرجنسی وبا هر وضع اقتصادی ممکن است به ماده ی مخدر معتاد شود. اما، بعضی عوامل براحتمال ایجاد اعتیاد مؤثرند.
● سابقه خانوادگی اعتیاد. اعتیاد به مواد مخدر دربعضی خانواده ها رایج تر است واحتمالاً نتیجه ی وجود تأثیرات ژن های بسیار است. در صورتی که یک منسوب خونی مانند پدر یا مادر یا فرزند دارای اعتیاد به الکل یا دارای مشکل اعتیاد باشد، احتمال ایجاد اعتیاد به مواد مخدر بیشتر است.
● جنس مرد. مشکل اعتیاد به مواد مخدر درمردان دوبرابر است.
● وجود مشکل روانشناسیک دیگر. اگر مشکل روانشناسیک دیگر مانند افسردگی،نابسامانی های نقص توجه ـ بیش فعالی یا نابسامانی استرس پساضربه یی وجود داشته باشد، احتمال وابستگی به مواد مخدر بیشتر است.
● فشار همسالان. به خصوص درافراد جوان، فشار همسالان در شروع استفاده و فراروی از مواد مخدر، عاملی بسیار قوی به شمار می آید.
● فقدان درگیری خانواده. فقدان علقه به پدرو مادر ونیز فقدان مراقبت های والدین از کودک سبب افزایش احتمال اعتیاد می شود.
● اضطراب، افسردگی وتنهایی. استفاده ازمواد مخدر، ممکن است راهی برای مقابله با این عواطف مولم روانشناسیک باشد.
● مصرف ماده مخدری با قدرت زیاد. بعضی داروها ازجمله هروئین وکوکائین سریع تر از داروهای دیگر سبب اعتیاد می شوند.
عوارض
وابستگی به مواد مخدر سبب ایجاد بسیاری از عوارض می شود که زندگی را تغییر می دهند ازجمله:
● مشکلات بهداشتی. اعتیاد به مواد مخدر ممکن است به بروز مشکلات بهداشتی کوتاه ودراز مدت روانی و جسمانی منتهی شود. این مشکلات به نوع ماده ی مخدر مصرفی بستگی دارد.
● ناخودآگاهی، اغما ومرگ ناگهانی. مصرف بعضی مواد مخدر ممکن است بسیار خطرناک باشد به ویژه آنکه از مقدار زیادی از این مواد استفاده شود یا این مواد باسایر مواد مخدر یا الکل مورد استفاده قرارگیرد.
● ابتلا به بیماری مسری. افراد معتاد به احتمال زیادتر دچار بیماری های عفونی ازجمله VIH می شوند که به علت نزدیکی نامطمئن یا استفاده از سوزن های مشترک است.
● تصادفات. درصورت اعتیاد به مواد مخدر، احتمال رانندگی یا انجام فعالیت های خطرناک پس ازمصرف، زیادتر است.
● خودکشی. افراد معتاد به مواد مخدر بیش از سایرین مرتکب خودکشی می شوند.
● مشکلات خانوادگی. تغییرات رفتاری ممکن است سبب مشکلات زناشویی یا دوری ازخانواده و مسایل دیگر شود.
● مسایل کاری. ممکن است مسایل کاری تحت تأثیر قرار گیرد وغیبت از کار رایج شود.
● مشکلات تحصیلی. پیشرفت تحصیلی و انگیزش پیشرفت دردرس دچار اختلال می شود.
● مسایل قانونی. این مسایل بیشتر ناشی از سرقت برای تهیه ی ماده ی مخدر،رانندگی پس از مصرف ماده ی مخدر یا الکل و مشاجراتی است که پس از مصرف، با دیگران درمی گیرد.
● مشکلات مالی. صرف پول برای تهیه ی ماده ی مخدر سبب می شود تا وجهی برای سایر نیازها باقی نماند و بیمار از دیگران قرض کند و این امر به پیدایش رفتارهای غیرقانونی یا غیراخلاقی منتهی می‌شود.
آماده شدن برای ملاقات
به احتمال زیاد کار درمان با ملاقات پزشک خانواده یا پزشک عمومی آغاز می شود. اما دربعضی موارد درتماس برای گرفتن وقت ملاقات ممکن است بیمار بلافاصله به یک مشاور، روانپزشک،یا روانشناس ارجاع شود.
ازآنجا که وقت ملاقات کوتاه است وبه علت آنکه غالباً باید مسایل زیادی مورد توجه قرارگیرد، بهتر است برای این ملاقات، کاملاً آماده بود. دراین قسمت برای کمک به آماده شدن برای ملاقات و انتظاری که باید از پزشک داشت، اطلاعاتی آمده است.
جهت کسب اطلاعات بیشتر به سایت پزشکی امروز مراجعه نمایید.
برچسب ها
مطالب مرتبط
ثبت نظر