استروژن‌های‌گیاهی که در گیاهان خانواده‌ی نخود و برخی گیاهان دیگر موجود است، به‌تدریج و با تحقیقات جدید در درمان بیماری‌های ناشی‌از کمبود استروژن‌های طبیعی بدن و حتی در مورد حیوانات مورد استفاده قرار‌می‌گیرند.
به‌عنوان‌مثال پروژه‌ی «استفاده از فیتواستروژن‌های گیاهی جنیستین و اکوال در رشد و تولید‌مثل فیل‌ماهی پرورشی»که سال۱۳۹۲ در انستیتو ماهیان خاویاری دریای خزر خاتمه یافته و بنده نیز از همکاران این پروژه بوده‌ام، نتایج آن در‌مقایسه با پروژه‌های قبلی که از استروژن‌های شیمیایی و هورمون‌های هیپوفیز استفاده می‌شد، بسیار قابل‌قبول‌تر بوده است. به طوری‌که درصد رشد فیل‌ماهی‌ها بیشتر و تکثیر و تولید مثل آنها بهتر بوده است؛ در حالی‌که عوارض‌جانبی هورمون درمانی را نیز نداشته است. استروژن‌های گیاهی جنیستین و اکوال از نخود تهیه می‌شوند. دانه‌های سویا و فراورده‌های آن نیز منبعی غنی از فیتواستروژن‌ها هستند. بیشتر فیتواستروژن‌های موجود در غذاها از نوع ایزوفلاونوئیدها (Isoflavonoids)، لیگنان‌ها (Lignans) وکــومستــان‌هـا (Cumestans) هستند. ایزوفلاونوئیدها در پیشگیری‌از برخی انواع سرطان‌ها و بیماری‌ها مؤثر بوده‌اند. در هر‌کیلوگرم سویای تازه به‌طور‌متوسط ۲گرم ایزوفلاون وجود دارد. میانگین مصرف سویا و ایزوفلاونوئیدها در رژیم‌غذایی روزانه‌ی جمعیت آسیایی در‌حدود ۵۰گرم سویا و ۳۰ گرم ایزوفلاونوئید تخمین‌زده شده‌است درحالیکه در جمعیت غربی، این میزان به روزانه ۱گرم سویا و ۱میلی‌گرم ایزوفلاونوئید محدود می‌شود. به‌همین‌جهت میزان شیوع سرطان‌پستان و پروستات در کشورهای غربی بیشتر از کشورهای آسیایی است. در یائسگی برای کاهش ابتلا به سرطان‌های پستان و رحم از درمان هورمونیHRT استفاده می‌شود اما بسیاری‌از خانم‌ها به‌دنبال راه‌حل دیگری برای برطرف‌کردن‌نشانه‌های آزاردهنده‌ی یائسگی هستند و استروژن‌های گیاهی به‌خوبی می‌توانند نشانه‌های ناشی‌از کمبود استروژن در بدن، از‌جمله گرگرفتگی و خشکی واژینال را درمان‌کنند. برهمین اساس غربی‌ها حدود ۸۰درصد گرگرفتگی دارند درحالیکه آسیایی‌ها ۲۰درصد دچار گرگرفتگی هستند.
سویا منبع خوبی برای تأمین کلسیم بدن است و ایزوفلاونوئیدها در درمان پوکی‌استخوان زنان یائسه نیز مؤثر بوده‌اند (میرزازاده ش، ۱۳۹۴).
چند گیاه حاوی استروژن:
شبدر:
برگ‌های شبدر حاوی مقداری استروژن هستند و سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) نیز مصرف این گیاه را به‌صورت خام یا ترکیب در داروهای گیاهی و شیمیایی مجاز اعلام نموده است.
رازیانه:
حاوی استروژن است اما باید با احتیاط لازم و درحد معین، نه بیش‌از آن مورد مصرف قرار‌گیرد.
ریشه شیرین بیان:
طعم شیرین و مطلوبی دارد که در برخی از کشورها به‌صورت مستقیم و غیر‌مستقیم مثلاً به‌همراه چای مصرف می‌شود. این ریشه دارای استروژن است به‌طوری‌که برای خانم‌های یائسه برای کاهش نشانه‌های یائسگی تجویز می‌شود. در درمان سرفه‌های مزمن و دردهای شکم نیز مفید است و البته مصرف زیاد آن باعث مسمومیت می‌گردد.
جین‌سینگ:
نوعی ریشه‌ی گیاهی حاوی استروژن در طب‌چینی است که در صنعت داروسازی مصرف زیادی دارد. پزشکان کره‌ای، هندی و چینی معتقدند که برای تقویت قوای‌جنسی،
کاهش مشکلات ناشی‌از یائسگی و بالا‌رفتن سطح انرژی بدن مؤثر و مفید است. اما مصرف بیش‌از‌حد آن باعث مسمومیت می‌شود.
کوهُش سیاه (Black cohos):
نوعی گیاه بومی آمریکای شمالی و بخش‌هایی از غرب اروپاست. برای کاهش نشانه‌های ناشی‌از یائسگی و درمان دردهای قاعدگی اثرات خوبی داشته است اما مصرف زیاد آن به کبد آسیب وارد می‌سازد.
ثبت نظر