شماره ۱۰۹۷

نگاهی به فواید و خطرات لنزهای تماسی

دکتر کریم پناهی‌راد - چشم

نگاهی به فواید و خطرات لنزهای تماسی

امروزه به کمک وجود لنزها، گاهی گفتن این که آیا کسی اختلال بینایی دارد یا خیر، غیرممکن است. این لنزها می‌توانند تفاوت‌های عظیمی ‌در زندگی کاربران خود ایجادکرده و سطح معینی از آزادی را ارائه دهند که عینک‌های سنتی قادر به انجام آن‌نیستند.

با استناد به مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، حدود ۴۱‌میلیون فرد در آمریکا از لنزهای تماسی استفاده می‌کنند.

لنز‌های تماسی سخت ساخته‌شده از پلاستیک، برای اولین‌بار بین سال‌های‌۱۹۳۸تا ۱۹۴۰ در آمریکا تولید شدند و در آن زمان اختراع به نسبت پیشرفته‌ای به‌حساب می‌آمدند.

لنزهای تماسی نرم که در‌حال‌حاضر توسط حدود ۹۳‌درصد از کاربران لنز استفاده می‌شوند، اولین‌بار در‌سال‌۱۹۷۱ معرفی شدند. ‌

گزارش تجربه‌ی شخصی از یک بیمار‌:

من اولین‌بار استفاده از لنزها را به‌عنوان یک تجربه‌ی موقتی، زمانی شروع‌کردم که کاهش بینایی‌ام موجب دشواری بازی‌های ورزشی شد.

با این‌حال، اینکه دید من دیگر تحت‌تأثیر قطرات باران و مه قرارنمی‌گرفت (همراه با افزایش اعتماد‌به‌نفس ناشی‌از عینک نزدن) بدان معنی بود که لنزهای تماسی به‌سرعت به روش اصلی بهبود دید من تبدیل شدند.

اما با وجود متداول بودن و فواید لنزهای تماسی، بسیاری از افراد با روشی از آنها استفاده می‌کنند که می‌تواند سلامت چشم را تهدید کند و خطر ابتلا به قرنیه‌ی آسیب‌دیده و عفونت میکروب‌ها را افزایش‌دهد.

عادت‌های سالم یعنی چشم‌های سالم‌:

اگرچه تأثیر لنزهای تماسی در بهبود دید همانند عینک است ولی کاربران آنها بیشتر در‌معرض خطر عوارض چشمی ‌قرار‌دارند و اگر به‌درستی از دستورالعمل‌های مراقبتی لنز پیروی نکنند، خود را در‌معرض خطر عفونت‌های‌جدی چشم قرار‌می‌دهند که حتی منجر به کوری نیز می‌‌شود. 

CDC قبلاً گزارش داده‌است که بین ۴۰‌تا‌۹۰درصد از کاربران لنز، دستورالعمل‌های مراقبتی را به‌درستی رعایت نمی‌کنند. این مورد می‌تواند توضیح دهد که چرا هر‌ساله عفونت‌های جدی چشم، حدود یک‌تَن از هر ۵۰۰ کاربر لنز تماسی را تحت‌تأثیر قرار‌می‌دهد.

بسیاری از افراد سلامت بینایی خود را به دلیل عادات بد در ارتباط با استفاده از لنزهای تماسی مورد تهدید قرار‌می‌دهند. اصلاح رفتار اشتباه درمورد عینک آسان است ولی لنزهای تماسی به سطح مراقبت بیشتری نیاز دارند.

این مراقبت به معنی شستن دست‌ها با آب‌و‌صابون و خشک‌کردن کامل آنها قبل‌از دست‌زدن به لنزهای تماسی است. انجام این‌کار مانع از انتقال میکروب‌ها از دست‌ها به لنز و در‌نتیجه چشم‌ها می‌شود. باید از قرار‌دادن لنزها در‌معرض آب پرهیز‌کرد چون آب ممکن‌است حامل باکتری‌ها و میکروب‌هایی باشد که باعث عفونت می‌شوند. آب می‌تواند شکل لنزهای تماسی نرم را تغییر‌دهد و موجب آسیب بالقوه به قرنیه شود. در‌نتیجه، کاربران این لنزها باید آنها را قبل‌از دوش‌گرفتن، شنا یا استفاده از وان داغ درآورند چون ممکن‌است به نگهداشتن آنها وسوسه شوند.

اگر تک سلولی آمیبی خاصی که آکانتامبا (Acanthamoeba) نام دارد و به‌طور معمول در آب شیر (شهر) و همچنین دیگر منابع آب یافت‌می‌شود باعث عفونت چشم (Acanthamoeba keratitis) گردد، بیماران به درمان۱ساله یا بیشتر و احتمالاً به پیوند‌قرنیه نیاز خواهند داشت.

یک عادت بد دیگر که باید از آن اجتناب شود (مگر اینکه توسط پزشک تجویز شود) خوابیدن با وجود لنزهای تماسی در چشم است. خوابیدن با هر‌نوع لنز علاوه‌بر احساس ناراحتی در چشم، خطر عفونت قرنیه بر‌اثر کراتیت میکروبی را در حدود چهار تا پنج برابر افزایش می‌دهد.

حقایق صریح در مورد کرآتیت:

• کراتیت به‌معنی التهاب قرنیه (بافت روشن پوشش‌دهنده‌ی مردمک و عنبیه) است.

• کراتیت می‌تواند توسط میکروب‌های عفونی یا جراحات جزئی به قرنیه ایجاد شود.

• کراتیت در موارد شدید می‌تواند به‌طور دائم به دید فرد آسیب برساند.

افراد می‌توانند استفاده از لنزهای یک‌بار‌مصرف طراحی‌شده برای کاربرد روزانه را انتخاب‌کنند ولی بسیاری، لنزهایی را برمی‌گزینند که مدت کاربرد طولانی‌تری دارد و در‌موقع عدم استفاده، از این لنزها باید به‌درستی نگهداری شود. عجیب نیست که بسیاری از مشکلات چشم به‌علت عادت‌های غلط‌مربوط به نگهداری لنزهای تماسی و محصولات مرتبط به‌وجود می‌آیند.

در صورتی‌که قصد استفاده‌ی چند روزه از لنزهای تماسی را داشته باشید، باید آنها را تمیز نگهداشته و لنزها باید با استفاده از یک محلول ضد‌عفونی‌کننده‌ی خاص لنز تمیز شوند و هرگز با آب یا بزاق تماس نیابند (همانند روش نگهداری در زمان عدم استفاده).

به گزارش‌CDC، کمتر از نیمی‌از کاربران، همیشه جعبه‌ی لنز تماسی را تمیز‌می‌کنند و تعداد عفونت متوسط تا شدید مربوط به لنز را می‌توان با بهبود شیوه‌های پاک‌سازی به نصف رساند. جعبه‌های لنز تماسی نیز باید حداقل هر 3‌ماه یک‌بار تعویض شوند.

لنزهای تماسی در محلول‌‌های خاصی که به‌همین منظور ساخته شده‌اند، نگهداری می‌شوند که توسط متخصص چشم توصیه می‌گردد. کاربران باید دقیقاً از محلول توصیه شده استفاده‌کنند چون تجویز آن بر‌اساس چشم و سابقه‌ی پزشکی آنها است. باز‌هم به دلیل افزایش خطر عفونت، هرگز نباید از آب برای این کار استفاده نمود.

هرگز نباید محلول قدیمی‌درون یک جعبه‌ی لنز را با محلول جدید «پُر‌کرد» و تنها باید از محلول تازه استفاده نمود. محلول می‌تواند به میکروب آلوده شود که باعث عفونت گردیده و اضافه‌کردن محلول تازه به محلول قدیمی، اثربخشی آن را در ریشه‌کن‌کردن میکروب‌ها کاهش‌می‌دهد.

رفتارهای پرخطر لنز تماسی:

این رفتارهای بد با‌توجه به نتایج بررسی اخیر CDC، بسیار شایع هستند. نظرسنجی خطر لنز تماسی توسط حدود۱۰۰۰ کاربر لنز تکمیل‌شد و حدود 99‌درصد از پاسخ‌دهندگان، حداقل یک رفتار مرتبط با افزایش خطر ابتلا به عفونت چشم را گزارش نمودند.

ارقام زیر، شیوع برخی‌از رفتارهای پرخطر را درمیان در پاسخ‌دهندگان به نظرسنجی نشان می‌دهد:

• چرت‌زدن (Napping)در‌حال حضور لنز در چشم ـ ۸۷/۱ درصد

• دوش گرفتن در‌حال حضور لنز در‌چشم ـ ۸۴/۹ درصد

• عوض‌نکردن جعبه‌های لنز طبق توصیه ـ ۸۲/۳ درصد

• شنا در‌حال حضور لنز در چشم ـ ۶۱/۰ درصد

• «ریختن محلول تازه» روی محلول قدیمی‌ لنز  ـ ۵۵/۱‌درصد

• خواب شبانه در‌حضور لنز در چشم ـ ۵۰/۲‌درصد.

تا‌کنون نزدیک به یک‌سوم از همه‌ی کاربران، تجربه‌‌ی قرمزی یا درد چشم مربوط به لنزهای تماسی را گزارش کرده‌اند که به مراجعه به پزشک نیاز دارد‌.

با‌توجه به شیوع استفاده از لنزهای تماسی، ارقام ذکرشده در ارزیابی CDC قابل توجه هستند و اهمیت بالای آگاهی افراد از نحوه‌ی درست کاربرد این لنزها و تأثیر عملکرد غلط را بر سلامت فرد نشان‌می‌دهند.

روش‌های‌جایگزین‌لنزهای تماسی:

مشکلات بهداشتی ناشی‌از رفتارهای پر‌خطر در‌مورد لنزهای ‌تماسی ممکن‌است برای توصیه به برخی افراد از انصراف (Specificities) کاربرد آنها کافی باشد.

با این‌حال انواع خاصی از لنزهای‌تماسی، مزایای دیگری را نیز ارائه می‌کنند که هیچ ابزار دیگری قادر به این‌کار نیست.

طراحی لنزهای تماسی در طول زمان پیچیده‌تر(Sophisticated)شده‌است. در حالی که ممکن است محصولات (لنزهای) اولیه تنها قادر به ترمیم نزدیک‌بینی و دوربینی بوده‌باشند، مدل‌های جدیدتر لنزها را می‌توان برای درمان و نظارت بر شرایط دیگری که چشم را تحت‌تأثیر قرارمی‌دهد استفاده‌نمود.

اورتوکراتولوژی که به‌نام Ortho-K نیز شناخته می‌شود، یک روش تطبیق لنز است که با تغییر انحنای قرنیه به‌منظور بهبود توانایی آن برای تمرکز بر اشیا، درجه‌ی موقتی از ترمیم بینایی را ارائه می‌دهد.

تغییر انحنای قرنیه از‌طریق کاربرد لنز‌های‌تماسی سخت، با طراحی ویژه‌ای به‌دست‌می‌آید که معمولاً در طول شب در چشم قرارمی‌گیرند. لنز‌های ارتو‌-K بیشتر برای ترمیم نزدیک‌بینی به‌کار می‌روند.

برخی از افراد عینک‌های چندکانونی می‌زنند؛ چون وضعیت شناخته شده‌ای به‌نام پیر‌چشمی دارند که باعث می‌شود توانایی تمرکز چشم روی اشیای نزدیک از دست برود. با این حال، این وضعیت را نیز می‌توان با لنزهای‌تماسی چندکانونی درمان‌کرد.

برای این نوع لنزها دو طرح اصلی وجود دارد. لنزهای دید متناوب، دو منطقه‌ی مجزا برای تجویزهای فواصل کوتاه و بلند دارند. با تغییر نگاه کاربر به بالا یا پایین، مردمک بین این دو نسخه‌ی مختلف تغییر‌می‌کند.

لنزهای دید همزمان شامل نگاه همزمان مردمک از طریق نسخه‌های فواصل‌کوتاه و بلند هستند. دو نسخه را می‌توان به‌طور متناوب در حلقه‌های هم مرکز گذاشت یا درعرض لنز با‌ یکدیگر ترکیب نمود.

پیر‌چشمی‌(Aresbyopia)وضعیتی است که امیدواریم «لنز هوشمند»(Smart Lens)ساخته‌شده توسط گوگل و نوارتیس آن‌را ترمیم‌کند. در‌سال گذشته، نوارتیس پیشنهاد‌کرد که استفاده از تکنولوژی مانند سنسورها و میکروچیپ‌های غیر‌تهاجمی‌ موجود در لنز، می‌تواند «ترمیم تطابق بینایی مناسب» را برای بازگرداندن توانایی تمرکز چشم فراهم‌کند.

ممکن‌است لنز‌های هوشمند نیز فوایدی خارج از سلامت بصری داشته‌‌باشند. نوارتیس اظهار‌داشت که چنین لنزی می‌تواند به‌طور مداوم قند‌خون را در بیماران دیابتی اندازه‌گیری کند و این اطلاعات را با استفاده از یک اتصال بی‌سیم به یک دستگاه تلفن همراه ارسال نماید.

جوزف خیمنز مدیر عامل شرکت نوارتیس اعلام‌کرد: «ما درحال پیشروی هستیم تا برای رفع نیازهای پزشکی برآورده نشده در گرد‌هم‌آوردن فن‌آوری‌های پیشرفته و دانش گسترده‌ی زیست‌شناسی، با گوگل همکاری کنیم.» «این یک گام کلیدی برای فراتر رفتن از محدودیت‌های مدیریت سنتی بیماری‌ها می‌باشد که اکنون از چشم شروع شده است».

 

تعداد بازدید : 1354

ثبت نظر

ارسال