علل بلوغ زودرس

بلوغ زودرس(Precocious  Puberty) هنگامی است که قبل‌از رسیدن به‌سن بلوغ، صفات ثانویه جنسی بروز نماید.

در بلوغ زودرس مرکزی ایدیوپاتیک (باعلت نامعلوم) درگذشته سن دخترها ۸سال یا کمتر و در پسرها ۹سال یا کمتر محسوب‌می‌شد. اکنون در آمریکا در دختران سیاه‌پوست ۶سال و دختران سفیدپوست ۷سال گزارش شده‌است. همچنین مشاهده‌می‌شود که سن بلوغ در ایران نیز روبه کاهش گذاشته و لذا باید برای دخترها و پسرهایی که بلوغ زودرس مرکزی دارند، سونوگرافی لگن جهت بررسی رحم و تخمدان‌ها در دختران پایین۶سال و در پسرها در هرسنی MRI مغزی انجام شود. به‌این‌علت‌که در دخترها علت بلوغ زودرس در ۸۰درصد‌از موارد ایدیوپاتیک است (نامعلوم) در سنین بالای ۶سال لزومی به سی‌تی‌اسکن یا MRI نیست.

ولی در پسرها چون بلوغ زودرس بیشتر مربوط به‌اعصاب مغز می‌باشد لذا بهتر است در سنین کمتر از ۹سالMRI را انجام‌‌‌دهیم تا بعد از۳۰ تا ۶۰دقیقه تزریق وریدی، بررسی مجددLH-FSH نیز انجام شود.

درنهایت برای بررسی سن‌استخوانی در این موارد گرفتن عکس از مچ‌دست نیز لازم است.

ازنظر کلینیکی بلوغ زودرس را می‌توان بر دو‌دسته بلوغ زودرس حقیقی(True) و بلوغ زودرس کاذب (Pseudo Precocious Puberty) تقسیم‌کرد؛ در بلوغ زودرس حقیقی علت بلوغ فعالیت هیپوفیزی و افزایش ترشح گونادوتروپین به‌طور زودرس و درنتیجه فعالیت زودرس ولی طبیعی گونادهاست درصورتی‌که در بلوغ کاذب، فعالیت طبیعی سیستم هیپوفیزی گونادی موجود نیست.

بلوغ زودرس کاذب:

بلوغ زودرس کاذب را می‌توان به دودسته تقسیم نمود؛ بلوغ زودرس ایزوسکوآل(Isosexuall) و بلوغ زودرس هتروسکوآل(Heterosexual) که درنوع ایزوسکوآل بروز صفات‌جنسی ثانویه منطبق با جنس بیمار(پسر یادختر) و در نوع هتروسکوآل مربوط به جنس مخالف می‌باشد. بلوغ  زودرس همچنین ممکن‌است کامل یا ناکامل باشد. در نوع ناکامل بعضی از صفات‌ثانویه جنسی ظاهر‌می‌شود که عبارتند‌از: قاعدگی زودرس در دخترها، رشد زودرس موهای زائد در پسر یا دختر و بزرگ‌شدن پستان‌ها.

علل بلوغ زودرس حقیقی:

مهمترین علل بلوغ زودرس حقیقی عبارتند‌از:

ضایعات مغزی؛ از قبیل تومورهای مغزی به‌دنبال عفونت‌ها و تروماهای مغزی و بعضی از سندرم‌ها از قبیل نوروفیبروماتوز ومکون آلبرایت(McCune Albright) و هامارتوما (تومورهای ترشح‌کننده گونادوتروپین) ازقبیل تراتوما و کوریواپی‌تلیوما و هپاتوبلاستوما (در پسرها)، هیپرتیروئیدی درمان‌نشده، تجویز گونادوتروپین و ایدیوپاتیک (علت نامعلوم).
به‌طور‌کلی بلوغ زودرس در پسرها در‌حدود ۵۰درصد و در دخترها حدود۸۰ درصد‌از موارد ایدیوپاتیک است. اشکال ایدیوپاتیک فامیلیال بلوغ زودرس نیز در مواردی در پسرها دیده‌می‌شود.

مهمترین علل بلوغ زودرس کاذب ایزوسکوآل عبارتند‌از:

الف) علل مربوط به غده‌آدرنال مانند سندرم آدرنوژنیتال (بخصوص درپسرها) تومور ترشح‌کننده آندروژن (در پسرها) و استروژن (در دخترها)

ب) علل مربوط به گونادها

تومور تخمدان بخصوص تومور سلول گرانولوزا و سلول تکای تخمدان و تراتوم (در دخترها) و تومور بیضه (در پسرها)

ج) تجویز هورمون‌های جنسی.

مهمترین علل بلوغ زودرس کاذب هتروسکوآل عبارتنداز:

الف) در پسرها تومور مؤنث‌کننده آدرنال (Adrenal Feminizing) و تجویز استروژن

ب) در دخترها سندرم آ‌درنوژنیتال، تومور ترشح‌کننده آندروژن آدرنال، آرنوبلاستوما و تراتومای تخمدان و تجویز آندروژن.

بلوغ زودرس ناکامل و گذرا مانند قاعدگی زودرس در دخترها، رشد زودرس موهای زائد در پسر یا دختر و بزرگ‌شدن پستان‌ها است. در بلوغ زودرس ناکامل ممکن است بعضی‌از صفات ثانویه جنسی بدون هیچ نشانه پیشرفت سن استخوانی و رشدقدی و تغییرات رحم و تخمدان‌ها در دخترها و دستگاه‌تناسلی (آلت و بیضه) در پسرها و تغییرات هورمونی در هر‌دو‌جنس دیده‌شود که این اتفاق قبل‌از ۸سالگی در دخترها و سن ۹سالگی در پسرها اتفاق می‌افتد و در بررسی کل به‌این نتیجه می‌رسیم که:

۱ـ رشد آنها طبیعی و افزایش ندارد

۲ـ در آنها استروژن و LH به‌طور مداوم بالا نیست.

۳ـ در پاسخ LH به‌تحریکLHRH افزایش قبل‌از  بلوغ را ندارد و درنهایت باید تومور تخمدان و آدرنال را کنار بگذاریم؛ اگر با آزمایشات فیزیکی و هورمونی دقیق در تخمدان‌ها و آدرنال مشکلی نباشد. درصورتی‌که استروژن بالا باشد، باید به‌فکر تراتوم در مدیاستن و رتروپریتوان لگن نیز باشیم.

فرضیه پاتوژنز در دخترها:

۱ـ کیست تخمدانی و آزادشدن استروژن داخل آنها در خون و ایجاد نشانه زودگذر در دخترها است.

۲ـ حساسیت بیشتر گیرنده‌ها به استروژن است.

۳ـ درجات خفیفی از کورنی فیکش (Cornification) و ضخامت درسلول‌های اپی‌تلیال واژن اتفاق‌می‌افتد.

۴ـ استروژن از تخمدان‌ها به‌طور گذرا بیشتر ترشح‌می‌شود.

۵ـ درپسرها افزایش ترشح ژنتیکی DHEAS خون بالا باشد و سن استخوانی کمی پیش رفته‌باشد.

۶ـ ممکن‌است مصرف هورمون‌های استروژن، پروژسترون و هورمون‌رشد و تستوسترون علت آن باشد که برای پرورش رشد زودرس دام‌ها و طیور در بعضی کشورهای جهان انجام‌می‌شود.