فاز گرم‌نوسان تغییر دمای سطح دریا که به طور طبیعی در اقیانوس آرام استوایی رخ میدهد، (ال‌نینو) نامیده می‌شود. این نوسان با نوسان جوی همراه است و بنابراین دانشمندان و هواشناسان از عبارت ال‌نینو نوسان جنوبی استفاده می‌کنند. نوسان جنوبی به تغییر الاکلنگی در فشار هوای سطحی در داروین، استرالیا و یک جزیره‌ی اقیانوس آرام جنوبی (تاهیتی) اشاره دارد. وقتی فشار در داروین بالاست، در تاهیتی پایین می‌باشد و برعکس، ال‌نینو و خواهرش لانینا فازهای انتهایی نوسان جنوبی هستند. ال‌نینو به گرم شدن اقیانوس آرام استوایی شرقی و لانینا به سرد شدن آن اشاره دارد.
در سال‌های بدون ال‌نینو، معمولاً آب گرم سطحی در امتداد ساحل امریکای جنوبی توسط بادهای تجاری، به سمت غرب و به طرف آسیا رانده می‌شود اگر چه راه طولانی است،اما آب گرم می‌رسد و نزدیک اندونزی جمع می‌شود. لیکن هر چند سال به دلیل نامعلوم، از قدرت وزش بادهای تجاری کاسته شده و باعث می‌شود آب گرم اضافی نزدیک اندونزی به سمت امریکای جنوبی برگردد.
آب گرم اضافی در نزدیکی امریکای جنوبی، هوای گرم اضافی ایجاد می‌کند و باعث افزایش بارش باران می‌شود.
(مشابه وقتی که وان حمام را پر از آب داغ می‌کنید؛ مشاهده خواهید کرد که هوای حمام بسیار گرم و مرطوب شده و قطرات آب روی آئینه‌ی حمام ایجاد می‌گردد).
در همین حال در طرف اندونزی کاهش آب گرم به معنای کاهش هوای گرم و متعاقباً کاهش باران است. در نتیجه این منطقه از جهان اغلب در شرایط جدی خشکسالی قرار می‌گیرد.
هیچ کس نمی‌داند که اولین ال‌نینو کی رخ داده است اما مدارک به دست آمده از لایه‌های کوه‌های یخ آند در پرو، نشان میدهد که این نوسان‌های اقلیمی برای هزاران سال، قسمتی از چرخه‌ی اقلیمی زمین بوده‌اند.
برخی از دانشمندان بر این عقیده‌اند که نوسان‌های آشفته‌ی هوا به هنگام توقف یخچال‌ها شروع شده و این به ۵۰۰۰ سال پیش برمی‌گردد.
شواهد تاریخی مبنی بر وقوع یک ال‌نینو در سال ۱۵۶۷ وجود داشته است. ملوانان پرویی که با قایق‌های کوچک در امتداد سواحل آمریکای جنوبی ماهیگیری می‌کردند، اولین افرادی بودند که این پدیده را نامگذاری کردند.
معمولاً آب‌هایی که آنها ماهیگیری می‌کردند، سرد بود و از جنوب به شمال جریان داشت اما در بعضی از سال‌ها جریان آب برعکس شده و گرم می‌شد. البته این رویداد برای ماهیگیری خوب نبود و چون این پدیده معمولاً در حدود تعطیلات کریسمس شروع می‌شد، ملوان‌ها آن را ال‌نینو نامیدند که به زبان اسپانیایی به معنای پسرکوچک (به دلیل تولد مسیح) است.
در ابتدای قرن بیستم دانشمندان هنوز عقیده داشتند که این پدیده‌ی عجیب، مستقل از دیگر الگوهای آب و هوایی رخ میدهد. در دهه ی ۱۹۲۰ در حالی که دانشمندان در امریکای جنوبی مشغول مستند کردن آثار محلی ال‌نینو بودند، «سرگیلبوت واکر» در هند مشغول بررسی بادهای موسمی بود (در سال ۱۹۰۴ از وی به عنوان سرپرست سرویس هواشناسی هند خواسته شده بود تا راهی برای پیشگویی تغییرات بادهای موسمی هند بیابد. چون در سال ۱۸۹۹ توقف این بادها قحطی ایجاد کرده بود).
وی ضمن طبقه‌بندی مدارک آب و هوایی جهان، متوجه الگوهایی برای بارش باران در امریکای جنوبی و همراه با آنها تغییراتی در دمای اقیانوس شد.
او هم چنین ارتباطی بین نتایج فشارسنجی در ایستگاه‌های شرق و غرب اقیانوس آرام (به طور دقیق‌تر، تاهیتی و داروین استرالیا) پیدا کرد. او متوجه شد که وقتی فشار در شرق بالا می‌رود، معمولاً در غرب کاهش می‌یابد و برعکس. وی عبارت نوسان جنوبی را برای توصیف الاکلنگی شرق و غرب ابداع کرد. هم‌چنین او دریافت که فصل بادهای موسمی در آسیا تحت برخی شرایط فشارسنجی، اغلب با خشکسالی در استرالیاـ اندونزی ـ هند و قسمت‌هایی از آفریقا و زمستان ملایم در کانادای غربی مرتبط است. ولی از وی برای پیشنهاد این که شرایط اقلیمی در مناطقی از دنیا که تا این حد جدا از یکدیگر هستند، می‌تواند به هم مربوط باشد انتقاد شد.
پنجاه سال بعد برنز، استاد نروژی دانشگاه کالیفرنیا اولین فردی بود که ارتباط بین دمای سطحی دریای به طور غیرعادی گرم و بادهای شرقی ضعیف و بارش سنگین باران را دریافت. بعدها کشف برنز به دریافت این مسئله انجامید که آب‌های گرم ال‌نینو و الاکلنگ فشار نوسان جنوبی و اکو، قسمتی از یک پدیده هستند. با پیدایش کامپیوترهای باسرعت بالا، همکنش‌های پیچیده و انبوه اطلاعات کنار هم گذاشته شده و تصویر روشنی از این پدیده به دست آمد.
برای فهم ال‌نینو باید موتور گرمای سیاره‌ای را درک کرد. در موتور گرمایی، از گرما برای ایجاد حرکت استفاده می‌شود. در مورد کره‌ی زمین، خورشید استوا را بیشتر از قطب‌ها گرم می‌کند و بنابراین جو و اقیانوس‌ها این گرما را به سمت قطب‌ها می‌رانند و حرکت در جو، با گرمای حاصل از تبخیر آب دریا تقویت می‌شود (هوای گرم و مرطوب بالا می‌رود و هوای خشک را به درون خود می‌کشد و حلقه‌های جوی غول‌آسا ایجاد می‌کند که سلول‌های همرفتی نامیده می‌شوند و گرما را از استوا منتقل می‌کنند). معمولاً وقتی ال‌نینو در کار نباشد، سلول‌های همرفتی بزرگی در اقیانوس آرام غربی در حوالی اندونزی و استرالیا تشکیل می‌شود. ضمن ال‌نینو، سلول‌های همرفتی حین حرکت به سمت شرق، تمامی الگوی آب و هوای خشک و مرطوب در اقیانوس آرام را تغییر میدهد.
موضوعی که ال‌نینو را به مشکل تبدیل می‌کند این است که تغییرات غیرعادی آب و هوایی در مناطقی رخ میدهد که اقلیم، جغرافیا و مردم برای آن آماده نشده‌اند.
ساحل غربی آمریکای جنوبی و به ویژه سواحل پرو و اکوادور سواحل محبوب ال‌نینو هستند.ال‌نینو هر ۴ تا ۵سال یکبار رخ میدهد و هر بار ۱۲ تا ۱۸ ماه طول می‌کشد. آخرین ال‌نینو در سال ۲۰۰۲ـ۲۰۰۳ بوده است.
به هنگام وقوع ال‌نینو، آب و هوای جنوب آمریکا و سواحل غربی آمریکای مرکزی و جنوبی مرطوب‌تر از معمول است. در آمریکای جنوبی و در بیابان اتاکاما که به خشکی شهرت دارد، باران فراوانی می‌بارد. بارش سنگین برف و باران در آند مرکزی، سیلاب‌های شدیدی را در شهر سانتیاگو، پایتخت شیلی ایجاد می‌کند. ریزش شدید باران و جاری شدن سیلاب حدود ۵۰هزار انسان را بی‌خانمان کرد و مقامات شیلیایی، وضعیت مناطق سیل‌زده را فاجعه‌آمیز اعلام کردند.
عقیده بر این است که شرایط ال‌نینو، توفان‌های استوایی و تندبادها را در اقیانوس اطلس فرو می‌نشاند. اما بر امتداد توفان‌های استوایی در اقیانوس آرام می‌افزاید.
دمای بیشتر آب، مهاجرت ماهی‌ها در سراسر جهان را متوقف می‌کند؛ ماهی‌های گرمایی مانند تُن به سمت سواحل کالیفرنیا و گونه‌های دریایی آب‌های گرمسیری و معتدل به سمت شمال به دنبال غذا می‌روند. کولی ماهی که معمولاً در سواحل پرو زندگی می‌کند به سمت آب‌های شیلی و ماهی قزل‌آلای آب‌های شمالی از سواحل ایالات واشگتن و اورگون به آب‌های کانادا مهاجرت می‌کنند.
آثار ال‌نینو حتی در قطب جنوب نیز احساس می‌شود. به نظر می‌رسد اقلیم اقیانوس جنوبی و پوشش یخ به گونه‌ای به اقلیم عرض‌های استوایی مربوط باشد. ال‌نینو از سرعت چرخش زمین می‌کاهد و بر طول روز می‌افزاید و بنابراین کاهشی در قدرت نیروی کوریولیس روی میدهد.
ال‌نینو بر اقتصاد جهان نیز مؤثر است. صنایع حساس به اقلیم و آب و هوا مانند کشاورزی، ساختمان‌سازی، توزیع انرژی و صنایع مربوط به تفریحات هوای آزاد (اسکی ـ شنا...)مستقیماً زیان خواهند دید. صنایع توزیع دیگر مانند بیمه و سرمایه‌گذاری خدمات و تجارت، خرده‌فروشی و عمده‌فروشی نیز غیرمستقیم ضرر می‌کنند. ال‌نینو می‌تواند روی کشتی رانی در کانال پاناما هم تأثیر داشته باشد.
در جریان ال‌نینو سال ۱۹۹۸-۱۹۹۷ بیش از ۱۴میلیارد دلار خسارت اقتصادی در گوشه و کنار جهان به بار آمد و تنها در سومالی بیش از ۱۲۰۰انسان بر اثر جاری شدن سیل جان باختند.
آماده شدن تا حد زیادی میزان خسارت‌های وارده را کم می‌کند. در زمینه‌ی کشاورزی، تصمیم‌های تازه درباره‌ی کشت محصول، انتخاب بذر، استفاده از کود و... می‌تواند از آسیب‌‌پذیری در مقابل شرایط غیرعادی آب و هوایی بکاهد.
هم‌چنین می‌توان مقداری از محصول را جهت جبران کم شدن میزان آن که ناشی از ال‌نینو است، ذخیره کرد. در زمینه‌ی مدیریت آب برای تولید نیروی هیدروالکتریک و مصارف آبی، تصمیم‌های ذخیره و رهاسازی آب از حالت معمولی باید تغییر یابد تا خشکسالی یا باران‌های غیرعادی قابل کنترل باشند. در زمینه‌ی تولید و توزیع نفت و گاز طبیعی برای مصارف گرمایی، الگوهای معمولی پالایش نفت خام، ذخیره و توزیع باید به گونه‌ای تنظیم شود تا در نقاطی که شرایط زمستان گرم پیش‌بینی شده است، تولیدکنندگان و فروشندگان متضرر نشوند.
برای آماده شدن مردم و صنایع، به زمان نیاز است و بنابراین اقداماتی برای پیش‌بینی ال‌نینو انجام شده است؛ از آن جمله ماهواره‌ی توپکس/پوزیدون است که در اگوست ۱۹۹۲ در مدار ۱۳۳۶کیلومتری بالای سطح زمین قرار گرفت و ارتفاع سطح دریا را اندازه‌گیری می‌کند. از این اطلاعات برای ارتباط تغییرات جریان‌های اقیانوسی با الگوهای جوی و اقلیمی استفاده می‌شود. به علاوه در دسامبر ۱۹۹۴، آرایه‌ی اقیانوسی ـ جوی گرمسیری کامل شد.
این آرایه مجموعه‌ای از ۷۰ شناورست که در اقیانوس آرام قرار دارند و مجموعه اطلاعات حاصل از آنها به دانشمندان کمک می‌کند تا تصویری از شرایط اقلیمی در این ناحیه داشته باشند.
ثبت نظر