اشتباه در آزمایشگاه‌ها به دلایل مختلفی اتفاق می‌افتد ولی اغلب آنها قابل پیشگیری است. اگر پرسنل تلاش‌کنند وقتی مشکلی به‌وجود‌می‌آید، آن را بشناسند و علت‌هایش را ریشه‌یابی کنند و برای آن یک اقدام اصلاحی مناسب انجام دهند، از بروز مشکلات درمراحل مختلف کار پیشگیری می‌شود و در‌‌صورت ایجاد مشکل، در کمترین زمان شناسایی شده و مثل علف هرز از‌بین‌می‌رود. استفاده از پوکایوکه‌های ساده در اجزای مکانیکی و دیگر وسایل ایمنی ممکن‌است به‌صورت شایسته‌ای از بروز اشتباه و اتفاقات فاجعه‌بار جلوگیری کند.
پوکایوکه دیدگاهی است که درآن خطاهای بالقوه‌ی انسانی و تجهیزاتی و آزمایشگاهی شناسایی‌شده و سعی به از‌بین‌بردن آنها نمایند. در‌این دیدگاه، منشأ عیوب شناسایی و از ریشه حذف‌می‌شود.
در این مقاله سعی شده‌است با معرفی پوکایوکه و مراحل آن، انواع خطاها و راه‌های جلوگیری از آنها تشریح شود و با بیان مثالهایی از این تکنیک در صنایع مختلف، به‌ایجاد دیدگاه پوکایوکه بپردازیم.
پوکایوکه، یک مفهوم علمی و دانشگاهی نیست بلکه واژه‌ای است که از دل کارخانه‌های صنعتی سرچشمه گرفته و کم‌کم جای خود را در مجامع علمی، دانشگاهی، نظامی، اجتماعی، آموزشی و آزمایشگاهی باز‌کرده است. هرچند در بسیاری از مجامع و با‌توجه به نیاز و لزوم پیشگیری از بروز حوادث، خرابی‌ها و ضایعات، تکنیک‌هایی را در دستگاه‌ها و تجهیزات خود اجرا کرده‌اند ولی رسمی شدن این نام برای این سیستم طول‌عمر زیادی ندارد. سیستم‌های خطاناپذیری که اغلب ابتکارات ساده‌ای هستند، توانسته‌اند درصد حوادث انسانی، خرابی دستگاه‌ها، ضایعات منابع و خطاهای انسانی را به‌شدت کاهش دهند و صرفه‌جویی‌های کلانی را به‌همراه داشته باشند.
پوکایوکه یکی‌از اجزای اصلی سیستم کنترل کیفیت صفر(ZQC) است که توسط شینگو مطرح شده؛ ایده‌ای که باعث تولید محصول بدون عیب می‌شود. یکی‌از راه‌های دستیابی به آزمایش‌های بدون‌عیب، استفاده از پوکایوکه است. در‌این‌روش از وسایل یا تکنیک‌هایی استفاده می‌شود که خطاها را نشان داده و یا از بروز عیب در اولین مرحله‌ی کاری، جلوگیری کند. پوکایوکه روش ساده‌ای برای دستیابی به جواب‌دهی بدون‌نقص‌می‌باشد.
برای دستیابی به این تکنیک، ابتدا باید با دیدگاه پوکایوکه آشنا شده و سپس به شناسایی و بررسی دقیق خطاهای بالقوه‌ی انسانی و تجهیزاتی در محیط کار یا زندگی پرداخت. با دسته‌بندی خطاها بهتر می‌توان آنها را بررسی کرد.
شناسایی خطاها به روشهای مختلف امکانپذیر است. برخی به‌صورت دیداری قابل‌تشخیص هستند ولی برخی باید به‌صورت تخصصی‌تر شناسایی شوند.
پوکا یوکه چیست؟
پوکایوکه توسط یک مهندس تولید ژاپنی به‌نام شی‌جی‌یو شینگو ابداع شد. او کسی است که باعث ایجاد تحولات عظیمی در بسط مفهوم کنترل کیفیت در ژاپن شد. وی ابتدا این سیستم را Fool proofing (اشتباهات احمقانه) نام‌گذاشت که چون برای کارگران خوشایند نبود، نام آن را به Mistake proofing (اشتباهات فراموشی) تغییر‌داد و سپس آن را Fail safing (خطاناپذیری) نامید.
پوکا یـوکه که به‌صــورت (Poh-Kah Yoh-Key) تلفظ می‌شود، ترجمه‌ی آن به فارسی، پوکا (خطاهای غیر‌عمدی) و یوکه (پرهیز) می‌شود. نتیجه اینکه پوکایوکه سیستمی است که از هدر‌رفتن انرژی، زمان و منابع قبل از بروز خطا در آینده، پیشگیری‌می‌کند.
در محیط پیچیده‌ی کاری، ممکن‌است بعضی از کارها اشتباه انجام شوند و هر روز این امکان وجود دارد که این اشتباهات به تولید خطاهای بیشتری منجرشوند.
نباید انتظار داشت که افراد همه‌ی کارها را همیشه مثل ماشین، درست و دقیق انجام دهند. یک حواس‌پرتی کوچک ممکن‌است باعث بروز اشتباه کاری شود. این خطا لزوماً به‌عنوان کم‌کاری یا قصور در کار نیست. بلکه یک نقص طراحی است که باعث‌شده برای انجام کاری، توجه و دقت عمل زیادی صرف شود و این مشکل بزرگی است. بخصوص در آزمایشگاه‌ها.
اصول پایه‌ای پوکایوکه، طراحی یا استفاده از ابزارهای پیشرفته و یا گاه ساده، تکنیک‌ها و فرایندهایی است که اشتباه‌کردن را برای استفاده کننده غیر‌ممکن می‌کند. پوکایوکه قانون ساده‌ای است که باعث صرفه‌جویی‌های کلان‌می‌شود.
با ایجاد خطاناپذیری در سیستم، اگر استفاده‌کننده در شرایط عادی و نرمال هم نباشد، در استفاده از سیستم نمی‌تواند خطایی کند و این خود باعث جلوگیری از اتلاف، خرابی، ضایعات و حادثه می‌شود.
ثبت نظر