شماره ۹۹۱

سرگیجه و باله

دکترسروش پیام‌یار - گوش، حلق وبینی

سرگیجه و باله

نگاه‌کردن به حرکات چرخیدن روی پای بالرین‌ها مایه‌ی بهت و حتی در بعضی موارد موجب سرگیجه می‌شود. اما درخود بالرین‌ها چطور؟

نتایج یک پژوهش جدید حاکی از آن است که اختلاف موجود در ساختار مغز سبب می‌شود. رقصندگان باله با فرونشاندن پیام‌هایی که از اعضای تعادل در گوش‌داخلی می‌رسد، احساس سرگیجه نکنند. پژوهشگران کالج پادشاهی لندن با انتشار نتایج پژوهش خود درشماره‌ی 28سپتامبر2013 نشریه‌یCerebral Cortex اظهار امیدواری کرده‌اند که این یافته‌ها به درمان بیمارانی کمک کند که از سرگیجه‌ی مزمن رنج می‌برند.
سرگیجه dizziness حاصل اندام دهلیزی vestibular organ است که در گوش داخلی جای دارد. در این محل بخش‌هایی مملو از مایع وجود دارد که دارای موهای ظریفی برای درک حرکت مایع است و به‌این‌ترتیب چرخش سر حس می‌شود. پژوهشگران متوجه شده‌اند که پس از چرخیدن سریع، مایع موجود باز هم به حرکت خود ادامه می‌دهد و این حس را به وجود می‌آورد که باز هم سر در حال چرخش است. اما رقصندگان باله می‌توانند حرکت چرخیدن روی نوک پا یا پشت پا را پشت سر هم انجام دهند و دچار سرگیجه نشوند. نمونه‌ی این مورد را می‌توان در فیلم دون کیشوت با طرح باله مشاهده کرد که در دهه‌ی 1980 توسط بالرین روس میخائیل باریشنیکوف اجرا شده است.
پژوهشگران اظهارداشته‌اند رقصندگان باله می‌توانند حرکات چرخشی متعددی انجام دهند بدون آنکه دچار سرگیجه شوند زیرا در اثر سال‌ها ممارست و تمرین، دارای تغییراتی در مغز شده‌اند.
برای رسیدن به این یافته، پژوهشگران انگلیسی تعداد 29خانم رقصنده‌ی باله را آنالیز کرده‌اند که به طور متوسط به مدت 16سال تمرین می‌کرده‌اند. به عنوان شاهد از 20خانم تماشاچی با سن و میزان تناسب اندام مشابه بالرین‌ها استفاده شد.
بعد‌از چرخاندن این افراد به‌دور یک صندلی در‌حالی‌که چراغ‌ها خاموش بود، پژوهشگران از این شرکت‌کنندگان خواستند در زمانی که هنوز حس می‌کنند که بازهم می‌چرخند، دسته‌ای را بچرخانند. افزون بر این، رفلکس چشمی شرکت‌کنندگان هم اندازه‌گیری شد که با درون رو از اندام‌های دهلیزی تحریک می‌شد. پژوهشگران مشاهده کردند که رفلکس چشم و مدت درک چرخش در بالرین‌ها کــوتــاه‌تـر از تماشاچیان است.
در کلینیک، بیماران بسیاری دیده می‌شوند که مدتها است به سرگیجه دچارند و به نظر می‌رسد بالرین‌ها با تمرین می‌توانند جلوی ایجاد حس سرگیجه را بگیرند، بنــابراین بــرای کمک به بیماران، می‌تـــوان از همیــن اصول استفاده کرد.
پژوهشگران پس‌از بررسی مغز هر‌دو گروه شرکت‌کنندگان با تصویرسازی MRI، در دو‌بخش از مغز، اختلافاتی مشاهده کردند:
• یک ناحیه در مخچه که درون روی حسی از اندام دهلیزی را پردازش می‌کند.
• قشر مخ، ناحیه‌ی مسؤول درک سرگیجه.
در بالرین‌ها، ناحیه‌ی موجود در مخچه کوچکتر بود که به‌علت عدم‌استفاده از دستگاه‌های دهلیزی و تکیه بر حرکات ازپیش برنامه‌ریزی شده است. زیرا احساس سرگیجه یا عدم تعادل برای بالرین سودی ندارد. مغز این افراد با سال‌ها تمرین فرونشانی درون رو سازش یافته‌است و درنتیجه، پیام‌هایی که به نواحی مسؤول درک سرگیجه در قشر مخ می‌رود کاهش می‌یابد و بالرین‌ را نسبت‌به احساس سرگیجه‌ مقاوم می‌نماید. به‌این‌ترتیب اگر بتوان در بیماران دچار سرگیجه مزمن، همین ناحیه را هدف گرفت، می‌توان راههایی برای درمان بهتر بیماران یافت.
با یافته‌ی دیگری که از‌این بررسی به‌دست‌آمده و نحوه‌ی شعله‌وری و تحریک رفلکس‌های چشم روشن شده، چگونگی آزمودن بیماران مبتلا به سرگیجه‌ی مزمن در کلینیک نیز تغییر می‌یابد.
پژوهشگران اظهار‌ داشته‌اند که در‌گروه شاهد، درک چرخش با رفلکس چشم که با پیام‌های دهلیزی تحریک می‌شود تطبیق دارد، اما در بالرین‌ها این دو جزء باهم تطبیق ندارند. این امر نشان‌می‌دهد که احساس چرخیدن جدا از رفلکس‌هایی است که سبب حرکت چشمان به عقب و جلو می‌شود. در بسیاری از کلینیک‌ها، فقط اندازه‌گیری رفلکس‌ها انجام می‌شود که به‌این معنا است که وقتی این آزمون‌ها طبیعی می‌شوند به بیمار گفته می‌شود هیچ‌چیز غیرطبیعی وجود ندارد. اما مسأله، تنها نصف داستان است. در کلینیک بایــد به‌دنبال آزمــون‌هایـــی بود که هم رفلکس و هــم حـس را آنالیــز می‌کنند.
در نتیجه‌گیری این بررسی پژوهشگران اظهار داشته‌اند که درک مکانیسم‌هایی از مغز که سبب تطابق دهلیزی می‌شود برای درمان بیماران مبتلا به نابسامانی‌های مزمن اندام‌های دهلیزی بسیار با‌اهمیت است.

 

 

تعداد بازدید : 4364

ثبت نظر

ارسال