برای شناخت اختلال شخصیت بــدبیــن ـ پـــارانـــویـید (paranoid personality disorder) پیشنهاد می‌کنم به تماشای فیلم خوب قرمز (فریدون‌جیرانی ـ 1377) بنشینید.
هستی مشرقی(هدیه تهرانی)که دارای یک دختر خردسال است و همسرش را در اثر بیماری از دست داده با ناصر ملک(محمدرضا فروتن)که جوانی ثروتمند است، ازدواج می‌کند. اما روحیه‌ی بدبین ناصر و شک و تردیدهای بی‌پایان او به همســرش فاجـعـــه‌ای را رقـم می‌زنـد.
اختلال شخصیت پارانویید یکی از اختلالاتی است که در ارتباطات تنگاتنگی چون ازدواج و شراکت مالی بسیار عذاب‌آور و فرساینده است.زیرا اساساً طرف مقابل به هیچ شکلی قادر به‌جلب اعتماد فرد پارانویید نخواهد بود و اگر هم این اعتماد در مقاطعی با رفتار بسیار احتیاط‌آمیز و اطاعت مفرط و گوش به فرمانی و اطلاع‌رسانی لحظه‌به‌لحظه راجع به اعمال و حتی افکار ایجاد شود، در اولین فرصتی که شریک مالی یا زندگی فرد پارانویید بخواهد قدمی بدون اطلاع یا رضایت او بردارد، این اعتماد شکننده مجدداً فرو خواهد ریخت. به‌ویژه در مورد زنان معمولا این اعتماد حاصل نمی‌شود: فرد بدبین جنس مخالف را ذاتاً خیانتکار می‌پندارد و از زنان با کلیشه‌هایی چون« گربه» یاد می‌کند.
لازم به ذکر است فرد پارانویید، در برخورد‌های رسمی ممکن است بسیار منطقی و موجه ظاهرشود و حتی با سخنان و رفتارش باعث شود که دیگران شک و تردید او را تاحدودی عاقلانه در نظر گرفته و حق را به او بدهند: مانند صحنه‌ی دادگاه اول هستی و ناصر که رئیس دادگاه از هستی می‌خواهد که رعایت شوهرش را کند و از کارهایی که او را نــاراحت می‌کنـــد، اجتناب ورزد.
در مراودات قبل از ازدواج نیز رفتارهای پارانویید ممکن است در نظر دختران جوانی که چندان با شناخت آدمیان سروکاری ندارند، به‌عنوان «غیرتی بودن»تعبیر و باعث غرور و افتخار او شود، غافل از اینکه تماس‌های متعددتلفنی وگلاویز شدن با مردم در‌خیابان به‌گمان سوء‌نظر آنان وپرس‌و‌جوی مکرر راجع به رفت‌و‌آمدها و معاشرت‌ها، تنها آنونس فیلمی است که بعد از ازدواج بارها و بارها پخش خواهد شد و روح و روان او را نابود خواهد کرد. شخص پارانویید اگر احساس کند که مورد توهین یا تحقیر قرارگرفته و یا حتی ممکن‌است چنین اتفاقی بیفتد، باخشونت مقابله‌به‌مثل خواهد کرد.در‌فیلم قرمز، ناصر وقتی می‌بیند که هستی در جداشدن از او مصر است، ابایی از ضرب‌و‌شتم او ندارد، بلکه حتی به تهدید فرزند او نیز دست می‌زند.
در‌این مقال باید به‌دختران جوانی که نامزد یا خواستگاری با ویژگی‌های پارانویید دارند و به‌هرعلتی می‌خواهند ارتباط خود را با او قطع کنند،گوشزد کرد که این کار را با‌کمال احتیاط و درنهایت احترام و حفظ حریم شخص پارانویید انجام دهند، زیرا از فرد پارانویید بعید نیست که اگر مطمئن شود فرد مورد علاقه‌اش دیگر متعلق به او نخواهد بود، اقدام به مضروب کردن، اسیدپاشی یاحتی قتل کند، چنان‌که بارها در اخبارحوادث روزنامه‌ها می‌خوانیم که خواستگاری پس‌از شنیدن جواب منفی، اقداماتی که در بالا ذکرشد را انجام داده‌است.
به‌علاوه حس مالکیت درافراد پارانویید بسیار قوی است.آنها خود را مالک مال و جسم و جان همسر خود می‌پندارند و مایل نیستند هرگز او را ازدست بدهند. بنابراین معمولاً طلاق،کلمه‌ای ناشناخته درفرهنگ لغات فرد پارانوییداست.او ترجیح می‌دهد همسرش را بکشدتا اینکه او را طلاق دهد و شاهد تعلق او به‌شخص دیگری باشد. در‌فیلم قرمز نیز ناصر حاضراست هستی و خودش هردو را بکشدتا مانع از طلاق او و ازدواجش با مرد دیگری شود.
درصحنه‌ای ازفیلم، ناصر رفتار پدرخود را بازسازی می‌کند که شخصیتی شدیداً بدبین داشته و ناصر را بابت گناهان نکرده ملامت و تنبیه می‌کند. داشتن والدین پارانویید یکی‌از دلایلی است که درصورت وجود زمینه‌ی مناسب سرشتی، ممکن‌است اختلال شخصیت پارانویید را شکل‌دهد، اما دلیل محکم‌تر تشکیل فردی پارانویید، از دست‌دادن اعتمادش به دنیا و ساکنان آن در مرحله‌ای از رشد روانی است. کودکی که مورد غفلت و بی‌توجهی قرارگیرد، نیازهای اولیه‌اش به امنیت و دوست داشتن نادیده گرفته شود و پاسخ اعتمادش با بی‌اعتمادی داده شود، درصورت وجود زمینه‌ی مناسب، بدون‌شک پارانویید خواهد شد.
در داستان«بچه مردم» جلال آل‌احمد، مادری که مجدداً ازدواج کرده و همسرجدیدش نمی‌خواهد «بچه یک آدم دیگر» را سر سفره‌ی خود بنشاند،کودک را به بازار می‌برد و به بهانه‌ی خریدن خوراکی او را می‌گذارد و می‌گریزد. ضربه‌ای نابودکننده به اعتماد طفل به اولین و مهمترین فرد مورد اعتماد زندگی‌اش، مادر.
«برای اینکه آسیب نبینی، هرگز دیگر به کسی اعتماد نکن». درسی که تا پایان عمر آویزه‌ی گوشش خواهد بود.
ثبت نظر