کارشیفتی و رضایت از شغل

 لذا این بررسی باهدف سنجش اثرات جسمی ـ روانی ـ  اجتماعی ناشی‌از نوبت‌کاری و تاثیرات آن بر رضایت شغلی و عملکرد حرفه‌ای در بین پرستــاران یک بیـــمارستـان انجام گردیـد.
در یک بررسی در ایتالیا تاثیرات نوبت‌کاری و استرس‌های شغلی برسلامت1842 نفر از کارکنان بیمارستان نشان‌داد که نوبت‌کاری با کم‌خوابی و تاثیرات آن برسلامت افراد ارتباط دارد.
در بررسی غلام‌نژاد و نیک‌پیما درعلل ایجادکننده‌ی استرس‌های شغلی درپرستاران رابطه‌ی مستقیمی بین تعداد شیفت شب و استرس شغلی یافت شد. یک ارزیابی مقطعی برای بررسی اثرات نوبت کاری که توسط چوبینه و همکاران در178نفر از تکنیسین‌های اتاق‌عمل شاغل در بیمارستانهای دانشگاه علوم پزشکی شیراز انجام‌شد نشان داد که بالاترین میزان مشکلات مربوط به مشکلات روحی روانی، گوارشی و اثرات نامطلوب برزندگی اجتماعی نوبت کاران است. همچنین نشان داده شد که میزان اختلالات در افرادی که نوبت‌کاری را به‌طور داوطلبانه انتخاب کرده‌اند و رضایت شغلی بیشتری دارند، کمتر است.

روش‌شناسی
این بررسی کاربردی و مقطعی در زمستان و بهار سال1390تا91 دریک بیمارستان تهران انجام شده‌است. جامعه‌ی آماری شامل تمامی187نفر پرستار بیمارستان در بخش‌های غیر اورژانس بود.  برای جمع‌آوری اطلاعات درمورد اختلالات خواب و اثرات جسمی، روانی و اجتماعی نوبت‌کاری پرسشنامه‌ای ترکیبی از پرسشنامه‌ی استاندارد پیمایش نوبت‌کاری و پرسشنامه‌ی اندازه‌گیری خستگی تدوین و  مورد استفاده قرارگرفت.
روایی پرسشنامه با استفاده از نظر اساتید و پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب کرونباخ الفا مورد بررسی قرار گرفت.کرونباخ الفای بررسی 92٪ بود که نشان‌دهنده‌ی پایایی بالای پرسشنامه است.
نوع نوبت در نوبت‌کاری به‌عنوان مبنای مقایسه گروه‌ها قرار گرفت. داده‌ها برمبنای سه گروه صبح کار، شب کار دائم، چرخشی منظم و چرخشی نامنظم مورد بررسی قرار گرفتند. برای سنجش رابطه‌ی میان نوع نوبت‌کاری و تاثیرات جسمی، اجتماعی و روانی ناشی‌از نوبت‌کاری و همچنین رابطه‌ی بین نوع نوبت‌کاری و میزان رضایت‌شغلی، رضایت از نوبت‌کاری و عملکرد شغلی و به‌دلیل محدودیت‌های استفاده از آزمون خی دو به علت کم بودن تعداد داده‌ها در همه‌ی طبقات از آزمون غیرپارامتریک فیشر اگزکت (Fisher Exact) استفاده شد.

نتایج تحقیق
جدول۱ نشان‌دهنده‌ی سن، سابقه‌ی‌کار و سابقه‌ی نوبت‌کاری درگروه‌های نوبت‌کاری است. تست آنالیز واریانس یک طرفه نشان‌داد که بین سن، سابقه‌ی‌ کاری و سابقه‌ی نوبت‌کاری در گروه‌های مختلف نوبت‌کاری تفاوت آماری معنی‌داری وجود دارد (P<0.000,p<0.000,p<0.000).

جدول۲ نشان‌دهنده‌ی رابطه‌ی نوع نوبت‌کاری بررضایت شغلی، عملکرد شغلی و تاثیر برزندگی فردی و اجتماعی پرستاران است . بین نوع نوبت‌کاری و رضایت از نوبت‌کاری رابطه‌ی آماری معنـی‌داری وجود داشــت (0.003= p). بین نوع نوبت‌کاری و ایجاد مزاحمت برای زندگی شخصی رابطه‌ی آماری معنی‌داری وجــود‌داشــت (0.000< p). بین نوع نوبت‌کاری و ایجاد مشکلی برای اعضای خانواده رابطه‌ی آماری معنــی‌داری وجــود داشت (0.000< p). بین نوع نوبت‌کاری و ایجاد مزاحمت برای زندگی زناشویی رابطه‌ی آماری معنی‌داری وجود داشت (0.000< p). بین نوع نوبت‌کاری و ایجاد ممانعت برای تفریحات رابطه‌ی آماری معنی‌داری وجود داشت (0.044= p). بین نوع نوبت‌کاری و ایجاد مشکل برای دیدار از دوستان رابطه‌ی آماری معنی‌داری وجود داشت (0.000> p). بین نوع نوبت‌کاری و ایجاد محدودیت درزندگی اجتماعی رابطه‌ی آماری معنی‌داری وجود داشــت (0.009ـ p). بین نوع نوبت‌کاری و برهم‌خوردن نظم وعده‌های غذایی رابطه‌ی آماری معنی‌داری وجود داشــت (0.009< p). بین نوع نوبت‌کاری و مشکلات قلبی عروقی رابطه‌ی‌آماری معنـی‌داری وجــودداشت (0.043= p) در بین نوع نوبت‌کاری و مشکلات قلبی و عروقی رابطه‌ی آماری معنی‌داری وجودداشت.

بحث
نتایج این بررسی‌ نشان‌داد که 66٪ از پرستاران از شغل خود راضی نبودند که نشان‌دهنده‌ی میزان بالای نارضایتی شغلی است و باید به‌عنوان هشدار مورد توجه مسؤولان بیمارستان واقع شود. بررسی تاکاهاشی و همکاران در سال 2006 نشان‌داد که نوبت‌کاری با عدم رضایت‌شغلی رابطه‌ی‌آماری معنی‌داری دارد و هر دوی این عوامل(نوبت‌کاری وعدم‌ رضایت‌شغلی) به‌طور معنی‌داری با افسردگی ارتباط دارد. بیش‌از80٪ پرستاران معتقد بودند که نوبت‌کاری باعث ایجاد اثرات سوء بر سلامت آن‌ها شده و باعث شده تا از بی‌خوابی رنج ببرند.
در بررسی چوبینه در بین تکنیسین‌های اتاق عمل نتایج گزارش شده ۶۱/۸٪ در بین تمام افراد و 64٪ در بین زنان بود که در مقایسه با این بررسی میزان کمتری را نشان‌می‌دهد. بررسی چوبینه نیز نشان می‌دهد که اختلالات نوبت‌کاری درکار مشابه (تکنیسین‌های اتاق عمل) برای زنان بسیار بیشتر از مردان است.
برای بهبود این مشکل توصیه می‌شود مکان‌های تفریحی مثل سالن ورزشی در نزدیک محل بیمارستان برای پرستاران ایجادشود و موقعیت‌های تفریحی مثل اردو‌های تفریحی ـ زیارتی برای پرستاران و خانواده‌شان تدارک دیده شود.نتایج این بررسی نشان‌داد که بین نوع نوبت‌کاری و تمام ابعاد زندگی فردی و اجتماعی و خانوادگی فرد رابطه‌ی‌آماری معنی‌داری وجود دارد و نوبت‌کاری چرخشی نامنظم بیشترین اختلال را در زندگی شخصی، خانوادگی و زناشویی پرستاران ایجاد می‌کند. نتایج بررسی چوبینه نیز موید برتری سیستم‌های نوبت‌کاری ثابت مثل 7روز 7شب و 7شبانه روز استراحت در سیستم‌های 12ساعته بود.

نتیجه‌گیری:
میزان اختلالات جسمی (گوارشی، قلبی عروقی و اسکلتی عضلانی) در پرستاران بسیار بالا است. نوبت‌کاری زندگی شخصی، اجتماعی و زناشویی پرستاران را به شدت تحت‌تاثیر قرار داده و این تاثیر در مورد نوبت کاری در سیستم چرخشی نامنظم بسیار بالاتر است.  عدم رضایت شغلی و عدم رضایت از نوبت‌کاری نیز در بین پرستاران بسیار بالا است. با توجه به نتایج این بررسی، برنامه‌ریزی برای ایجاد سیستم‌های نوبت‌کاری دائمی و یا با چرخش منظم توصیه می‌گردد.

منابع در دفتر نشریه می‌باشد.