شماره ۱۰۶۴

تثبیت تراکم سلول‌های مغز با وجود افزایش سن

دکتر ضیاء سروش - رادیولوژیست

 بررسی مغز توسط یک دستگاه جدیدMRI با میدان مغناطیسی فوق‌العاده بالا (Ultra-high-field)که توسط محققان دانشگاه شیکاگو انجام‌شد، توانست دقیق‌ترین تصاویر مغزی تا به امروز را ارائه نماید. این تصاویر نشان‌می‌دهد که تراکم‌سلولی مغز با افزایش سن ثابت می‌ماند.

این تصاویر، شواهدی را دال‌بر حفظ تراکم سلولی مغز با افزایش سن ارائه می‌دهند. باوجود اینکه طی تحقیقات قبلی انجام‌شده روی بافت مغز انسان، ثابت‌ماندن تراکم‌سلولی تنها در بخش‌هایی از مغز تأیید‌شده بود، با مشاهده‌ی این تصاویر مشخص‌شد که این موضوع را می‌توان به تمامی نقاط مغز تعمیم‌داد.

همچنین یافته‌ها نشان‌داد که حفظ تراکم سلولی مغز ممکن‌است منجر به مصونیت در مقابل نارسایی‌های ادراکی (Cognitive impairment) ناشی‌از افزایش تدریجی و عادی سن شود.

تصاویر فوق‌الذکر در دانشگاه شیکاگو و توســط یــک دستگاه ام‌.آر.آی ۹/۴‌تسلا به‌دست‌آمد که در نوع خود منحصر‌به‌فرد است. میدان مغناطیسی ۹/۴‌تسلای این دستگاه، سه‌برابر دستگاه‌های معمولی است و صرفاً برای مقاصد تحقیقاتی استفاده‌می‌شود. قویترین دستگاه ام‌.آر.آی فعلی که برای مقاصد کلینیکی استفاده می‌شود، ۳‌تسلا می‌باشد.

اطلاعات به‌دست‌آمده از اسکن‌های این دستگاه۹/۴‌تسلایی، می‌تواند به شناسایی تحلیل‌های جزئی (Tiny losses) سلول‌های مغز و کاهش تراکم آنها که مشخصه‌ی مراحل اولیه‌ی بیماری‌های تحلیل بـرنـده‌ی سیستـم عصبـی (Neuro degenerative) مانند آلزایمر هستند و شاید دهه‌ها زمان می‌برد تا نشانه‌های بالینی خود را آشکار سازند، کمک نماید. به بیان دکتر تالبرون استاد رادیولوژی و بیوفیزیک دانشگاه فوق؛ اگر ما بتوانیم زمان شروع آسیب مغزی منجر به آلزایمر را تعیین نماییم، آنگاه می‌توانیم کارایی داروها و درمان‌های جدید که جهت کُند‌نمودن و یا پیشگیری از آلزایمر استفاده می‌شود را خیلی قبل‌تر از شروع عارضه و نه ۲۰ ‌یا‌ ۳۰‌سال پس‌از نمود پیداکردن بالینی آن، آزمایش و نظارت نماییم.

دانشمندان علوم اعصاب که از مدت‌ها پیش‌از کوچک‌شدن مغز براثر بالارفتن میزان سن آگاه بودند، این باور آنان که گمان می‌کردند؛ از‌دست‌رفتن حجم مغز به معنی ازدست‌رفتن سلول‌های آن است، توسط تحقیقاتی که نشان‌‌داد؛ در‌حقیقت نورون‌ها کوچک می‌شوند در‌حالی‌که تعداد نورون‌ها در افراد مسنی که از‌نظر ادراکی حالت طبیعی دارند یکسان باقی می‌ماند، رد‌شد.

محققان اقدام به اسکن مغز ۴۹فرد بزرگسال بین ۲۱ ‌تا‌۸۰ سال با وضعیت ادراکی نرمال کردند. این افراد علاوه‌بر‌اینکه همگی دارای مدرک تحصیلی دانشگاهی بودند، شاغل بوده و آن دسته از آنها که بازنشسته شده بودند، در جوامع خود بسیار فعال بودند. همچنین تمامی این افراد هیچگونه بیماری عصبی یا روانی نداشته و از وضعیت روانی مطلوبی (Normal range for mental status) برخوردار بودند.

تراکم سلول مغز در میان بزرگسالانی که از نظر ادراکی نرمال هستند با افزایش سن ثابت باقی‌می‌ماند.

دستگاه‌MRI ۹/۴‌تسلا، به ‌اندازه‌گیری یون‌های سدیم می‌پردازد که از مولکول‌های آب و چربی، تراکم بسیار کمتری دارند. در‌حالی‌که دستگاه‌های ام‌.آر.آی استاندارد، قابلیت عکسبرداری از این یون‌ها را نداشته و تنها قادر به شناسایی مولکولهای آب و چربی می‌باشند. یون‌های سدیم که در تمام بدن وجود دارند به داخل یا از درون نورون‌ها پمپاژ‌شده تا الکتریسیته‌ی مورد نیاز جهت ایمپالس‌‌های عصبی را تولید کنند. غلظت سدیم در مغز با تراکم نورون‌ها ارتباط مستقیم دارد. قسمت‌هایی که دارای غلظت کم سدیم‌ می‌باشند، دارای حجم فشرده‌ای از نورون‌ها هستند. در‌حالی‌که قسمت‌های با تراکم سدیم بیشتر، نشانگر وجود فاصله‌ی میان سلولها یا از‌بین‌رفتن آنها است که از نشانه‌های بیماری‌های تحلیل برنده‌ی سیستم عصبی می‌باشد.

اسکنرهای دارای میدان مغناطیسی بالا، در‌نهایت برای استفاده‌ی کلینیکی مورد تأیید قرارخواهند گرفت و با استفاده از MRI ۹/۴‌تسلا، نه‌تنها می‌توانیم به‌سرعت ازبین‌رفتن سلول‌های مغزی را در بیمارانی‌که دچار حمله‌ی مغزی شده‌اند مشاهده کنیم، بلکه قادر خواهیم بود با کیفیت بالاتری از تأثیر دقیق شیمی‌درمانی برای معالجه‌ی تومورهای مغزی مطلع شویم که این موضوع با استفاده از دستگاه‌های ۳ تسلا میسر نمی‌باشد.

 

تعداد بازدید : 1152

ثبت نظر

ارسال