شماره ۱۰۹۷

کریستالوپاتی‌ها و مرگ سلولی

دکتر بهرام ملک - نفرولوژیست

تشکیل‌رسوبات‌کریستالی در‌محیط خارج‌سلولی، ویژگی ‌مهم چندبیماری‌شایع (Widespread illness) است.نمونه‌هایی‌ازاین «کریستالوپاتی‌ها» شامل نقرس، آترو‌اسکلروز و بیماری کلیوی است که به‌ترتیب با رسوب کریستال‌های اورات، کلسترول و اگزالات در ارتباط هستند.

در‌این بیماری‌ها و سایر موارد مشابه، اکسپوز‌شدن به ریز‌ذره‌های کریستالی(Crystallin microparticles) نه‌تنها موجب واکنش ایمنی بدن شده و پروسه‌ی التهابی مزمن را آغاز می‌کند، بلکه موجب مرگ سلولی نیز می‌گردد.

رسوبات‌کریستالی آسیب گسترده‌ی بافتی ایجاد‌کرده و منجربه نارسایی عضو می‌شوند. علاوه‌بر‌این، عوارض حاصل از تشکیل کریستال دارای ویژگی‌های مشترکی هستند که نشانگر پاتوژنز زمینه‌ساز یکسان است. محققان تا به امروز التهاب (Inflammation)را به‌عنوان عملکرد آسیب اولیه درنظر می‌گرفتند و بنابراین روی چگونگی آغاز واکنش‌های التهابی توسط کریستال‌ها متمرکز‌شده‌ بودند و بررسی‌های پیشین نشان‌داده‌اند که تمام انواع مختلف کریستال، روند فعالی را آغاز‌می‌کنند که به نکروز سلول‌می‌انجامد. تاکنون مرگ سلولی به‌صورت روند منفعلی درنظر گرفته‌می‌شد که از‌دست‌رفتن سلول را نتیجه‌ی آسیب غیر‌قابل‌ترمیم (Irreparable damage) می‌دانست. اما امروزه مشخص‌گردید که این رخداد‌، پیامد یک روند تنظیم شده‌است که به‌طور‌فعال سلول‌ها را از‌بین می‌برد (حذف می‌نماید).

اهداف جدید برای درمان:

در‌این بررسی، انواعی از سلول‌ها از‌جمله سلول‌های توبول‌های کلیوی و فیبروبلاست‌ها که عامل تولید بافت همبندی هستند به کریستال‌های مختلف اکسپوز شدند.

محققان در‌تمام موارد دریافتند که کریستال‌ها مسیر انتقال هشدار‌دهی مشابهی را در سلول‌ها فعال می‌کنند. این مسیر‌، شکل خاصی از مرگ سلولی ناشی‌از آسیب را ایجاد می‌کند که به‌عنوان نکروپتوز(Necroptosis)شناخته می‌شود. علاوه‌براین، مشاهدات آشکارا نشان‌می‌دهند که نکروپتوز به‌دلیل جلوگیری‌از التهاب، خود عامل القای واکنش التهابی نیز می‌باشد.

این یافته‌ی اخیر از‌این‌جهت اهمیت دارد که رویکرد درمانی به‌کار رفته در درمان چنین بیماری‌هایی تاکنون بر مهار واکنش التهابی متمرکز بوده‌اند. با این‌حال، این واقعیت که اثر سیتوتوکسیک کریستال‌ها به‌شکل فعال تنظیم می‌شود، هدف‌جدیدی را برای‌درمان دارویی ایجاد‌می‌نماید. اجزای مسیر هشداردهی می‌توانند اهداف جدید دارو‌درمانی باشند.

انسداد فارماکولوژیک (Pharmacological blockade) عملکرد آن، باید از مرگ سلولی ناشی‌از کریستال پیشگیری‌کرده و این انسداد ایجاد‌شده باید برای متوقف‌کردن التهاب مزمن نیز کافی باشد. با‌این‌حال، اینکه آیا این رویکرد نوآورانه موجب پیشرفت‌های عملی در درمان بیماران می‌شود یا خیر، پرسشی است که تنها با تحقیقات بیشتر‌ آتی می‌توان به آن پاسخ‌داد.

 

تعداد بازدید : 1322

ثبت نظر

ارسال