معمولاً میزان شیوع نسبی سـرطان‌های اپی‌درموییـد (Squamous Cell Epidermoid Carcinoma)و آدنوکارسینوم (Adenocarcinoma of the Lung)، هر‌یـک در‌حدود ۳۰درصد از تومورهای ریـه است. در‌حـدود ۲۵درصد برای یـاخته‌های کوچک (Small Cell Lung Cancer:SCLC)، یا کارسینومای شامل یاخته‌های شبیه دانه‌های جو و ۱۵درصد میزان شیوع سرطان‌های آناپلاستیک، شـامل یاختـه‌های غیـرکوچک (Non-Small Cell Lung Cancer:NSCLC) می‌باشد.
انتشار سرطان ریه به‌طور موضعی و یا از راه‌های خونی و لنفی صورت می‌گیرد. انتشار تومورهای اپی‌درمویید از راه مجاورت و توسعه‌ی مستقیم تومور است.
کارسینومای یاخته‌های کوچک (Small Cell Carcinoma) از راه خونی به مغز‌استخوان و سیستم اعصاب‌مرکزی متاستاز می‌دهد. سرطان آناپلاستیک یاخته‌های غیرکوچک به عقده‌های میان سینه‌ای و مخاط دستگاه‌گوارش منتشر می‌شود. به‌طور‌کلی مناطق اصلی متاستاز خارج ریه را می‌توان شامل کبد، دستگاه‌گوارش، عقده‌های لنفاوی، استخوان و اعصاب مرکزی دانست.
اصولاً زندگی هر‌موجود به تنفس بستگی دارد. تنفس یعنی انتقال اکسیژن از اتمسفر به یاخته‌ها و بر‌گردانیدن انیدریدکربنیک از ریه به اتمسفر. در زیر حنجره، لوله‌ای عمودی وجود دارد که از حلقه‌های غضروفی تشکیل شده‌است. کمی پایین‌تر‌از محلی که گردن به تنه متّصل می‌شود، نای به دو نایژه تقسیم می‌گردد و هرنایژه به‌طرف یک شُش می‌رود. در درون شُش، نایژه به شاخه‌های زیاد تقسیم می‌شود و آنگاه شاخه‌های بزرگتر به شاخه‌های کوچک‌تر و نازک‌تر تقسیم میگردند که شکل درخت را به‌خود می‌گیرند و به آن درخت نایژه‌ای گفته‌می‌شود.
در شکل‌های فوق درخت نایژه‌ای و نیز وضعیت ریه‌ی انسان مشاهده می‌شود.شاخه‌های باریک نایژه یعنی برونشیول‌ها، با انبساط و انقباض ماهیچه‌ای قطر خود را تغییر می‌دهند و کنترل گنجایش هوای شُشی را ممکن می‌سازند. در اطراف هر‌درخت نایژه‌ای و متصل به هرنایژه، یک شُش وجود دارد. حداکثر ظرفیت شُش‌ها حدود ۶۰۰۰سانتی‌متر‌مکعب است.
حجم‌های مهم شش‌ها را حجم جاری، حجم ذخیره‌ی دمی، حجم ذخیره‌ی بازدمی و حجم باقی‌مانده تشکیل‌می‌دهد. حجم ذخیره‌ای، یعنی مقدار هوایی که می‌توان پس‌از هوای جاری استنشاق‌کرد، ۳۵۰۰سانتی‌متر‌مکعب است. حجم جاری به‌‌مقدار هوایی گفته می‌شود که با هر‌‌تنفس طبیعی به‌داخل و خارج‌از بدن می‌رود و مقدار آن در یک مرد جوان سالم، حدود ۵۰۰ سانتی‌متر‌مکعب است. البته در زن‌های جوان سالم ظرفیت‌های ریه ۲۰ تا۲۵ درصد کمتر‌از مردها برآورد شده‌است.
حجم ذخیره‌ی بازدمی مقدار هوایی است که بعد‌از خروج هوای جاری می‌توان با یک بازدم شدید خارج‌کرد. مقدار حجم باقی‌مانده به مقدار هوایی گفته می‌شود که با انجام عمل بازدم کامل در ریه باقی می‌ماند و مقدار آن در حدود ۱۲۰۰سانتی‌متر‌مکعب است. به‌این‌ترتیب پدیده‌ی تنفّسی را می‌توان در چهار مرحله مطرح‌کرد:
۱ـ تهویه‌ی ریه که بین حبابچه‌ها و اتمسفر مبادله می‌شود.
۲ـ تبادل اکسیژن و انیدرید کربنیک بین حفره‌های ریه و خون
۳ـ انتقال اکسیژن و انیدریدکربنیک در خون و مایعات بدن به‌سوی یاخته‌ها و از یاخته‌ها به ریه.
۴ـ تنظیم تهویه‌ی ریه.
تهویه‌ی ریه با انبساط و انقباض ریه صورت می‌گیرد. زمانی‌که عمل دم با حداکثر ممکن انجام شود، حجم ریه به بیشترین حدّ خود می‌رسد. از‌طرف‌دیگر، با انجام عمیق‌ترین بازدم ممکن، حجم ریه به حداقل خود (یعنی ۱۲۰۰سی‌سی) خواهد رسید.
پس‌از تهویه‌ی حبابچه‌ها با هوای تازه، اکسیژن از حبابچه‌ها به داخل خون ریه و انیدریدکربنیک خون ریه به حبابچه‌ها انتشار می‌یابد. پس‌از انتشار اکسیژن از حبابچه‌ها به خون ریه، بیشترین مقدار آن به‌طرف مویرگ‌های بافتی منتقل‌می‌شود و در‌آنجا برای استفاده‌ی یاخته‌ها از ترکیب مذکور آزاد می‌گردد.
وجود هموگلوبین در گویچه‌های سرخ خون سبب می‌شود که اکسیژن به یاخته‌ها منتقل و در آنجا با مواد‌غذایی مختلف ترکیب شود و مقادیر زیادی انیدریک‌کربنیک تولید کند که پس‌از ورود به مویرگ‌های بافتی، همراه خون به ریه‌ها بر‌گردد.
پژوهش‌های متعدد علمی نشان‌داده است که با کشیدن سیگار مقداری نیکوتین، قطران و بیش‌از پنجاه عنصر مختلف وارد ریه و خون می‌شود. بدون تردید سیگار خطر پیدایش سرطان‌ریه را بسیار افزایش‌می‌دهد. با بررسی آمارهای حیاتی می‌توان به این نتیجه رسید که کارگرانی که در صنایع نساجی کار می‌کنند و سیگار میکشند، درمقایسه با کارگرانی که سیگار نمی‌کشند ۵سال زودتر از کار افتاده می‌شوند. همچنین کارگرانی که با غبار آسبستوز سر و کار دارند و سیگار میکشند، بسیار بیشتراز کارگرانی که سیگار نمی‌کشند به سرطان ریه مبتلا میگردند. با افزایش مصرف سیگار، سرطان‌ریه شایع و شایع‌تر می‌شود و با کاهش دخانیات شیوع آن کاهش می‌یابد.
باتوجه به این که با شناخت اثر قطعی سیگار در پیدایش سرطان‌ریه و این که دود‌سیگار که مخلوطی از گازها، بخارهای غیر‌متراکم و ذرات مرکب محلول است، در ایجاد بیش‌از نیمی‌از سرطان‌های ریه مؤثر است، می‌توان با ترک‌سیگار تا اندازه‌ی زیادی از پیدایش بیماری پیشگیری نمود.
پیش‌از این اشاره‌شد که با مصرف سیگار خطر بروز سرطان‌ریه بسیار افزایش می‌یابد و هیچ تردیدی در‌اثر قطعی سیگار در پیدایش سرطان‌ریه وجود ندارد. گزارش‌های علمی نشان‌می‌دهد حدود ۵۰تا۶۰سال پیش که مصرف سیگار در کشورهای غربی افزایش یافته بود، آمار سرطان‌ریه بسیار بالا بود و بر‌اساس همین گزارش‌ها با ترک‌سیگار از شیوع سرطان‌ریه نیز کاسته‌شد.
باتوجه به موضوع این مقاله، باید اضافه کنم علاوه‌بر پژوهش‌های متعددی که ارتباط بین استعمال دخانیات و سرطان‌ریه را نشان‌می‌دهد، پژوهشگران ژن‌هایی را شناسایی‌کرده‌اند که با بروز سرطان‌ریه در افراد‌سیگاری ارتباط دارند.
با مشخص‌شدن نقش ژن معیوبBRCA2 در سرطان‌ریه‌ی زنان سیگاری، توجه دانشمندان به اثر ژن‌هایی معطوف شد که در افراد سیگاری و نیز غیر‌سیگاری سبب افزایش خطر می‌گردد.
بررسی‌های قبلی نشان داده است که جهش ژن BRCA2 در برخی‌از افراد سیگاری، خطر ابتلا به سرطان‌ریه را افزایش می‌دهد. پژوهش‌های ژنتیکی که روی هزاران اروپایی مبتلا به سرطان‌ریه انجام شده‌است، در مقایسه با هزاران فرد سالم، نشان‌می‌دهد که خطر ابتلا به سرطان‌ریه در افراد سیگاری که درمعرض جهش ژن BRCA2 قرارگرفتهاند تا دو‌برابر افزایش می‌یابد. بررسی‌های علمی حاکی از آن است که سیگاری‌هایی که ژن جهش‌یافته‌یBRCA2 داشته‌اند به‌طور معنی‌داری درمعرض خطر سرطان‌ریــه به‌ویژه نوع Squamous Cell Carcinoma قرارگرفتهاند. ارزیابی‌های جدیدتر دانشمندان معطوف به نقص ژن‌هایی بوده که روی کروموزوم‌های ۵ و ۶ و ۱۲ استقرار داشته‌اند و در بروز سرطان در افراد سیگاری نقش مهمی ایفا می‌کنند. کشف ناحیه‌ای در کروموزوم ۵ که حاوی دو ژن Telomerase Reverse Transcriptase)TERT) و CRR9 (Cisplatin Resistance Related Protein9) می‌باشند، راهی جدید برای بررسی نقش ژن‌های دگرگون‌شده در سرطان‌ریه است. جهشTERT در انسان که آنزیمی به‌نام تلومراز را فعال می‌سازد، می‌تواند محرک ایجاد سرطان شود.
بنا‌به گزارش‌های این دانشمندان وجود یکی از این ژن‌های دگرگون‌شده در افرادی‌که در‌حال‌حاضر سیگار میکشند یا در گذشته سیگاری بوده‌اند، سبب می‌شود تا آنها ۳۰درصد بیشتر از دیگران با خطر ابتلا به سرطان‌ریه مواجه باشند.
به‌علاوه، این گزارش‌ها نشان‌می‌دهد آن دسته از افراد سیگاری که دو‌نسخه از این ژن‌ها را داشته باشند، خطر ابتلا به سرطان ریه در آنها تا حدود ۸۰درصد افزایش می‌یابد.
در ادامه‌ی این بحث، در مقاله‌ای مستقل به ژن‌های آسیب‌دیده‌ی مؤثر در پیدایش سرطان‌ریه و چند سرطان دیگر پرداخته خواهد‌شد.
ثبت نظر