شماره ۱۰۰۸

خلاصه‌ای از آزمون‌های جلدی آلرژی

دکتر اکبر قندی - پوست

 

برای انجام آزمون‌های جلدی آلرژی، پوست را با مواد مشکوک به ایجاد آلرژی (آلرژی) تماس داده و سپس ازنظر بروز شناسه‌های واکنش آلرژیک مشاهده می‌کنند.
همراه با تهیه‌ی سابقه‌ی‌طبی بیمار، با آزمون‌های آلرژی می‌توان مشخص و تأییدکرد آیا لمس ماده‌یی خاص، تنفس یا خوردن ماده‌یی خاص سبب بروز نشانه شده است یا نه.
اطلاعات حاصل از آزمون‌های آلرژی به پزشک کمک می‌کند تا برنامه‌ی‌ درمان آلرژی را طرح‌ریزی کند.
 این برنامه شامل دوری‌کردن از آلرژن، استفاده از دارو یا شات‌های آلرژی (ایمونوتراپی) است.
برای کمک به تشخیص حالت‌های آلرژی، استفاده از آزمون‌های آلرژی سودمند است. ازجمله این حالات موارد زیر قابل‌ذکر است:
• تب‌یونجه (رینیت آلرژیک)
• آسم آلرژیک
• درماتیت‌(اکزما)
• آلرژی‌های غذایی
• آلرژی‌ پنی‌سیلین
• آلرژی‌ زهر زنبور
• آلرژی لاتکس
از آزمون‌های جلدی می‌توان در افراد همه‌ی سنین استفاده کرد ازجمله شیرخواران. اما گاهی، استفاده از آزمون‌های جلدی توصیه نمی‌شود. در‌صورت وجود هریک ازموارد زیر ممکن‌است آزمون جلدی انجام نشود:
وجود واکنش وخیم آلرژی درگذشته. ممکن‌است بیمار نسبت به بعضی مواد حساس باشد به طوری که حتی تماس مقدار اندکی از این مواد با پوست ضمن انجام آزمون‌ سبب شعله‌وری واکنشی تهدید‌کننده (آنافیلاکسی) گردد.
مصرف داروهایی که درنتیجه  آزمون تداخل می‌کند. این داروها عبارتند‌از آنتی‌هیستامین‌ها، بسیاری از داروهای ضد‌افسردگی و بعضی‌از داروهای سوزش سردل. پزشک ممکن‌است تصمیم بگیرد که برای بیمار بهتراست به جای  قطع موقت این دارو‌ها برای آمادگی انجام آزمون جلدی، درمان با آنها متوقف نگردد.
وجود واکنش جلدی گسترده. درصورت وجود اگزمای شدید یا پسوریازیس دربخش وسیعی ازبدن ازجمله مناطق وسیعی از پوست بازو وپشت که محل انجام آزمون است برای انجام آزمونی مؤثر جای سالم کافی موجود نباشد.
ابتلا به بعضی بیــماری‌های پوست. بعضی حالات ازجمله درموگرافیسم، کهیر و ماستوسیتوز جلدی سبب به دست آمدن نتایج نامطمئن می‌گردند.
برای افرادی که نمی‌توانند آزمون‌های جلدی انجام دهند، استفاده از آزمون‌های خونی (آزمون‌های آنتی‌بادی IgE در آزمایشگاه) سودمند است. غالباً از آزمون‌های خونی به اندازه‌ی آزمون‌های جلدی استفاده نمی‌شود زیرا این آزمون‌ها نسبت به آزمون‌های جلدی از حساسیت کمتری برخوردار بوده و گران‌ترند.
به‌طورکلی درتشخیص آلرژی‌های مواد موجود در هوا ازجمله گرده‌ی گیاهان، شوره‌ی تن حیوانات و مایت گرد‌و‌غبار نتایج انجام آزمون‌های جلدی مطمئن است. استفاده از آزمون‌ جلدی به تشخیص آلرژی‌های غذایی کمک می‌کند. ولی از‌آنجا‌که آلرژی‌های غذایی، یک مجموعه‌ی پیچیده‌ هستند، لازم است آزمون‌ها و رویه‌های دیگری هم انجام شود.
رایج‌ترین عوارض‌جانبی آزمون‌ جلدی، بروز برجستگی‌های اندکی متورم، قرمز رنگ و دارای خارش است. این برآمدگی‌ها ممکن‌است در زمان انجام آزمون بسیار قابل‌توجه باشند. این برآمدگی‌ها معمولاً ظرف چند ساعت ازبین می‌روند ولی ممکن‌است یک یا دو روز هم باقی‌بمانند. با استفاده از یک کرم ملایم کورتیزون می‌توان سبب تسکین خارش و قرمزی شد.
به‌ندرت، انجام آزمون‌های جلدی پوست سبب بروز واکنش شدید و فوری آلرژی می‌شود و به این ترتیب لازم است این آزمون‌ درمطبی انجام گیرد که به تجهیزات اورژانس مجهز‌بوده و داروهایی برای رفع این مشکل در اختیار و در دسترس باشد. درصورت بروز واکنش شدید آلرژیک در روزهای بعد از انجام آزمون، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کرد.
پیش‌از توصیه ‌به انجام آزمون‌جلدی، پزشک در‌مورد سابقه‌‌ی طبی، شناسه‌ها و نشانه‌ها و روش‌ معمول درمان از بیمار سوالات مشروحی می‌کند. پاسخ بیمار به طبیب کمک می‌کند تا مشخص‌شود آیا آلرژن‌های خاصی در خانواده سبب آلرژی‌ می‌گردد و آیا به احتمال زیاد یک واکنش آلرژیک سبب بروز نشانه‌ها شده است. همچنین برای جستجوی سرنخ‌های دیگر درمورد علت شنـــاسه‌ها ونشــانه‌ها، بیمار ازنظر جسمی هم مـورد بـــررسی قرار خواهد گرفت.
داروهایی که در نتایـج تداخل می‌کنند:
پیش‌از برنامه‌ریزی برای انجام آزمون‌جلدی، پزشک باید فهرست تمامی داروهای تجویز شده و بدون نسخه‌ی بیمار را بداند. بعضی داروها از شدت واکنش آلرژیک می‌کاهند و از به‌دست‌آمدن نتایج دقیق آزمون‌ جلدی جلوگیری می‌کنند. مصرف سایر داروها ممکن‌است خطر ایجاد واکنش شدید آلرژی ضمن انجام آزمون را افزایش دهند.
ازآنجاکه‌ سرعت پاک‌شدن داروها از سیستم ‌متفاوت است، پزشک از بیمار خواهد خواست به‌مدت‌10روز مصرف بعضی از داروها را قطع کند. داروهایی که درنتیجه‌ی آزمون جلدی اختلال ایجاد می‌کنند عبارتند‌از:
آنتی هیستامین‌های نسخه‌یی مانند فکسوفنادین و دسلوراتادین
آنتی‌هیستامین‌های بدون نسخه مانند برم فنیرامین، لوراتادین، دی‌فن هیدرامین، سیتریزین، دوکسیلامین
ضدافسردگی‌های سه حلقه‌یی مانند آمی‌تریپتیلین و داکسپین
بعضی داروهای گوارشی مانند سایمتیدین و رانیتیدین
داروهای آسم اومالیزوماب این دارو به‌مدت 6ماه یا بیشتر حتی پس از قطع مصرف به‌مدت چند روز تا چند هفته سبب اختلال در نتایج آزمون می‌گردد.
معمولاً آزمون پوست در مطب پزشک انجام می‌شود. عموماً، یک پرستار آزمون را انجام‌داده و پزشک، نتایج را تفسیر می‌کند. به‌طور مشخص این آزمون‌20‌تا40 دقیقه به‌طول می‌انجامد. با بعضی آزمون‌ها واکنش‌های فوری آلرژیک شناسایی می‌شود که ظرف چند دقیقه پس‌از تماس با آلرژن‌ایجاد می‌شوند. با سایر آزمون‌ها می‌توان واکنش‌های آلرژیک تأخیری را شناسایی کرد که طی یک دوره‌ی ‌چند‌روزه جواب می‌دهد.
آزمون‌خراش پوست:
با آزمـــون ‌خـراش‌پــوست skin prick test که آزمون ‌puncture یا آزمون خراشانیدن scratch test نیز نامیده می‌شود، واکنش‌های آلرژیک فوری نسبت به بیش‌از 40‌ماده در یک وهله شناسایی می‌شود. این آزمون معمولاً برای شناسایی آلرژی به گرده‌ی گیاهان، کپک، شوره‌ی تن حیوانات، مایت گرد و غبار و خوراکی‌ها انجام می‌شود. در بزرگسالان، این آزمون‌ معمولاً درساعد انجام می‌گردد. درکودکان می‌توان این آزمون را دربخش بالای پشت تنه انجام داد.
آزمون‌های جلدی آلرژی دردناک نیستند. دراین‌نوع آزمون از سوزن‌ها (لنستlancet)یی استفاده می‌شود که به‌ندرت در سطح پوست نفوذ می‌کنند. در‌این آزمون، از پوست خون نمی‌آید و حس ناراحتی حاصل از انجام آزمون خفیف و لحظه‌یی است.
بعد از پاک‌کردن باقی محل با الکل، پرستار با سوزن روی پوست علامت می‌گذارد و یک قطره آلرژن نزدیک هر علامت قرار‌می‌دهد، سپس با سوزن روی محل عصاره را در سطح پوست می‌خراشد. برای هر بار خراش‌دادن از یک سوزن تازه استفاده می‌شود.
برای آنکه مشخص‌شود آیا واکنش پوست طبیعی است، دو ماده‌ی دیگر را روی سطح پوست گذاشته و خراش می‌دهند.
هیستامین. دربسیاری افراد، این ماده سبب عکس‌العمل پوست می‌شود. اگر پوست بیمار نسبت به هیستامین واکنش نشان‌ندهد، حتی اگر دچار آلرژی باشد، ممکن‌است آزمون آلرژی پوستی نشاندهنده‌ی آلرژی نباشد.
گلیسرین یا محلول نمکی. در بسیاری افراد، این مواد سبب بروز واکنش نمی‌شوند. در صورتی که نسبت به گلیسرین glycerine با محلول نمکی saline واکنش وجود داشته باشد، نشانه‌ی حساس‌بودن پوست بیمار است. دراین‌حالت برای پرهیز از تشخیص آلرژی کاذب، لازم است آزمون‌جلدی با احتیاط تعبیر شود.
حدود15دقیـــقه بعد‌از خراش‌پوست، پرستار به وارسی پوست ازنظر شناسه‌های واکنش آلرژیک می‌پردازد. درصورتی که به یکی از مواد آزموده شده آلرژی موجود باشد، روی پوست برآمدگی برجسته، قرمز و خارش‌دار به‌وجود می‌آید که شبیه جای گزش پشه است. پرستار در این حالت بزرگی برآمدگی را اندازه‌گیری می‌کند.
بعد‌از ثبت نتایج، پرستار پوست را پاک‌کرده و علامت‌ها را برمی‌دارد.
آزمون‌ تلقیح جلدی:
گاهی لازم است از تلقیح مقداراندکی عصاره‌ی آلرژن در پوست بازو (آزمون درون درم intradermal test) استفاده شود. بعداز قریب به 15‌دقیقه، محل تلقیح را ازنظر شناسه‌های واکنش آلرژیک بررسی می‌کنند. برای وارسی به آلرژی زهر حشرات یا پنی‌سیلین، انجام این آزمون توصیه می‌شود.
آزمون چسب:
دراین آزمون از سوزن استفاده نمی‌شود. به‌جای سوزن، از یک آلرژن روی چسب patch استفاده می‌شود و چسب را روی پوست می‌چسبانند. با این نوع آزمون، واکنش‌های تأخیری آلرژی شناسایی می‌گردد. این آزمون، معمولاً برای مشاهده‌ی ایجاد آغالش آلرژیک پوست توسط ماده‌یی خاص استفاده می‌شود (درماتیت تماسی) ضمن انجام پچ تست، پوست را به‌مدت ‌20تا 30‌دقیقه در مجاورت عصاره‌ی موادی قرار‌می‌دهند که ممکن‌است سبب درماتیت تماسی شوند. این مواد عبارتند‌از: لاتکس، داروها، عطرها، مواد محافظت‌کننده، رنگ‌مو، فلزات و رزین‌ها. چسب را به‌مدت 48‌ساعت روی بازو و یا پشت نگاه می‌دارند. دراین‌مدت بیمار نباید حمام‌کند و باید از فعالیت‌هایی دور باشد که سبب عرق‌کردن شدید می‌شوند. دربازگشت بیمار به مطب، چسب‌ها را برمی‌دارند وجود آغالش‌پوستی در محل پچ‌ حاکی‌از وجود آلرژی است.
پیش‌از ترک مطب، بیمار نتایج آزمون خراش پوست یا آزمون اینترادرمال را خواهد دانست. به‌دست‌آمدن نتایج آزمون چسب چند روزی طول خواهد کشید.
مثبت‌بودن آزمون جلدی به‌معنای آن است که بیمار نسبت به ماده‌یی خاص آلرژی دارد. بزرگتر بودن برآمدگی‌ها معمولاً حاکی از شدت بیشتر حساسیت است. آزمون‌منفی جلد به معنای آن است که بیمار احتمالاً نسبت به ماده‌یی (آلرژن) آلرژی ندارد.
باید به‌خاطر داشت که آزمون‌های جلدی همیشه هم صحیح نیستند. گاهی این آزمون‌ها نشانه‌ی یک آلرژی است که اصلا وجود ندارد مثبت کاذب، یا آزمون‌جلدی وقتی بیمار درمعرض چیزی قرارمی‌گیرد که به آن آلرژی  دارد جواب منفی می‌‌دهد (منفی‌کاذب). ممکن است بیمار در موارد مختلف با یک آزمون مشابه دارای پاسخ‌های متفاوت باشد. همچنین ضمن انجام آزمون، ممکن‌است نسبت به ماده‌یی واکنش مثبت داشته باشد ولی در زندگی معمولی به آن واکنش نکند.
برنامه‌ی درمان ‌آلرژی شامل است بر دارو، ایمونوتراپی،  تغییر در محیط کار یا خانه و یا تغییرات جیره‌ی‌‌غذایی، از پزشک باید درمورد نکات تشخیصی یا درمانی غیرقابل فهم توضیح خواست. با نتایج آزمون ‌و شناسایی آلرژن‌ها و استفاده از برنامه‌ی‌درمانی می‌توان به بیمار کمک کرد تا بتواند از شناسه‌ها و نشانه‌های آلرژی بکاهد.

 

 

تعداد بازدید : 2131

ثبت نظر

ارسال