مـروری بـرهپاتیت B

بسیاری از افراد آلوده بـه هپاتیتB در بزرگسالی به‌طور کامل بهبود می‌یابند حتی اگر شناسه‌ها و نشانه‌ها وخیم باشند. به احتمال بیشتر شیرخواران و کودکان به عفونت مزمن هپاتیتB مبتلا می‌شوند.
 با وجودی که برای هپاتیتB، راه علاجی وجود ندارد، اما با استفاده از یک واکسن می‌توان از بروز این عفونت پیشگیری کرد. در‌صورتی‌که آلودگی از پیش موجود باشد، با استفاده از احتیاطاتی چند می‌توان از انتشار HBV به دیگران پیشگیری نمود.
نشانه‌ها:
شناسه‌ها و نشانـــه‌های هپاتیتB معمولا حدود سه ماه پس‌از آلودگی بروز می‌کنند و از‌ شدت خفیف تا وخیم، گستردگی دارند. شناسه‌ها و نشانه‌های هپاتیت‌B شامل موارد زیر است:
ـ درد‌شکم
ـ ادرار تیره
ـ تب
ـ درد مفصلی
ـ بی‌اشتهایی
ـ تهوع و استفراغ
ـ ضعف و خستگی
ـ زردشدن رنگ پوست و سفیدی چشمان (زردی)
دربسیاری از شیرخواران و کودکان مبتلا به هپاتیت‌B، هرگز شناسه‌ها و نشانه‌های بیماری هپاتیت‌B به‌وجود نمی‌آید. همین مسأله درمورد بزرگسالان نیز صادق است.
علل:
عفونت هپاتیتB به‌وسیله‌ی ویروسHBV) B) به‌وجود می‌آید. این ویروس از راه خون، منی یا سایر مایعات بدن، ازشخصی به شخص دیگر انتقال می‌یابد. وقتی HBV وارد کبد می‌شود، به یاخته‌های کبد هجوم می‌برد و شروع به تکثیر می‌نماید. این امر به ایجاد التهاب درکبد انجامیده و به بروز شناسه‌ها و نشانه‌های عفونت هپاتیت‌B منتهی می‌شود.
راه‌های شایع انتقال HBV عبارتند‌از:
تماس‌جنسی. درصورت تماس جنسی بی‌حفاظ با مصاحب آلوده و ورود خون، بزاق، منی یا ترشحات واژن به داخل بدن آلودگی ایجاد می‌شود.
شراکت در سوزن. HBV به‌آسانی از راه سوزن و سرنگ آغشته به خون آلوده منتقل می‌شود. استفاده‌ی مشترک از سرنگ برای تزریق داخل وریدی ماده‌ی‌مخدر خطر هپاتیتB را افزایش می‌دهد.
گزش تصادفی سوزن. درکارمندان حرف بهداشتی وتمام کسانی که با خون انسان سروکار دارند، هپاتیت‌B یکی‌از نگرانی‌ها است.
مادر به کودک. مادر باردار آلوده به‌HBV، ویروس را ضمن زایمان به‌کودک منتقل می‌کند.
هپاتیتB حاد در برابر مزمن:
عفونت هپاتیتB ممکن‌است کوتاه مدت بوده (هپاتیت‌B حاد) یا درازمدت (هپاتیت‌B مزمن) باشد.
عفونت هپاتیت‌B حاد کمتر از 6 ماه طول می‌کشد. در‌صورتی‌‌که بیماری از نوع حاد باشد، معمولاً دستگاه ایمنی می‌تواند ویروس را ازبدن پاکسازی کند و بیمار باید ظرف چند ماه بهبود یابد. بسیاری از افرادی‌که در بزرگسالی گرفتار هپاتیت‌B می‌شوند به نوع حاد آن دچار می‌گردند.
عفونت هپاتیت‌B مزمن 6 ماه یا بیشتر به طول می‌انجامد. وقتی دستگاه ایمنی نتواند با ویروس به‌مقــابله برخیــزد، عفونـت هپاتیتB، عمرانه شده و احتمالاً به‌بروز کسالت‌های وخیم مانند سیروز و سرطان کبد منتهی خواهد شد. بسیاری ازشیرخوارانی که در زمان ولادت آلوده شده‌اند و بسیاری از کودکان1تا5 ساله‌ی آلوده دچار آلودگی مزمن می‌شوند. ممکن‌است عفونت مزمن تا چند دهه تشخیص داده نشود تا آنکه شخص به بیماری شدید کبد مبتلا گردد.
عوامل خطرساز:
احتمال عفونت هپاتیت Bافزایش می‌یابد اگر:
• نزدیکی بدون حفاظ با بیش ازیک مصاحب انجام شود.
• نزدیکی بدون حفاظ با فرد آلوده به HBV انجام شود.
• فرد، دچار عفونت منتقله از راه نزدیکی باشد مانند سوزاک یا کلامیدیا.
• مرد با مرد دیگری تماس جنسی داشته باشد.
• ضمن مصرف مواد‌مخدر تزریقی ازسوزن مشترک استفاده شده باشد.
• اگر وسایل خانگی با شخص مبتلا به عفونت مزمن HBV مشترک باشد.
• به‌خاطر شغل، شخص درمعرض تماس با خون انسان باشد.
• شخص به خاطر بیماری مرحله‌ی پایانی کلیه همودیالیز شود.
• به مناطقی سفر شود که نرخ عفونتHBV درآنها بالا است. مثل آفریقا، آسیای میانه وجنوب شرقی آسیا و شرق اروپا.
 عوارض:
دچار‌بودن به عفونت مزمنHBV به بروز بیماری‌های وخیم منتهی می‌شود مانند:
ایجاد جوشگاه در کبد(سیروز). عفونت هپاتیتB سبب التهاب می‌شود و به ایجاد جوشگاه درکبد (سیروز) می‌انجامد. جوشگاه درکبد سبب اختلال درتوان کار کبد می‌گردد.
سرطان کبد. بی‌کفایتی حاد کبد حالتی است که طی آن اعمال حیاتی کبد خاموش می‌شود. وقتی این حالت بروز کند، برای ادامه‌ی حیات لازم‌است پیوند کبد انجام شود.
عفونت هپاتیتD. تمامی افرادی که به‌طور مزمن آلوده به HBV می‌شوند نسبت به آلودگی به سویه‌ی دیگر هیاتپت ویروسی، یعنی هپاتیتD تأثیرپذیر هستند. هیچ شخصی به هپاتیتD آلوده نخواهد شد مگر آنکه قبلاً به هپاتیتB آلوده شده باشد. مبتلا بودن به هپاتیتB و هپاتیتD، احتمال ایجاد عوارض هپاتیت را بیشترمی‌کند.
مشکلات کلیه. عفونت هپاتیتB سبب بروز مشکلات کلیه می‌شود و درنهایت به نارسایی کلیه منتهی می‌شود. احتمال بهبود کودکان از این مشکلات کلیه بیشتر از بزرگسالانی است که درنهایت به نارسایی کلیه مبتلا می‌شوند.
آزمون‌ها وتشخیص:
غربالگری هپاتیت‌B در افراد سالم:
گاهی پزشکان، بعضی افراد سالم را ازنظر عفونت هپاتیتB می‌آزمایند. این امر به آن خاطر انجام می‌شود که غالباً عفونت هپاتیتB پیش‌از آنکه شناسه‌ و نشانه‌یی به‌وجود آورد سبب آزردگی کبد می‌شود. آزمودن عفونت هپاتیتB در افراد پرخطری که با ویروس تماس داشته‌اند به پزشک کمک می‌کند تا درمان را آغاز کرده و یا تغییرات شیوه‌ی‌زندگی را توصیه نماید که ممکن‌است به آهسته‌شدن سیر آزردگی بیانجامد.
تمام افراد زیر باید از نظر عفونت هپاتیت‌B غربالگری شوند:
ـ هرفردی‌که با فرد مبتلا به هپاتیت‌B زندگی می‌کند.
ـ هر‌فردی‌که با فرد دچار عفونت هپاتیت‌B رابطه‌ی‌‌جنسی داشته است.
ـ تمام افرادی‌که آزمایش آنزیم کبد غیر‌طبیعی و بدون توجیه دارند.
ـ تمام افراد مبتلا به HIV
ـ مهاجران، ازجمله کودکانی که در سطح بین‌المللی به فرزندی قبول شده‌‌اند ازمناطقی ازجهان که هپاتیت‌B در آنجا شایع‌تر است ازجمله آسیا، جزایر اقیانوس‌آرام، آفریقا و اروپای‌شرقی
ـ معتادان تزریقی
ـ زندانیان همبند
ـ مردانی که با مردان دیگر رابطه‌ی‌‌جنسی دارند.
ـ افرادی‌که یکی‌از والدین یا هردو به منطقه‌یی تعلق دارند که هپاتیت‌B درآنجا شایع است.
ـ افرادی‌که دیالیز کلیه می‌شوند.
ـ افرادی‌که از داروهای فرونشاننده‌‌ی سیستم ‌ایمنی استفاده می‌کنند مانند داروهای ضد‌دفع پیوند بعد‌از پیوند‌عضو.
ـ خانم‌های باردار
آزمون‌های خون برای تشخیص هپاتیت‌B:
آزمون‌های خون مورد استفاده در تشخیص هپاتیتB عبارتنداز:
تشخیص فردی که انتقال دهنده بیماری است. در آزمون‌ آنتی‌ژن ‌سطحی هپاتیتHBsAg) B)، آنتی‌ژن سطحی هپاتیت‌B جستجو می‌شود که بخشی‌از سطح خارجی ویروس است. مثبت‌بودن جواب این آنتی‌ژن به‌معنای آن است که بیمار به هپاتیت B فعال دچار است و به آسانی می‌تواند بیماری را به دیگران انتقال دهد. جواب منفی این آزمون‌ نشانه‌ی آن است که بیماردرحال حاضر احتمالاً آلوده نیست.
آزمون تعیین میزان ایمنی. درآزمون آنتی‌بادی علیه آنتی‌ژن سطحی هپاتیتanti-HBs) B)مشخص می‌شود آیا آنتی‌بادی نسبت به‌HBV وجود دارد وجود آنتی‌بادی ممکن‌است به آن علت باشـــد که بیـمار قبـــلاً به هپاتیتB  دچار شده و از‌آن نجات یافته است و یا ممکن‌است به علت واکسیناسیون باشد. درهردو حالت، آزمون antiHBS مثبت به این معنا است که شخص قادر  به آلوده‌کردن دیگران نیست، یا به‌علت حفظ‌شدن توسط واکسن و یا ایمنی طبیعی آلوده شده‌است.
آزمون برای تعیین وجود عفونت درگذشته یا حال. با آزمون آنتی‌بادی علیــه آنتی‌ژن‌ مغزی هپاتیتanti-HBc) B) می‌توان افرادی را شناسایی کرد که دچار عفونتHBV می‌باشند. درصورتی‌که جواب آزمون‌ آنتی‌بادی‌های مغزی هپاتیت B مثبت باشد، ممکن‌است بیمار به عفونت مزمن دچار بوده و می‌تواند بیماری را به دیگران انتقال دهد. مثبت‌بودن این نتیجه به این معنا نیز هست که بیمار ازیک عفونت‌حاد نجات یافته و یا دارای ایمنی خفیف نسبت‌به HBV است که از راه‌های دیگر قابل‌تشخیص نمی‌باشد. نحوه‌ی تعبیر و تفسیر این آزمون، غالباً به نتایج دوآزمون دیگر وابسته است.
آزمون‌های بررسی سلامت کبد و وخامت عفونت:
درصورتــی‌کـه تشخیـص هپاتیتB باشد، پزشک دستور انجام آزمون‌هایی برای بـررسی وخامت عفونت‌HBV و نیز سلامت کبد خواهد داد. این آزمون‌ها عبارتند‌از:
آزمون‌تعیین احتمال انتشار HBV به دیگران. آزمون خونی آنتی‌ ژن E برای تعیین وجود پروتئینی است که توسط یاخته‌های آلوده بهHBV ترشح می‌شود. نتیجه‌ی مثبت به معنای آن است که مقدار ویروس درخون بالا است و به آسانی به دیگران سرایت می‌کند. درصورتی‌که نتیجه منفی باشد، میزان HBV درخون کمتر است واحتمال انتشار به دیگران کمتر می‌باشد.
آزمون تعیین میزان HBVDNA  درخون. با آزمون  DNA هپاتیتB، بخش‌هایی از HBV DNA درخون تشخیص داده می‌شود که نشانه‌‌ی مقدار ویروس موجود است (بار ویروس). ارزیابی بار ویروس به پایش نحوه‌ی تأثیر درمان ضد‌ویروسی کمک می‌کند.
آزمون‌های اندازه‌گیری کارکبد. با آزمون‌های کار کبد مقدار آزردگی بروز کرده در یاخته‌های کبدی مشخص می‌شود.
برداشتن نمونه از بافت کبد برای آزمایش:
 ضمن بیـوپسی کبد، پزشک سوزنی باریک را از راه پوست وارد کبد می‌کند و به این وسیله نمونه‌ی کوچکی از بافت کبد برای آنالیز آزمایشگاهی برداشته می‌شود. دربیوپسی می‌توان وسعت هر‌نوع آزردگی کبدی را معین‌کرده و به تعییــن بهتریــن روشن درمان اقدام نمود.