شماره ۹۷۱ (ویژه پوکی‌استخوان)

ورزش و پیشگیری از پوکی استخوان

دکتر پاتریشیا خشایار -دبیر مرکز تحقیقات استئوپوروز پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران

ورزش و پیشگیری از پوکی استخوان

با توجه به این واقعیت که تغییرات استخوانی در استئوپوروز مربوط به از‌دست‌رفتن غیرقابل برگشت ریزساختارهای استخوانی می‌باشد، نتایج بررسی‌ها نشان‌داده‌‌اند که پیشگیری مهمتر و مفیدتر از درمان است. دراین زمینه بررسی‌های مختلفی به اهمیت داشتن رژیم‌غذایی مناسب غنی از کلسیم و ویتامین‌D و همزمان انجام منظم فعالیت‌های ورزشی پرداخته‌اند.

براساس قانون Wolf، استخوانها به استرس و فشاری که برآنها وارد می‌شود، پاسخ می‌دهند. زمانی‌که استرس بر استخوانی خاص افزایش می‌یابد، استخوان در طی زمان تغییر شکل داده و مستحکم‌تر می‌شود تا بتواند در‌مقابل چنین وزنه‌ایی تحمل نماید. برعکس این موضوع نیز صحیح می‌باشد، زمانی که وزن بر یک استخوان کاهش می‌یابد، استخوان با‌توجه به‌این تغییرات ضعیفتر می‌شود. این بدان علت می‌باشد که در‌این حالت هیچ محرک برای تداوم remodeling استخوانی نبوده و به این ترتیب برای استخوان از لحاظ متابولیکی مقرون به صرفه‌تر می‌باشد تا بدون تغییر بماند. در این فرآیند، فشار و سایر سیگنالهای مکانیکی به پیام‌های بیوشیمیایی در سلولها تبدیل شده و فرآیند remodeling در استخوانها را تنظیم می‌نماید. این چرخه‌ی استخوانی تا زمانی‌که فشار بر استخوان وارد است با هدف ساخت استخوان‌های قویتر ادامه می‌یابد.
نتایج بررسی‌ها نشان داده‌اند که استخوان ورزشکاران به‌طور معنی‌داری دارای تراکم‌استخوانی بیشتری در‌مقایسه با افرادی که شیوه‌ی‌زندگی غیر‌فعال دارند می‌باشد و اینکه در‌گروه ورزشکاران هر‌چه نیروی وارد بر‌اندام‌تحتانی بیشتر باشد، تراکم‌استخوان هم بالاتر خواهد بود. وزنه‌برداران، دانسیته‌ی‌استخوانی بیشتری نسبت به قهرمانان پرتاب وزنه دارند و آنها نیز از دوندگان، دانسیته‌ی بیشتری دارند. این در‌حالی است که تفاوتی میان توده‌ی‌استخوانی ساق‌پای شناگران و افراد عادی نیست. در میان افراد غیرورزشکار آنهایی که تمرین‌های معمولی انجام می‌دهند، دارای دانسیته‌ی‌استخوانی بیشتری نسبت به افرادی که اصلا ورزش نمی‌کردند، دارند. بررسی درباره‌ی تاثیر تمرین‌ها روی دانسیته‌ی ‌استخوانی بازوی بازیکنان تنیس نیز نشان‌می‌دهد که دانسیته‌ی‌استخوانی در بازوی غالب بیشتر از بازوی مغلوب است. افرادی که ورزش‌های رزمی انجام می‌دهند، افزایش توده‌ی ‌استخوانی در مکان‌هایی که ضربه زده یــا می‌خورنــد دیده می‌شــود. این پدیده تحت‌عنوان cortical remodeling دانسته می‌شود.
دو مکانیسم جداگانه یعنی فعالیت عضلانی و تحمل وزن در حفظ تراکم استخوان طبیعی اهمیت دارد. در افراد طبیعی و سالم که مدتی استراحت مطلق داشته اند، انجام تمرین‌ها در وضعیت خوابیده و روی یک دوچرخه‌ی‌ ثابت هیچ تاثیری درکاهش تحلیل کلسیم ندارد و به‌همین ترتیب کاهش تراکم‌استخوانی در فضانوردان درزمان سفرهای فضایی گزارش شده‌است، چراکه در شرایط بی‌وزنی برای مدت‌طولانی نیروی کمی بربدن آنها وارد شده‌است. بنابراین اعمال نیروی فشارنده‌ی کافی به‌استخوان و تحریک فعالیت عضلات مربوطه برای جلوگیری از تحلیل استخوانی لازم‌است.

 

 

تعداد بازدید : 2115

ثبت نظر

ارسال