رشد موهای زائد بیماری شایعی در زنان جوان است. حدود10 درصد از زنان ازموهای زائد رنج می‌برند. دراین بیماری موهای بدن الگوی رشد مردانه پیدا می‌کنند یعنی موهای ضخیم ومشکی در صورت وگردن، قفــــسه‌ی‌سینه یا کمر، بازوها و ران‌ها دیده می‌شود. رشد موهای زائد یک مشکل جسمی ـ روحی است. یعنی علاوه براین که به زیبایی فرد خدشه وارد می‌کند حس زنانگی او را نیز تهدید می‌کند. اغلب می‌بینیم که خانم‌ها از رشد فقط چند تار مو روی چانه یاگردن خود در عذاب‌هستند.
به‌طور طبیعی در بدن زنان نیز هورمون‌های مردانه به میزان کم ازتخمدان‌ها و غدد فوق کلیه (آدرنال) ترشح می‌شود. افزایش تولید هورمون‌های مردانه در زنان باعث ضخیم شدن موهای کرکی صورت و گردن می‌شود. بیماری‌هایی که این حالت را ایجاد می‌کنند عبارتند از سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، پرکاری مادرزادی غدد فوق کلیه، به ندرت تومورهای تخمدان یا غدد فوق کلیه. جالب آن است که شدت پرمویی با میزان هورمون‌مردانه ارتباط مستقیم ندارد. خانم‌هایی که میزان هورمون مردانه درخونشان یکسان است شدت پرمویی متفاوتی دارند. برخی از بیماران سابقه‌ی پرمویی درافراد خانواده یا فامیل دارند. شروع ناگهانی پرمویی شدید درخانم میان سال یا مسن نشانه‌ی بروز تومورهای تخمدان یا غدد فوق کلیه است و نیاز به بررسی کامل و دقیق‌تری دارد.
شایع‌ترین علت پرمویی درخانم‌ها سندرم تخمدان پلی‌کیستیک PCOاست. دراین بیماری تعداد زیادی کیست کوچک درتخمدان‌ها ایجاد می‌شود. تخمدان‌ها کمی بزرگ شده و تولید هورمون‌های مردانه افزایش می‌یابد. علائم بیماری از زمان بلوغ شروع می‌شود. هنوز علت دقیق این بیماری ناشناخته است. احتمالاً عملکرد طبیعی محور هیپوتالاموس، هیپوفیز، تخمدان دچار اختلال می‌شود. تشخیص تخمدان پلی‌کیستیک نیاز به معاینه‌ی‌بالینی، آزمایش‌های هورمونی و سونوگرافی از تخمدان‌ها دارد. سونوگرافی از روی شکم یا از راه واژن انجام می‌شود.
در صورتی که بیمار دو معیار زیر را داشته باشد سندرم تخمدان پلی کیستیک مطرح می‌شود:
1ـ اختلال درعادت ماهانه به صورت پریود نشدن یا افزایش فواصل عادت‌های ماهانه.
2ـ وجود حداقل10کیــست ریز1تا15 میلیمتری درهر تخمدان درسونوگرافی یا بزرگ شدن حجم تخمدان‌ها به بیش از10سانتی‌متر مکعب.
3ـ پرمویی، جوش صورت، ریزش موهای سر یا افزایش میزان هورمون‌های مردانه درآزمایش خون. مهم‌ترین آزمایش هورمونی اندازه‌گیری مقدار تستوسترون خون است. تستوسترون اندروژن اصلی بدن محسوب می‌شود. البته سایر هورمون‌های مردانه شامل اندروستن دیون و DHEA-S نیز در بدن افزایش می‌یابد. نکته‌ی جالب آن است که دربسیاری از بیماران میزان انسولین خون هم افزایش می‌یابد و گاهی از داروهای کاهنده‌ی مقاومت به انسولین مانند متفورمین در درمان این بیماری استفاده می‌شود. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک نشانه‌های دیگری هم دارد. مثلاً برخی از بیماران ازتیره شدن پوست بدن درناحیه‌ی پشت گردن، زیر بغل، کشاله‌ی‌ران و آرنج‌ها شکایت دارند. نیمی از بیماران چاق هستند. برخی از بیماران به خاطر عدم تخمک‌گذاری نابارور هستند و حدود10٪ از خانم‌های مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک دیابت نوع دوم دارند.
نکته‌ی مهم آن است که پرمویی درخانم‌ها همیشه با افزایش تولید هورمون‌های مردانه همراه نیست. درتعداد زیادی از بیماران آزمایش‌های هورمونی طبیعی است ولی به دلیل افزایش حساسیت فولیکول‌های مو به هورمون‌مردانه با مشکل پرمویی مواجه شده‌اند. به تازگی مشخص شده است که میزان حساسیت موها نسبت به هورمون مردانه مربوط به آنزیمی است به نام5 آلفا ردوکتاز که تستوسترون را به دی هیدروتستوسترون DHT تبدیل می‌کند.
درمان
تشخیص و درمان‌موهای زاید نیاز به همکاری متخصصان رشته‌های مختلف مانند پوست و مو، غدد درون‌ریز، زنان و زایمان و درمواردی روانپزشک دارد. مؤثرترین استراتژی‌درمانی مصرف هم زمان داروهای هورمونی و استفاده از لیزر موهای زاید است. داروهای مختلفی برای پرمویی وجود دارد ولی درمان این بیماری طولانی و مستلزم مراجعات منظم به پزشک معالج است. به دنبال درمان میزان هورمون مردانه کاهش می‌یابد و سرعت رشد موهای زائد کم می‌شود و ازحالت ضخیم بیرون آمده، نازک‌تر می‌شود. توصیه می‌شود خانم‌هایی که چاق هستند رژیم غذایی بگیرند و وزن خود را پایین بیاورند. این کار باعث کاهش میزان تولید هورمون‌های مردانه وکاهش رشد موهای زائد می‌شود. درخانم‌هایی که فعلاً قصد بارداری ندارند استفاده از قرص‌های ضدبارداری مانند یاسمین yasmin در اغلب موارد باعث بهبود قابل توجه پرمویی می‌شود. یکی دیگر از درمان‌های مؤثر برای پرمویی داروهای ضدهورمون مردانه مانند اسپیرونولاکتون یا فیناستراید است که به تنهایی یا توام با قرص‌های ضدبارداری تجویز می‌شود.
نکته‌ی جالب آن است که درقدیم از روش‌های جراحی نیز در درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک استفاده می‌شد. درآن زمان با کمک روش‌های جراحی برشی از دیواره‌ی ضخیم تخمدان‌ها برمی‌داشتند تا امکان تخمک گذاری فراهم شود. امروزه این کار به دلیل ایجاد چسبندگی منسوخ شده است. بعدها متخصصان کوشیدند با استفاده از لاپاروسکوپی و لیزر سوراخ‌های کوچکی در جدار تخمدان‌ها ایجاد کنند تا تخمک‌گذاری تسهیل شود. این عمل نیزبه خاطر ایجاد چسبندگی و آسیب جدی به تخمدان‌ها طرفداران خود را از دست داده است.
درچند سال گذشته استفاده از تکنولوژی لیزر برای رفع موهای زاید بسیار متداول شده است. این روش مورد تأیید سازمان غذا و داروی آمریکاFDA نیز قرار گرفته است. لیزر در واقع طیف خاصی ازنور است که به صورت تقویت شده ، موازی وهم فاز تابانده می‌شود. نور لیزر در شرایط عادی در طبیعت دیده نمی‌شود. لیزر پس از نفوذ به عمق 2 تا3 میلی متری پوست، ریشه‌ی مو را هدف گرفته و آن را تخریب می‌کند ولی به بافت‌های مجاور آسیبی نمی‌رساند.
گیرنده‌ی‌‌اصلی نورلیزر سلول‌های دارای رنگدانه‌ی مو هستند، بنابراین موهایی که در مرحله‌ی آناژن یا رشد قرار دارند و رنگدانه‌ی کافی دارند، نور لیزر را جذب نموده و قسمت سازنده‌ی مو از بین می‌رود. به طور کلی از بین رفتن موها توسط لیزر با سه مکانیسم‌اتفاق می‌افتد:
1ـ تخریب‌‌گرمایی
2ـ تخریب مکانیکی از راه ایجاد امواج شوک
3ـ تخریب شیمیایی ازطریق تولید رادیکال‌های آزاد.
تمام افراد می‌توانند از لیزر برای کاهش موهای زبر خود استفاده نمایند. تفاوتی درسن و جنسیت در استفاده از این سیستم‌ها وجود ندارد. هرچقدر پوست بیمار روشن‌تر و موهایش تیره‌تر و ضخیم‌تر باشد، اثر بخشی‌لیزر بیشتر می‌شود. درحال حاضر هیچ نوع لیزری روی موهای سفید و یا خاکستری تأثیر زیادی ندارد.
مزایای درمان موهای زاید با لیزر شامل موارد زیر است:
1ـ برخلاف روش قدیمی الکترولیز امروزه می‌توان باکمک لیزر موهای زاید را بدون عارضه‌ی جدی برطرف کرد. در روش الکترولیز موها یک به یک با کمک سوزنی که جریان الکتریکی از آن عبور می‌کند تخریب می‌شدند که با درد زیاد و اسکار همراه بود.
2ـ کاربرد لیزر برای رفع موهای زاید محدودیت مکانی نداشته و درهر قسمت ازبدن (صورت، زیر بغل، ساق پا) قابل انجام است. به همین دلیل حتی آقایان هم از لیزر برای برطرف کردن موهای زاید پشت، گوش ونقاط دیگر بدن استفاده می‌کنند.
3ـ سرعت عمل لیزر زیاد است، به طوری که سطح وسیعی ازبدن درزمان کوتاه و به طور موثر درمان می‌شود.
4ـ لیزر مو به پوست آسیبی وارد نمی‌کند حتی بعضی از انواع لیزر علاوه بر از بین بردن موهای زاید اثرات ضد چین و چروک هم دارند.
لیزرهای مختلف با طول موج 600 تا1100 نانومتر برای از بین بردن موهای زاید مناسب هستند. امروزه درکلینیک‌های پوست ومو از سه نوع لیزر ان‌دیاگ ND:YAG، دیود Diode، و الکساندرایت Alexandrite و از انواع آی‌پی‌ال IPL برای برطرف کردن موهای اضافه استفاده می‌شود. بیماران می‌توانند درخصوص انتخاب نوع لیزر متناسب با پوست خود با پزشک متخصص پوست و مو مشورت نمایند.
لیزرهای خانگی یا اپیلالیزر که جدیداً وارد بازار شده فعلاً مشخصات لیزرهای استاندارد را ندارند یعنی بیمار شخصاً درمنزل جلسات زیادی لیزر انجام می‌دهد ولی ریشه‌ی موها به طورکامل از بین نمی‌رود و موها مجدداً رشد می‌کنند.
لیزر موهای زائد بی‌عارضه‌ترین و کم دردسرترین لیزر هم برای پزشک و هم برای بیمار است به طوری که هرجلسه لیزر موهای صورت حداکثر10 دقیقه زمان می‌برد و بعد از لیزر هم هیچ‌زخمی روی پوست بیمار ایجاد نمی‌شود فقط قرمزی وتورم مختصری ایجاد می‌شود که طی چند دقیقه تا حداکثر 2 ساعت برطرف می‌شود.
از آنجا که موهای بدن انسان از نظر مرحله‌ی رشد هم زمان نیستند و از طرف دیگر لیزر فقط درمرحله‌ی رشد مو اثر می‌کند به همین خاطر یک بار لیزر برای از بین بردن کامل موهای زائد کافی نیست. معمولاً لازم است4 تا 8 جلسه لیزر درمان انجام شود تامشکل بیمار برطرف شود. فاصله‌ی بین جلسات لیزر درمانی ازیک ماه تا سه ماه متفاوت است. میزان کاهش موها در هرجلسه به عوامل مختلفی مانند نوع لیزر، انرژی دستگاه، رنگ و ضخامت موها بستگی دارد. نکته‌ی دیگر اینکه محل موهای زائد در اثربخشی لیزر و تعداد جلسات درمان تأثیر دارد مثلاً معمولاً موهای ناحیه‌ی چانه نسبت به سایر نقاط صورت به درمان با لیزر مقاوم‌تر است وبه تعداد جلسات بیشتری برای درمان نیاز دارد.
به طور کلی پس از هرجلسه لیزر درمانی بیماران20 تا30 درصد کاهش در تراکم موها را می‌توانند انتظار داشته باشند. درپایان دوره‌ی درمان اکثر موهای زائد (80 تا 100٪) ازبین می‌روند.حتی اگر پس ازچند جلسه لیزر موها مجدداً رشد کنند، اولاً به تعداد کم رشد می‌کنند ثانیاً دراکثر موارد این موها کرکی و نرم و روشن هستند. البته توصیه می‌شود جهت جلوگیری از رویش مجدد موها سالی یک جلسه لیزر درمانی تکرار شود.
نکات مهم بعد از لیزر مو
پس از لیزر برای خنک‌کردن پوست وکاهش درد و تورم ازکمپرس یخ استفاده می‌شود. برای کاهش قرمزی می‌توان ازکرم‌های حاوی کورتون مانند هیدروکورتیزون استفاده کرد. یک روز پس از لیزر موهای زاید صورت امکان استفاده از مواد آرایشی وجود دارد.
اولین اثر لیزر روی موهای زائد دو هفته بعد از لیزر درمانی است پس در دو هفته‌ی اول بیمار هیچ اثری را نمی‌بیند، بعد از دو هفته موهای لیزر شده سست شده و می‌ریزد.
درفواصل جلسات لیزردرمانی توصیه می‌شود که موها صرفاً تراشیده شده و یا از کرم‌های موبر استفاده گردد. دراین فاصله باید ازکندن موها، بندانداختن واپیلاسیون خودداری شود.
بعد ازهرجلسه لیزر درمانی برای جلوگیری از تغییر رنگ پوست (لکه‌های تیره یا روشن) بیماران باید از قرار گرفتن درمعرض نور مستقیم آفتاب خودداری کنند و ازکرم‌های ضد آفتاب با عیار حفاظتی SPF مناسب استفاده نمایند.افرادی که به علت قرارگرفتن درمعرض نور خورشید برنزه شده‌اند نباید لیزر شوند.
ضمناً بهتر است افرادی که برای جوش صورت داروی آکوتان مصرف می‌کنند تاپایان دوره‌ی درمان لیزر نشوند.
عوارض لیزر مو
نکته‌ی مهم آن است که فقط نوع دستگاه لیزر تضمین‌کننده‌ی نتیجه درمان نیست بلکه عامل مهم‌تر تجربه ودانش پزشک است. لیزر موهای زائد حتماً باید توسط متخصصان پوست و موو درمراکز درمانی مجهز به انواع مختلف دستگاه‌ها صورت پذیرد. متخصصان پوست و مو نسبت به ساختمان مو و مراحل رشد مو درنقاط مختلف بدن وفیزیک لیزر آگاهی کامل دارند. استفاده از لیزر موهای زائد توسط افراد غیر متخصص ممکن است با عوارض ناخوشایندی مانند لک‌های پوستی، سوختگی شدید، اسکار یا جوشگاه، تاول، زخم وکبودی وفولیکولیت همراه باشد. این عوارض به ویژه در پوست‌های تیره محتمل‌تر است.
ثبت نظر