تاریخچه تشخیص و درمان سرطان پستان

سرطان پستان شایع‌ترین سرطان در بین زنان جهان می‌باشد و سالانه حدود ۱۲۰۰۰۰۰خانم را مبتلا می‌کند که از این تعداد حدود ۵۰۲۰۰۰ تن از آنان فوت می‌کنند.

اما  آیا این بیماری زاییده‌ی زندگی مدرن و ماشینی امروز است؟ جواب قطعاً منفی است. قدمت سرطان به اندازه‌ی قدمت زندگی انسان روی کره‌ی خاکی است. اما طبق مدارک و شواهد کشف شده، تشخیص و درمان سرطان پستان به بیش از  پنج هزار سال قبل (سه هزارسال قبل از میلاد مسیح) باز می‌گردد. در بقایای مومیایی‌های مصر باستان و منطقه‌ی پرو، نشانه‌ی این بیماری دیده شده  است که قدمتی حدود ۵۰۰۰ سال دارد. قدیمی‌ترین دست نوشته‌ی موجود درباره‌ی سرطان، پاپیروس «ادوین اسمیت» است که هشت مورد ابتلا به تومورهای سرطانی را شرح داده که حداقل یک خانم از میان آنان مبتلا به سرطان پستان بوده است. در این بیماران با سوزاندن ناحیه‌ی مبتلا به سرطان اقدام به درمان شده بود و قابل توجه است که در همین پاپیروس ذکر شده است که هیچ درمانی برای سرطان وجود ندارد. در سال ۵۴۸ قبل از میلاد، ملکه‌ی بیزانس به نام «تئودورا» بعد از آن که به دفعات برای درمان سرطان پستان، توده‌ی سرطانی‌اش بریده و سوزانده شده بود، از عمل جراحی خودداری کرده و به‌علت سرطان پستان و عوارض آن درگذشت.

«آتوسا» دختر کوروش بزرگ و همسر داریوش اول و مادر خشایارشاه، یکی از اولین زنان بیمار ثبت شده است که در سن ۷۵سالگی به دلیل عوارض ناشی از سرطان پستان و در سال ۴۷۵ قبل از میلاد مسیح فوت کرده است. وی به دلیل شرم و خجالت(شرم ایرانی) همواره بیماری خود را از پزشکان مخفی می‌کرده است.

در قرن پنجم قبل از میلاد، بقراط عقیده داشت که سرطان پستان ناشی از اختلال در صفرا می‌باشد. قابل ذکر است که قدما به وجود اخلاط چهارگانه در بدن (صفرا، سودا، بلغم و خون) اعتقاد داشتند و بسیاری از بیماری‌ها را به علت اختلال در این اخلاط چهارگانه‌ی بدن می‌دانستند.

در سال ۱۶۸ قبل از میلاد، پزشک رومی به نام «گلان» نخستین نظریه‌ی علمی را در مورد سرطان بیان کرده است. وی معتقد بوده است که: سرطان در مراحل اولیه قابل درمان بوده و بین رژیم غذایی نامناسب و وضعیت نامطلوب آب و هوا و پیشرفت سرطان ارتباط وجود دارد.در این امر خیریه سرطانی می تواند به شما کمک کند.

در سال ۱۶۵۴ میلادی، «رامبراند» نقاش شهیر هلندی تصویری از خانمی به نام بتشبا (Bathsheba) را کشیده  بود و سیصدسال بعد، یک پزشک ایتالیایی که برای تعطیلات به آمستردام رفته بود هنگام بازدید از یک موزه و دیدن این اثر، متوجه عدم تقارن پستان‌ها و همچنین التهاب و فرورفتگی در سینه‌ی چپ مدل این نقاشی  شد که نشان‌دهنده‌ی سرطان پستان در خانم بتشبا بود.

در سال ۱۶۶۶ و در فرانسه، ملکه‌ی مادر به علت ابتلا به سرطان پستان درگذشت. وی در فرانسه صومعه‌ای را تأسیس کرده بود که در این صومعه از راهبه‌هایی که مبتلا به سرطان پستان بودند، مراقبت می‌کردند و خود ملکه نیز در همین صومعه درگذشت.

در سال۱۷۵۰میلادی «جان هانتر» نظریه‌پرداز و جراح سرشناس اسکاتلندی از نظریه‌ی لنفی «هافمن و استال» درباره‌ی سرطان، قاطعانه حمایت کرد. به موجب این نظریه؛ سرطان متشکل از لنف تخمیر شده‌ی متراکم PH متفاوت است. او بر این عقیده بود که در صورتی‌که سرطان به سایر نقاط بدن سرایت نکرده باشد می‌توان با آن مقابله کرد. گرچه بعدها ثابت شد که علت اصلی سرطان، لنف تخمیر شده نیست ولی نظریه‌ی‌ هانتر در مورد از بین بردن تومورهای سرطانی قبل از سرایت آن به سایر نقاط بدن، مورد تأیید قرار گرفت و هنوز هم به‌عنوان یک روش درمانی رایج مورد قبول است.

در سال ۱۸۲۹ میلادی «ژوزف کلاد آنتلم» متخصص بیماری‌های زنان و پزشک سرشناس فرانسوی یکی از نقاط عطف تاریخ سرطان و تلاش‌های بشر برای غلبه بر آن را رقم زد. وی تئوری دگردیسی را  در خصوص گسترش توده‌های سرطانی مطرح کرد. البته یونانیان باستان از این کلمه برای نشان دادن انتقال و تغییر فرم از یک جا و یک حال به نقطه و حالتی دیگر استفاده می‌کردند. این یافته از نکات بسیار ارزشمند و مهم تلقی می‌شود، زیرا از آن به عنوان عامل تقریبی ۹۰درصد از تمامی مرگ‌ومیر ناشی از ابتلا به سرطان یاد می‌شود، در حال حاضر نیز هنوز تحقیقات مختلفی روی یافته‌های این دانشمند انجام می‌گردد.

یک جراح فرانسوی به نام «ژان لوئیس‌پتی» و بعد از او یک جراح اسکاتلندی به نام «بنجامین بل» نخستین پزشکانی بودند که در جراحی‌های سرطان، غدد لنفاوی، بافت سینه و عضلات زیر توده‌ی سرطانی را نیز برداشتند.

در سال ۱۸۸۲ میلادی دکتر «ویلیام استوارت هالستر» کار موفقیت‌آمیز این دو جراح را دنبال و تکمیل کرد. وی روش نوینی را در جراحی سرطان پستان به نام رادیکال ماستکتومی ابداع و به نام خود ثبت کرد؛ در این روش تمامی نسج پستان مبتلا، به همراه غدد لنفاوی زیربغل همان طرف و عضلات پکتورال نیز برداشته می‌شود.

در سال ۱۸۸۹ جراح انگلیسی «استفان پاگت» در خلال تحقیقات روی نمونه‌برداری‌های بیش از یک صد خانم مبتلا به سرطان سینه که مورد بررسی قرار داده بود، متوجه شد که الگوهای دگردیسی در این بیماران تصادفی نبوده و نظریه‌ی بسیار جالبی را مطرح کرد که براساس آن سلول‌های سرطانی «دانه‌ها»، کشش‌ خاصی به سوی برخی از اعضاء بدن «خاک» را دارند و این فرایند دگردیسی در صورتی روی می‌دهد که خاک و دانه با هم مطابقت داشته باشند. طرح این نظریه انقلاب بزرگی در زمینه‌ی بررسی علل شکل‌گیری توده‌های سرطانی ایجاد کرد و محققان را به ادامه‌ی این راه دشوار امیدوارتر از گذشته نمود.

در سال ۱۸۹۵ «ویلهم کونترا رونتگن» اشعه‌ی مجهول (X) را کشف کرد و نام خود را برای همیشه در تاریخ علم جهان ثبت کرد. این کشف تاریخی علاوه بر کاربردهای زیاد، با تغییرات عمده‌ای در فرایند تشخیص و درمان سرطان همراه بود به طوری که فقط پس از چهارسال از این کشف یعنی در سال ۱۸۹۹، استفاده از اشعه X برای تشخیص و درمان سرطان به کار گرفته شد. از آن سال به بعد این تکنیک با تحولات گوناگونی همراه بوده است و به خصوص در دهه‌های اخیر شیوه‌های نوینی در این زمینه ارائه شده است. با این حال آنچه که در سال ۱۸۹۹ در زمینه‌ی تشخیص و درمان سرطان روی داد، اتفاق تاریخی مهمی محسوب می‌گردد.

در سال ۱۹۴۶ برای اولین بار  شیمی‌درمانی به عنوان اولین دستاورد بزرگ علمی بشر پس از جنگ‌های جهانی شناخته شد. «لوئیس گودمن» محقق جوانی بود که بررسی‌های گسترده‌ای روی گاز خردل نیتروژن انجام می‌داد. او در جریان بررسی‌های خود پی برد که می‌توان از این ماده برای درمان سرطان استفاده کرد. در جریان جنگ جهانی دوم برای اولین بار این گاز در بمب‌های شیمیایی به کار گرفته شد. او این گاز را مورد بررسی دقیق قرار داد و به این نتیجه رسید که از این ماده می‌توان به عنوان عامل مناسبی برای درمان بیماران سرطانی از جمله مبتلایان به سرطان خون استفاده کرد. این محقق استفاده از شیمی درمانی را برای درمان انواع سرطان‌ها نیز مطرح کرد. این روش با یک سری تغییرات، چنددهه است که به عنوان یکی از درمان‌های اصلی سرطان به کار گرفته می‌شود.

از سال ۱۹۷۰ به بعد روش‌های تشخیص زودهنگام سرطان پستان مثل: ماموگرافی، FNA و نیز درمان‌های لامپکتومی و هورمون درمانی رواج پیدا کرده است.

در سال ۲۰۰۳ میلادی خبری مانند بمب بزرگ و قدرتمندی دنیای علوم نوین پزشکی را متحول کرد؛ پروژه‌ی «ژنوم انسانی» تکمیل شد. در این پروژه که از سال ۱۹۹۰ میلادی آغاز شده بود، بالغ بر بیست تا بیست و پنج هزار ژن در D.N.A انسان تشخیص داده شد و همچنین توالی ۳میلیارد جفت پایه‌ی شیمیایی شناسایی شد که DNA انسان را شکل می‌دهد. به عقیده‌ی دانشمندان و محققان آنچه که از این دستاورد بزرگ علمی پزشکی به دست می‌آید، می‌تواند زمینه‌ساز درمان بیماری‌ها و اختلالات شدید در بدن از جمله سرطان باشد. گرچه از نهایی شدن این پروژه تنها چند سال می‌گذرد اما  در این مدت کوتاه استفاده‌ی گسترده‌ای از آن در درمان سرطان شده است.

در سال ۲۰۰۶ میلادی سازمان غذا و داروی امریکا (FDA) دارویی به نام Gradasil را به عنوان اولین واکسن ضدسرطان مورد تأیید قرار داد که امید فراوانی به کار آمد بودن این واکسن بسته شده است. این واکسن، بدن انسان را از عاملی موسوم به Human Papilloma Virus)  HPV) حفاظت می‌کند که از آن به عنوان عامل اصلی ابتلا  به سرطان گردن رحم یاد می‌شود. به نظر می‌رسد که این واکسن تاکنون جدیدترین دستاورد مقابله با سرطان و در نهایت درمان آن باشد  و افق روشنی را به پزشکان و بیماران نوید می‌دهد. و سخن آخر اینکه با پیشرفت‌های علمی سریع در دهه‌های اخیر، دانشمندان و محققان چشم‌انداز روشنی را برای درمان این بیماری در سال‌های آینده ترسیم می‌نمایند.