روشهای درمانی ناباروری

درمان ناباروری به‌علت، طول‌مدت، سن زن وشوهر و بسیاری از اولویت‌های شخصی وابسته است. بعضی از علل ناباروری را نمی‌توان ازبین برد. اما، هرخانمی باز هم ممکن‌است با تکنولوژی تولید مثل یاوری شده assisted reproductive technology (باکوته‌نوشت‌ ART) باردار شود. درمان ناباروری به تعهد قابل توجه مالی، جسمی، روانشناسیک و زمان نیاز دارد.

روش‌های درمان و داروها:

درمان برای مردان:

رویکردهایی که مرد را درگیر می‌کند عبارتند‌از درمان برای مشکلات عمومی جنسی یا فقدان سلامت اسپرم.

درمان ممکن‌است شامل موارد زیر باشد:

رویکردهای دارویی یا رفتاری، رفع ناتوانی یا انزال زودرس با یک یا هر دو رویکرد سبب بهبود باروری می‌شود.

جراحی، هورمون‌ها یا تکنولوژی تولید مثل یاوری شده: درصورتی‌که فقدان اسپرم سالم به‌عنوان علت ناباروری مرد حدس زده شود، عمل‌جراحی یا هورمون برای اصلاح مشکل یا استفاده ازتکنولوژی تولید مثل یاوری شده گاه، امکان‌پذیر است.

جبران اسپرم: با این تکنیک‌ها، وقتی انزال مسأله باشد، اسپرم به‌دست می‌آید: کشیدن (آسپیراسیون) اسپرم با عمل‌جراحی امکان جبران اسپرم را درصورتی فراهم می‌آورد که مجرای انزال مسدود باشد و تحریک الکتریکی یا ارتعاشی برای دستیابی به انزال که درمردان دچار صدمه‌ی نخاعی به جبران اسپرم کمک می‌کند.

درمان برای زنان:

باوجودی که برای اعاده‌ی باروری هرخانم ممکن‌است فقط به‌یک یا دو روش درمانی نیاز داشته باشد، ولی پیش‌از آن که آبستن شود احتمال دارد نیازمند استفاده از چند روش درمانی متفاوت باشد.

تحریک تخمک‌گذاری با داروهای باروری:

داروهای باروری، داروی اصلی درمان برای خانم‌های نابارور به‌علت نابسامانی‌های تخمک‌گذاری به‌شمار می‌روند. مصرف این داروها سبب تنظیم تخمک‌گذاری یا القای آن می‌شود.

با پزشک باید درمورد این گزینه‌های دارویی ازجمله منافع و مضار هرنوع از این داروها سخن گفت.

تلقیح داخل رحمی منی:

دراین روش(intrauterine insemination) اسپرم سالم گردآوری و تغلیظ شده به‌طور‌مستقیم و درحوالی زمان آزاد‌شدن یک یا‌چند تخمک دررحم جای داده می‌شود تا لقاح انجام شود. برحسب علت ناباروری می‌توان این روش (باکوته‌نوشت IUI) را برحسب زمان‌بندی چرخه‌ی‌‌‌طبیعی یا داروهای باروری انجام داد.

جراحی برای اعاده باروری:

مشکلات رحم مانند پلیپ‌های آندومتر endometrial polyp، وجودجداره در رحم یا بافت جوشگاه درون رحمی را می‌توان با هیستروسکوپ جراحی کرد.

تکنولوژی تولیدمثل یاری شده:

تکنولوژی تولید مثل‌یاری شده (ART) به هر‌نوع درمان باروری اطلاق می‌شود که طی آن تخمک و اسپرم را جابه‌جا و کنترل می‌کنند. دراین روش بخت ‌بارداری برای بسیاری از زوج‌ها در بالاترین میزان است. درگروه سلامت ART، پزشک، روانشناس، جنین شناس، تکنسین آزمایشگاه، پرستار وشاغلان بهداشتی وابسته با هم کارمی‌کنند تا به زن وشوهرهای نابارور کمک کنند تا باردار شوند.

رایج‌ترین تکنیک‌ ART، روش لقاح آزمایشگاهی in vitro fertilization (باکوته‌نوشت IVF) است. در‌IVF، تحریک و اصلاح چند تخمک رسیده ازیک خانم و لقاح آنها با اسپرم مرد دریک ظرف آزمایشگاه صورت می‌گیرد و 3 تا 5 روز بعد این مجموعه را که اکنون جنین embryo نامیده می‌شود درون زهدان (رحم) می‌کارند.

هر‌سال هزاران نوزاد درکشورهای مختلف بااستفاده از ART به‌دنیا می‌آیند. نرخ موفقیت ART بعد‌از سن 35سالگی کاهش می‌یابد.

گاهی درچرخه‌ی IVF از تکنیک‌های دیگری استفاده می‌شود، مانند:

تزریق درون سیتوپلاسمی اسپرم(ICSI). در ICSI ، یک مورد اسپرم سالم به‌طور‌مستقیم دریک تخمک رسیده تزریق می‌شود. غالباً ICSI وقتی مورد استفاده است که کیفیت اسپرم، مسأله داشته باشد یا تعداد اسپرم کم باشد یا دوره‌های IVF پیشین لقاح با شکست مواجه شده باشد.

ازتخم درآوردن یاری شده. دراین تکنیک (assisted hatching) تلاش‌بر آن است که به کاشته شدن جنین در آستررحم یاری شود و این کار با ایجاد منفذ در پوشش خارجی جنین (ازتخم درآوردن) انجام می‌شود.

 اهدای تخمک یا اسپرم. بسیاری از موارد ART با استفاده از تخمک زن و اسپرم شوهر انجام می‌شود. اما اگر در تخمک یا اسپرم، مشکلی موجود باشد، درمواردی از تخمک، اسپرم یا جنین فرد شناخته شده یا ناآشنایی استفاده می‌شود.

ناقل آبستنی. خانم‌هایی که رحم‌ کارکردی ندارند یا باردارشدن سبب ایجاد خطرات شدید برایشان می‌شود می‌توانند از IVF با استفاده از ناقل آبستنی استفاده کنند. دراین حالت، جنین زوجین در رحم فرد ناقل دیگری قرارمی‌گیرد تا دوران بارداری را به‌سر‌آورد.

عوارض درمان:

بارداری چند قلو:

شایع‌ترین عارضه‌ی درمان ناباروری، بارداری چند قلو است: دوقلو، سه قلو یا بیشتر معمولاً هرچه تعداد جنین‌ها بیشتر باشد، احتمال زایمان زودرس و وضع‌حمل بالاتر است. نوزادانی که زودتر از موعد به‌دنیا می‌آیند درمعرض افزایش خطر سلامتی و مشکلات رشد می‌باشند. هدف‌از درمان ناباروری باید بارداری سالم یک قلو و پیشگیری از بارداری‌های چند قلو باشد که پیش‌از درمان باید مورد بحث قرارگیرند.

دربعضی موارد، برای کمک به زن باردار درجهت زاییدن نوزادانی با خطرسلامتی پایین‌تر از احیای جنین fetal reduction استفاده می‌شود. اما استفاده از این روش دارای پیامدهای اخلاقی، عاطفی و روانشناسیک است.

سندرم تحریک بیش‌ازحد تخمدان(OHSS).

استفاده از داروهای تزریقی باروری برای القای تخمک‌گذاری سبب ایجاد سندرم تحریک بیش‌از‌حد تـخمدان ovarian hyper stimulation syndrome می‌گردد. در این نشانگان تخمدان‌ها متورم و دردناک می‌شوند.

نشانه‌ها عبارتند از: درد خفیف شکم، نفخ و تهوع که درصورت بارداری حدود یک هفته یا بیشتر طول می‌کشد. به ندرت شکل شدیدتر این نشانگان سبب افزایش سریع وزن و کوتاهی نفس می‌شود که به درمان اورژانس نیازدارد.

خونروی یا عفونت:

مانند هررویه‌ی تهاجمی، خطر نادر بروز خونروی یا عفونت‌در تکنولوژی تولید‌مثل یاری شده وجود دارد.
وضع حمل زودرس یا پایین‌بودن وزن تولد. بزرگ‌ترین عامل خطرساز، پایین‌بودن وزن زمان تولد، بارداری چند قلو است. درولادت‌های تک قلو، بخت زایمان زودرس یا پایین‌بودن وزن در زمان تولد با IVF همراه است.

نقص‌های ولادت:

نتایج بعضی پژوهش‌ها حاکی از آن است که نوزادان به‌وجود‌آمده ازطریق IVF، درمعرض خطر افزوده‌ی بعضی نقایص زایمان مانند مشکلات قلب وگوارش، شکاف لب یا کام می‌باشند. اما، نتایج بسیاری از بررسی‌ها حاکی ازآن است که به‌نظرمی‌رسد این حالت درزن وشوهری که نیاز به درمان باروری دارند به‌خودشان مربوط می‌شود و به IVF ارتباطی ندارد.