شماره ۱۰۷۶

سلامتDNA و تأخیر در یائسگی

دکتر مهدیه سوئزی - ژنتیک

طی یک بررسی بین‌المللی روی حدود ۷۰هزار خانم، بیش از ۴۰منطقه را در ژنوم انسانی شناسایی کردند که در کنترل سن یائسگی دست دارند و دو سوم از این مناطق شامل ژن‌هایی هستند که با ترمیم آسیب‌های کوچکی که می‌توانند با گذشت سن روی هم انباشته شوند، در جهت‌حفظ سلامتDNA عمل ‌می‌کنند.

همچنین این بررسی به اولین شاهد ژنتیکی ارتباط بین زمان‌بندی منوپوز و سرطان سینه پی‌برد که نتایج پیشین حاصل شده از شواهد مشاهده‌ای(Observational Evidence) در این زمینه را تقویت می‌کند.  

سلول‌های تولید مثلی یا تخمک‌های تخمدانی (اووسیت)که آسیب DNAی آنها به خوبی ترمیم می‌شود، عمر طولانی‌تری دارند و این امر منجر به  سن یائسگی بالاتر یعنی سنی که نشان‌دهنده‌ی اتمام دوره‌ی تولیدمثلی یک خانم است می‌شود. یافته‌های قبلی نشان داده بود که با افزایش سن و مواد سمی مانند دود سیگار، DNA آسیب می‌بیند و ازین رو خانم‌های سیگاری به طور متوسط ۱تا ۲سال زودتر از غیر‌سیگاری‌ها یائسه می‌شوند. سلول‌ها برای تشخیص و ترمیم چنین آسیب‌هایی عملکردهای بسیاری دارند اما هنگامی که این آسیب‌ها انباشته می‌شوند، سلول‌ها می‌میرند.همچنینDNA نیز آسیب دیده و طی تولید تخمک ترمیم می‌شود، بنابراین این ژن‌ها ممکن است در جهت تقویت مخزن(Pool) تخمک‌زنان که در اوایل زندگی ایجاد می‌شود نیز عمل می‌کنند.

امروزه زنان بسیاری می‌خواهند در سنین بالاتر باردار گردند که این امر به صورت طبیعی به دلیل کاهش توان‌باروری و شروع آن، حداقل۱۰سال قبل از یائسگی دشوار است. این بررسی به درک ما از چگونگی تأثیر گذشت زمان‌بر سیستم باروری در خانم‌ها کمک می‌نماید که امیدواریم به درمان‌های جدید برای جلوگیری از منوپوز زودرس منجرگردد.
مدتی است که می‌دانیم سن‌یائسگی تاحدی توسط ژن‌ها تعیین می‌شود و به احتمال زیاد صدها ژن در این امر مؤثر هستند که هر یک می‌توانند سن یائسگی را از چندهفته تا یک‌سال تغییر دهند و ژن‌های درگیر در ترمیم DNA، آن چنان تأثیر مهمی برسن یائسگی دارندکه تصور می‌شود به دلیل اثر آنها برسرعت از بین رفتن یک تخمک طی چرخه‌ی زندگی‌ آن باشد.  

یائسگی زودهنگام به دلیل کاهش زمان قرارگرفتن در معرض هورمون استروژن در خانم‌ها، خطر ابتلا به سرطان پستان را کاهش داده و  هر یک سال تأخیر در بروز یائسگی، خطر ایجاد سرطان پستان را تا ۶درصد افزایش می‌دهد.

درک جزئیات بیشتر از واریاسیون‌های ژنتیکی یافت‌شده نیز سبب تغییراتی در زمان‌بندی یائسگی می‌شوند. روشن‌سازی این عملکرد به درمان بهتر عوارض یائسگی، مانند نازایی و همچنین بهبود درک محققان از تأثیرات یائسگی بر سلامت، مانند خطر پوکی استخوان و بیماری قلبی منجر خواهد شد.

یائسگی معمولا بین سنین ۴۰تا ۶۰ سالگی رخ می‌دهد که با اتمام قاعدگی طبیعی مشخص می‌شود و در بسیاری از خانم‌ها با نشانه‌های جسمی مانند گرگرفتگی، اختلالات خواب و کاهش سطح انرژی همراه‌است.یائسگی‌طبیعی‌قبل از ۴۰سالگی را نارسایی زودهنگام تخمدان(Primary Ovarian Insufficiency) می‌نامند که در ۱درصد از خانم‌ها رخ‌می‌دهد.

 

تعداد بازدید : 1209

ثبت نظر

ارسال