چکیده:
ناباروری (به انگلیسی: infertility)، سَتَروَنی را گویند که شامل همه‌ی جانداران ازجمله گیاهان و حیوانات می‌باشد.
در پزشکی هرگاه زن و شوهری در سن باروری ۱۲ماه پس‌از ازدواج به‌رغم انجام فعالیت جنسی طبیعی و بدون استفاده از روشهای پیشگیری، بچه‌دار نشوند
یکی‌از زوجین دچار ناباروری است. ناباروری در انسان ممکن‌است منشأ پدری مانند واریکوسل و آزواسپرمی داشته باشد یا منشأ مادری مانند سندرم ترنر، آژنزی تخمدان، سندرم آشرمن. البته باید توجه داشت که ناباروری به‌معنی عدم تولید گامت نیست بلکه عدم توان تولد نوزاد زنده را گویند مثلاً در مردان بیماری اولیگواسپرمی یا پس از انجام وازکتومی فرد بالقوه اسپرم تولید می‌کند ولی در عمل نمی‌تواند بچه‌دار شود. مشابه این حالت در زنان نداشتن مادرزادی رحم و نیز پس‌از انجام عمل قطع لولههای فالوپ است.
مقدمه:
در تعریفی که سازمان جهانی بهداشتWHO درباره‌ی نازایی مطرح کرده که به‌عنوان تعریف کلی ناباروری مورد استفاده قرارمی‌گیرد، زوجی که یک‌سال به‌صورت مداوم و بیوقفه بدون استفاده از هیچ وسیله‌ی پیشگیری برای بچهدارشدن تلاش‌کنند و بارداری صورت نگیرد، در‌این‌حالت آنها باید نزد متخصص نازایی بروند تا موقعیت خود را بررسی کنند. نکته‌ی مهم این است که زوج باید یک‌سال به‌طور مستمر برای بچهدارشدن اقدام کند. به‌این‌ترتیب با شروع سیکل قاعدگی خونروی آغاز میشود و همزمان با ریختن لایههای داخل رحم و ساخته‌شدن لایههای جدید تغییرات هورمونی نیز در بدن اتفاق میافتد و مکانیسم آماده شدن تخمک در بدن انجام میشود. به‌این‌ترتیب در هر سیکل قاعدگی۱۰تا۲۰ تخمک بالغ میشود و در‌نهایت یک تا ۲عدد از آنها آزاد میشود. دراین شرایط یک روز بعد‌از رابطه‌ی زناشویی، اسپرم خود را به لولههای رحمی که تخمک در آنجا مستقر است می‌رساند و سرانجام بارداری شکل میگیرد. در‌این‌شرایط نیز پس‌از لانهگزینی جنین در رحم شکل میگیرد. اما اگر بعد‌از ۱۹روز اسپرم به تخمک نرسید و بارداری شکل نگرفت و این روند ۱۲بار بعد‌از سیکلهای قاعدگی زن تکرار شد، باید احتمال نازایی مورد بررسی قرار گیرد. نمی‌توان به‌راحتی به زوج یا یکی‌از زوجین برچسب نازایی زد.
احتمالاً در ۱۵سال گذشته در هیچ موردی از شاخه‌های علم پزشکی در ایران به اندازه‌ی نازایی در تلویزیون، رادیو، روزنامه ها و مجلات صحبت نشده است. همه‌ی مشتریان رادیو و تلویـزیون و ...، آی وی اف و میکرواینجکشن را با همین لفظ فرنگی آن می‌شناسند.
بیماران از پزشکان خود درباره‌ی بن‌یاخته‌ها که ربطی به نازایی ندارند می‌پرسند. همه‌ی اینها نشان از انتقال اطلاعات گاه بسیار فنی و تخصصی دارد که البته در جای خود خوب است اما هنوز بسیاری از مشکلات و سوالات بیماران که گاه سوالاتی بسیار ساده هستند، برای آنها روشن نیست. در نوشته‌هایی که در‌پی‌خواهد آمد سعی شده‌است مسأله‌ی نازایی، امکانات تشخیصی و درمانی آن را همان‌گونه که در ایران و همین حالا موجود است، به ساده‌ترین و روشن‌ترین شکل ممکن مطرح‌کند.
علل ناباروری بسیار متفاوت است و از علل عفونی مانند سل دستگاه تناسلی تا علل مادرزادی، داروها، ضربه و مشکلات غددی محتمل است.
بعضی‌از دلایل ناباروری در مردان عبارتند‌از: بیماری‌های دوران کودکی مثل جراحی‌هایی که اطراف بیضه انجام میشود، بالا بودن بیضه و بیماری واریکوسل (به‌عنوان شایع‌ترین عامل ناباروری که قابل‌درمان است)، اختلالات هورمونی به‌صورت اختلال در هورمون‌های هیپوفیز یا هورمون‌های جنسی، رشد نامناسب بیضه‌ها، اختلالات ژنتیک مثل کوچک‌بودن بیضه، برخی عفونت‌های مزمن که در عملکرد بیضه اختلال ایجاد می‌کند مثلاً «سل» که لولههای انتقال دهنده‌ی اسپرم را از‌بین می‌برد، برخی داروها، برخی عفونت‌های دستگاه تناسلی مثل سوزاک به‌شرطی‌که موجب تنگی مجرا یا مانع خروج شود و بیماری‌های تب‌دار درازمدت که بر نطفه‌سازی تأثیر می‌گذارند. علت آن است که اسپرم در بیضه در درجه حرارتی پایین‌تر از درجه حرارت بدن فعالیت پیدا می‌کند و این حرارت بالا و درازمدت باعث از‌بین‌رفتن اسپرم‌ها شود.
پرکاری و کم‌کاری تیروئید هردو از علل ناباروری به‌شمار می‌آیند، تاجایی‌‌که بهتر‌است در‌صورت مشاهده‌ی ناباروری ابتدا مشکلات تیروئید درفرد مورد‌بررسی قراربگیرد. ازجمله علت‌هایی که باعث ناباروری در زنان میشود می‌توان به‌این موارد اشاره کرد؛ آندومتریوز، عدم تخمک‌گذاری، تخمک‌های ضعیف، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، انسداد لولههای رحمی (فالوپ)، حساسیت به اسپرم، مشکلات بارداری غیرقابل توجیه و مشکلات بارداری مرکب که برای هریک از‌این عوامل راه‌حل‌هایی وجود دارد.
عوامل موثر بر نازایی:
ناباروری یکی‌از عوارضی است که ممکن‌است زنان در سنین بچهدارشدن را مبتلا کند. عوامل زیر ممکن‌است در نازایی زنان نقش داشته باشد:
1ـ سن
2ـ استرس
3ـ رژیم غذایی ناسالم
4ـ اضافه وزن داشتن یا چاق‌بودن یا لاغربودن بیش‌از‌حد
5ـ ورزش‌های شدید و نامناسب
6ـ سیگارکشیدن
7ـ بیماری‌های مقاربتی
8ـ بیماریهایی که بر تولید هورمون اثر می‌گذارند و مهمتر از همه عفونت‌ها و اثرات آن روی باروری زوج‌ها که توضیحات این مبحث را در زیر ملاحظه می‌کنید:
بسیاری‌از مردم باور نمی‌کنند که برخی عفونت‌ها، ممکن‌است بر قابلیت باروری شخص آسیب برسانند. برخی‌از عفونت‌ها هم در مرد و هم در زن باعث نازایی می‌شوند. برخی کاشته‌شدن رویان در داخل رحم را مختل می‌کنند و برخی باعث سقط می‌شوند. در مردها عفونت در کیسه‌ی منی یا غده‌ی پروستات، از راه‌های خاصی ممکن‌است بر اسپرم‌ها اثر کند. سلول‌های چرک توانایی شناگری اسپرم‌ها را کاهش می‌دهند. بعضی عفونت‌ها می‌توانند باعث مسدود‌شدن مسیر اسپرم در دستگاه تناسلی مرد شده منجر به توقف انتقال اسپرم شوند.
الف‌ـ کلامیدیا:
یک باکتری است که از راه تماس‌جنسی منتقل میشود و در زن‌ها بدون اینکه علامت خاصی ایجاد کند باعث نازایی میشود. نقش این باکتری در نازایی را می‌توان به یک بمب ساعتی تشبیه کرد که قربانیان آن روز‌به‌روز درحال افزایش هستند به‌ویژه در دختران نوجوان.
برخی نهادهای پزشکی در انگلیس اعلام کرده‌اند که این عفونت شایع‌ترین عفونت منتقل شونده از طریق تماس‌های جنسی در جامعه‌ی بریتانیا است. برخی کشورها مثل سوئد به‌طور روتین افراد را از‌نظر ابتلا به این عفونت بررسی می‌کنند که این اقدام تأثیر شگفت‌آوری بر تعداد مبتلایان به این بیماری داشته است. این عفونت به‌عنوان یک بیماری خاموش شناخته میشود و تعداد کمی از خانم های مبتلا به آن، علائمی مثل ترشحات چرکی از خود بروز می‌دهند.
مردان هم ممکن‌است به‌این عفونت مبتلا شوند که علائم آن به‌صورت احساس سوزش در مجرای دفع ادرار بروز می‌کند. این عفونت ممکن‌است روی قابلیت باروری مرد اثر کند. در زن‌ها کلامیدیا ممکن‌است چند ماه نهفته بماند و سپس از طریق گردن رحم وارد رحم و لولههای فالوپ شود و منجر به ایجاد بیماری‌های التهابی لگن شود. در‌صورت عدم درمان ممکن‌است باعث انسداد و ایجاد ضایعه در لوله‌ی فالوپ و در‌نتیجه ایجاد نازایی یا حاملگی نـا‌بـه‌جـا (EP) شود و در مردان ممکن‌است باعث التهاب بیضه و لولههای اطراف آن (اپی‌دیدیم) شود.
ب ـ مایکوپلاسما و اورئوپلاسما:
مایکوپلاسما هومینیس و اورئاپلاسما اورئالیتیکوم میکروب‌های خیلی شایعی هستند که باعث عفونت‌های مجاری ادراری تناسلی در مرد و زن می‌شوند. این موجودات زنده‌ی ذره‌بینی همیشه باعث نازایی نمی‌شوند. براساس نتایج بررسی که در‌سال ۱۹۷۰میلادی انجام گرفت، مشخص‌شده در کسانی‌که به‌علت نامشخصی دچار ناباوری بودند، وجود این ارگانیزم‌ها در ترشحات رحمی (در زنان) و ترشحات‌منی (در مردان) بیشتر بود و مداوای این عفونت میزان باروری آنها را افزایش‌داد.
این عفونت در مردها باعث کاهش تعداد اسپرم‌ها (در‌هر سی‌سی منی) و کاهش قابلیت حرکت اسپرم‌ها شده درصد اسپرم‌های غیرطبیعی را افزایش می‌دهد. دراین بررسی‌ها مشخص شد رابطه‌ای بین این عفونت و افزایش خطر سقط‌جنین وجود دارد.
ثبت نظر