مروری بر ناخوشی ‌بامدادی

تعریف:
ناخوشی بامدادی morning sickness عبارت ازحالت تهوعی است که در دوران بارداری دیده می‌شود. اما باید گفت که این اصطلاح اشتباه برانگیز است زیرا این حالت به‌تمام موارد تهوع روزانه یا شبانه نیز اطلاق می‌شود.
 ناخوشی بامدادی نسبت زیادی از زنان باردار را گرفتار می‌کند. ناخوشی بامدادی درثلث نخست بارداری بسیار شایع است ولی دربعضی خانم‌ها درسراسر بارداری دیده می‌شود. معمولاً درمانی برای ناخوشی بامدادی لازم نیست ولی غالباً برای کمک به رفع تهوع استفاده از تدبیرها و داروهای خانگی مثل استفاده از آبچرا یا میان وعده درتمام طول روز ویا مزمزه کردن شربت زنجبیل به رفع تهوع کمک می‌کند.
به‌ندرت، ناخوشی بامدادی آنقدر شدید می‌شود که آن را هیپرامزیس گراویدارم hyperemesis gravidarum می‌نامند. این نوع ناخوشی بامدادی به بستری دربیمارستان و درمان مایعات درون سیاهرگی و دارو نیاز دارد.
نشانه‌ها:
ناخوشی بامدادی با تهوع همراه استفراغ یا بدون استفراغ مشخص می‌شود.
 ناخوشی بامدادی در ثلث اول بارداری بسیار شایع است و گاهی حتـی 2 هفتــه پس ازآبستنــی بروز می‌کند.
علل:
علت ایجاد ناخوشی بامدادی به‌طور کامل روشن نیست ولی تصور می‌شود تغییرات هورمونی بارداری دراین زمینه نقش دارند. به‌ندرت ممکن‌است تهوع یا استفراغ شدید یا دائمی به‌علت یک حالت طبی و بدون ارتباط با بارداری مثل بیماری تیروئید یا کبد ایجاد شده باشد.
عوامل خطرساز:
ناخوشی بامدادی درتمامی خانم‌های باردار دیده می‌شود. درصورت وجود هر یک از موارد زیر به احتمال زیاد ناخوشی بامدادی تجربه خواهد شد:
• تجربه‌ی قبلی تهوع یا استفراغ به‌علت بیماری مسافرت، میگرن، بعضی بوها یا مزه‌ها یا تماس با استروژن ‌(درقرص‌های جلوگیری از بارداری) پیش‌از بارداری
• تجربه‌ی ناخوشی بامدادی در بارداری قبلی
• حاملگی دو قلو یا چند قلو
عوارض:
موارد مشخص ناخوشی بامدادی برای مادر و نوزاد خطری ایجاد نمی‌کند. اما اگر مادر پیش‌از بارداری دچار کاهش وزن باشد وناخوشی صبحگاهی از افزایش مقدار سالم وزن در دوران بارداری جلوگیری نماید ممکن‌است نوزاد با وزن کم به‌دنیا آید. به‌ندرت، استفراغ مکرر ممکن‌است به پارگی لوله‌یی منتهی شود که دهان را به معده متصل می‌کند(مری).
آزمون‌ها وتشخیص:
ناخوشی بامدادی به‌طور مشخص براساس شناسه‌ها و نشانه‌های موجود تشخیص داده می‌شود. درصورتی‌که پزشک یا ماما به‌وجود هیپرامزیس‌گراویداروم مشکوک شود لازم است انواع مختلف آزمون‌های خون و ادرار انجام شود و ممکن‌است برای تأیید تعداد جنین‌ها وتشخیص حالات زمینه سازی که ممکن‌است درایجاد تهوع سهیم باشد سونوگرافی انجام گردد.
روش‌های درمان و داروها:
در بیـــشتر مـــوارد ناخوشی بامدادی درمان لازم نیــست. اما درصورتــی‌که نــاخوشی بامدادی شدیــد باشد، ممـکن‌است مکمل ویتامیـــن‌B6 و احتمالاً داروهای ضد‌تهوع تجویز گردد. درصورتی‌که حالت تهوع به‌صورت هیپرامزیس گراویداروم درآید ممکن‌است خانم باردار دربیمارستان بستری شده و با مایعات داخل وریدی و داروهای ضد‌تهوع تحت‌درمان قرارگیرد.
شیوه‌زندگی وتدبیرهای خانگی:
برای تسکین ناخوشی بامدادی رعایت نکات زیر کمک می‌کند:
گزینش دقیق اغذیه. غذاهایی را باید برگزید که مقدار کربوهیدرات بالا، چربی پایین‌ دارند و گوارش آسان دارند. گاهی استفاده از غذاهای شور سودمندند، همچنین غذاهای حاوی زنجبیل مانند مربای زنجبیل سودمند است. باید از مصرف غذاهای روغنی، ادویه‌‌دار و چربی‌دار پرهیز شود.
استفاده مکرر ازمیان وعده. صبح‌ها پیش‌از بیرون آمدن از بستر باید مقداری کراکر سودا یا یک تکه نان تست خشک مصرف کرد. درتمام روز به‌جای استفاده از سه وعده غذای زیاد، باید خورد، خورد غذا خورد خالی بودن معده، حالت تهوع را تشدید می‌کند.
مصرف فراوان مایعات. آب یا شربت زنجبیل به مقدار زیاد مصرف شود. همچنین مکیدن آب‌نبات‌های سفت، تکه‌های یخ یا شربت یخ‌زده مؤثر است.
توجه به عوامل محرک تهوع. ازمصرف غذاها یا بوهای محرک و شــدت‌دهنـده‌ی تهــوع بــاید پرهیز کرد.
استفاده از هوای تازه. برای استفاده از آب و هوا باید پنجره‌های خانه یا محل کار را باز کرد. روزانه باید مدتی پیاده‌روی کرد.
احتیاط درمصرف ویتامین پره‌ناتال. درصورت بروز ناراحتی پس‌از مصرف ویتامین‌های پره‌ناتال، ویتامین را شبها یا با کمی خوراکی مصرف کنید. بعد‌از مصرف ویتامین باید آدامس جوید یا آب‌نبات مکید. درصورت عـــدم بــهبــودی با نظر پزشک بــاید نوع ویتامین را تغییر داد.
طب جانشین:
برای ناخوشی بامدادی تدبیرهای متفاوت جانشین پیشنهاد شده است ازجمله:
آکوپرشر. درمواردی می‌توان از مچ بندهای آکوپرشر acupressureo استفاده کرد. با وجودی که مشخص نشده است این مچ‌بندها نسبت به مچ‌بندهای معمولی مؤثرترباشند ولی به‌نظر می‌رسد استفاده از آنها در‌بعضی خانم‌ها ‌مؤثر بوده‌است.
آکوپونکتور. درآکوپونکتور سوزن‌های ظریفی را وارد پوست می‌کنند. این روش در درمان ناخوشی با مدادی تأیید شده نیست ولی استفاده از آن دربعضی خانم‌ها سودمند بوده است.
زنجبیل. به‌نظر می‌رسد استفاده از مکمل‌های گیاهی زنجبیل دربعضی خانم‌ها ناخوشی بامدادی را تسکین می‌دهد. نتایج بسیاری از پژوهش‌ها حاکی از آن است که می‌توان با اطمینان اززنجبیل در دوران بارداری استفاده کرد اما دراین مورد نیز نگرانی‌هایی وجود دارد مبنی بر آنکه زنجبیل ممکن است بر هورمون‌های جنسی جنین تأثیرکند.
هیپنوتیزم. با‌وجودی‌که دراین زمینه تعداد پژوهش‌ها اندک است ولی با استفاده از هیپنوتیزم، ناخوشی بامدادی دربعضی خانم‌ها تسکین‌یافته است.
پیش‌از مصرف داروهای گیاهی یا روش‌های درمانی جانشین برای تسکین ناخوشی بامدادی با پزشک یا مامای خود مشورت کنید.
پیشگیری:
برای پیشگیری از ناخوشی بامدادی راه تأیید شده‌یی وجود ندارد. اما پیش از آبستنی استفاده ازویتامین‌های پره ناتال سودمند است. نتایج چندین بررسی حاکی از آن است خانم‌هایی که درزمان آبستنی و در اوایل بارداری از مولتی ویتامین استفاده کرده‌اند احتمال بروز ناخوشی شدید بامدادی کمتر است. مصرف اسیدفولیک در ویتامین‌های پره‌ناتال از بروز نقایص عصبی مانند اسپینابیفـیدا جلوگیری می‌کند.