تعریف
وقتی جفت نوزاد به طور ناقص یا کامل گردن زهدان (راه خروجی میان رحم و واژن) مادر را پر می‌کند می‌گویند جفت سر راهیplacenta previa وجود دارد. جفت سرراهی ممکن است پیش از ولادت یا پس از آن سبب بروز خونروی شدید شود.
کارجفت، تدارک اکسیژن و مواد مغذی برای نوزاد درحال رشد است و مواد زائد را از بدن نوزاد بیرون می‌آورد. جفت به دیواره ی رحم چسبیده است وطناب یا بند ناف کودک از جفت خارج می‌شود. دربسیاری از بارداری‌ها، جفت به بالا یا کنار رحم چسبیده است. درجفــت سـرراهی، جفـت بــه ناحیه ی پائینی‌رحم می‌چسبد.
درصورت وجود جفت سرراهی، خانم‌باردار احتمالاً بخشی از دوران بارداری خود را باید در بستر مانده واستراحت کند واحتمالاً برای ولادت نوزاد به رستمی یا سزارین نیازخواهد داشت.
نشانه‌ها
شناسه ی اصلی جفت‌سرراهی بروز خونروی بدون درد و روشن از راه واژن درنیمه ی دوم بارداری است. مقدار خونروی ممکن است کم یا بسیار زیاد و سنگین باشد. این خونروی، معمولاً بدون درمان قطع می شود ولی تقریباً همیشه چند روز یا چند هفته بعد بر می‌گردد. دربعضی خانم‌ها، انقباضات رحم نیز دیده می‌شود.
زمان مراجعه به پزشک
درصورت تجربه ی هرنوع خونروی ازمهبل درثلث دوم یا سوم بارداری، بلافاصله باید با پزشک تماس گرفت. درصورتی که خونروی شدید باشد باید به درمانگاه اورژانس مراجعه نمود.
علل
جفت درجایی از رحم رشد می‌کند که جنین کاشته می‌شود. در صورتی که جنین دربخش زیرین رحم کاشته شود، ممکن است جفت بالای گردن زهدان رشد کرده و جفت سرراهی به وجود آورد. در صورتی که جفت اندکی دور ازگردن زهدان باشد، این وضعیت به علت انبساط رحم وکشیده شدن منطقه‌ی چسبیدن جفت به ناحیه‌ی بالاتر،خود به خود ازبین می‌رود وجفت دور از ناحیه‌ی منفذگردن زهدان قرار می‌گیرد. اما اگر جفت نزدیک گردن زهدان و بر سر راه خروج قرارداشته باشد، با گذشت زمان رفع نخواهد شد.
درانواع دائمی جفت سرراهی، موارد زیر دیده می‌شود:
ـ وجود جوشگاه (اسکار) در آستر رحم
ـ جفت بزرگ، مانند آنچه که دربارداری چند قلو مشاهده می‌شود.
ـ غیرطبیعی بودن شکل رحم
عوامل خطرساز
خانم‌های بارداری که قبلاً تحت عمل جراحی ازجمله جراحی رحم قرارگرفته‌اند ازنظرجفت سرراهی پرخطر تلقی می‌شوند مانند خانم‌هایی که تحت عمل جراحی‌های زیر قرارگرفته‌اند:
ـ سزارین
ـ جراحی برداشت فیبروئیدهای رحم
ـ اتساع وکورتاژ (D&C)
جفت سرراهی درگروه خانم‌های زیر نیز شایع‌تر است:
ـ خانم‌هایی که حداقل یک نوزاد به دنیا آورده‌اند.
ـ دربارداری قبلی، جفت سرراهی داشته‌اند.
ـ دوقلو، ســه قلـــو یا چـــنــد قلو باردارند.
ـ آسیایی‌ها
ـ سیگاری‌ها
عوارض
درصورت وجود جفت سرراهی، پزشک برای کاهش خطر عوارض جدی زیر،خانم‌باردار و نوزادش را زیر نظر قرارمی‌دهد:
خونروی. یکی از بزرگترین نگرانی‌ها درجفت سرراهی احتمال بروز خونروی شدید ازمهبل ضمن زایمان و ولادت یا چند ساعت نخست پس ازولادت است. خونروی ممکن است آنقدر سنگین باشد که تهدید کننده شود.
ولادت پیش ازموعد. خونروی شدید ممکن است پیش از آنکه موعد ولادت نوزاد رسیده باشد به انجام سزارین اورژانس منتهی شود.
آزمون‌ها وتشخیص
جفت سرراهی یا ضمن ملاقات معمولی پره‌ناتال یا پس از رویداد خونروی مهبلی با سونوگرافی تشخیص داده می‌شود.
تشخیص قطعی بیماری مستلزم تلفیق سونوگرافی شکم وسونوگرافی از راه واژن است. درحالت اخیر با قراردادن ترانسدیوسر در واژن ازنزدیک محل خونروی پایش می‌شود. در موارد نادر، برای مشخص شدن محل جفت ازتصویرسازی تشدید مغناطیسی (MRI) استفاده می‌شود.
در صورتی که پزشک به وجود جفت سر راهی شک کند، برای کاهش احتمال خونروی از انجام معاینات مهبلی پرهیز می‌شود. برای تعیین محل دقیق جفت پیش از وضع حمل ممکن است نیاز به انجام سونوگرافی دیگر باشد. دراین حالت ممکن است تپش قلب کودک نیز پیگیری شود.
روش‌های درمان و داروها
درمان جفت سرراهی به عوامل مختلف بستگی دارد، ازجمله:
ـ مقدارخونروی ازمهبل
ـ قطع خونروی
ـ مدتی که تا پایان دوره باقی مانده‌است
ـ سلامت خانم‌باردار
ـ سلامت نوزاد
ـ وضع قرارجفت و نوزاد
درموارد خونروی اندک یـا بدون خونروی
درصورتی که میزان خونروی اندک باشد یا اصولاً خونروی وجود نداشته باشد، ممکن است پزشک توصیه به استراحت در بستر و درخانه نماید. بر حسب شرایط موجود، ممکن است لازم باشد خانم‌باردار، بخش اعظم شبانه‌روز را دربستر بماند و فقط درصورت لزوم بنشیند یا بایستد. نزدیکی در این دوره خطرناک است وسبب برافروخته شدن شعله ی خونروی می‌گردد. معمولاً انجام نرمش نیز محدودیت دارد. در صورت شروع خونروی باید به درمانگاه اورژانس مراجعه کرد.
درصورتی که جفت به طور کامل گردن زهدان را نپوشانده باشد، ممکن‌است خانم باردار به طور معمول و از راه مهبل وضع حمل کند. در صورتی که خونروی شدید باشد ممکن است به ســزارین اورژانس نیـاز باشد.
درخونروی سنگین
درصورت خونروی، خانم‌باردار لازم است دربیمارستان بستری شود. درصورتی که خونروی شدید باشد، برای جانشینی خون از دست رفته، ممکن است به انتقال خون نیاز باشد. همچنین ممکن است برای پیشگیری از زایمان زودرس، بتوان ازمصرف دارو سود برد.
به محض آنکه بتوان نوزاد را به سلامت ومطمئن به دنیا آورد، احتمالاً پزشک، برای انجام عمل رستمی (سزارین) برنامه‌ریزی خواهد کرد که البته بهتر است بعد ازهفتهسی سی‌وششم بارداری باشد. درصورتی که نتوان منتظر ماند، ممکن است زودتر به انجام رستمی نیاز باشد. در این حالت برای تسریع رشد ریهسی نوزاد به مادر کورتیکوستروئید تجویز می‌کنند.
درموارد عدم توقف خونروی
درصورتی که خونروی کنترل نشود یا نوزاد دچار اضطرار (دیسترس)باشد، حتی‌اگر نوزاد زودرس باشد، انجام عمل رستمی ضرورت خواهد یافت.
مقابله وحمایت
بنا به فرض، بارداری را دورهسی خوش چشم‌انتظاری می‌دانند.اما اگر جفت سرراهی تشخیص داده شود، درمــورد نحـــوهسی تأثیـــر این حالت بر نوزاد نگرانی به وجود خواهد آمد. بــه هــرحـــال، دراین مورد، بعضـــی از راهکــارهای زیـر کمک کننده است:
•آموختن مطالب مربوط به جفت سرراهی. گردآوری اطلاعات درمورد این بیماری به خانم باردار کمک خواهد کرد تا کمتر نگران شود. با پزشک باید سخن گفت، درمورد خود تحقیق باید کرد و با خانم‌های دیگری که جفت‌سرراهی داشته‌اند باید ارتباط برقرارنمود.
• آمادگی برای سزارین. وجود جفت سرراهی ازبه دنیا آوردن نوزاد از راه مهبل جلوگیری می‌کند. درصورت نومیدی اززایمان طبیعی، باید به یاد داشت که سلامت نوزاد وسلامت مادر با اهمیت تر از روش به دنیا آمدن نوزاد است.
• استراحت دربستر به بهترین نحو. درصورتی که پزشک، توصیه به استراحت در بستر کرده باشد، با برنامه‌ریزی تا رسیدن نوزاد، روز خود را باید پرکرد. باید درمورد مراقبت از نوزاد مطلب خواند یا به صورت آنلاین و یا با استفاده از کاتالوگ، مایحتاج نوزاد را خریداری کرد. همچنین می‌توان از این مدت برای‌توازن دخل و خرج، سازمان دادن عکس‌های‌آلبوم‌قدیمی یا فرستادن یادداشت‌های تشکر به دیگران استفاده نمود.
مراقبت از خود. خانم‌باردار باید اطراف خود را مملو از اشیائی نماید که سبب راحتی‌اش می‌شود مانند کتاب‌های خوب یا لباس‌های خوشایند، برای کمک گرفتن ازشوهر، دوستان وعزیزان می‌توان به آنها پیشنهاد داد مثل تهیه یا آوردن غذای دلخواه یا فقط ازآنها خواسته شود که به دیدارش نیایند.
ثبت نظر