بارداری و دیابت چالشی منحصر به فرد وعظیم برای خانم باردار و نیز پزشک محسوب می‌شود. دراین مورد باید به هدف یعنی کنترل شدید قند خون توجه داشت و آنگاه نتایج را مشاهده کرد.
وقتی خانمی به دیابت مبتلا است،چه دیابت نوع1 باشد وچه دیابت نوع2، بارداری سبب ایجاد چالش‌های منحصر به فرد می‌گردد. طبیعی است که خانم باردار نسبت به تأثیر دیابت بر سلامت خود و سلامت جنین دغدغه داشته باشد. اما برای بهره‌وری از سلامت، هرخانم باردار مبتلا به دیابت می‌تواند و باید کارهایی انجام دهد. دراین مقاله آنچه که لازم است هرخانم درمورد بارداری ودیابت وضمناً به دنیا آوردن یک کودک سالم بداند، ذکر شده است.
گروه مراقبت ازسلامت
درکشورهای پیشرفته، برای هر بیماری یک گروه متخصص وجود دارد. درمورد دیابت، این گروه شامل است بر یک متخصص غدد داخلی یا متخصص دیابت، یک مدرس دیابت ویک کارشناس تغذیه، درایران، اهم فعالیت‌های آموزشی وگاه درمانی توسط انجمن دیابت، که بسیار فعال هم هست، انجام می‌شود.
با پیشرفت بارداری، گروه مراقبت ازسلامت می‌تواند در تدبیر میزان قند خون و در صورت لزوم تطبیق برنامهی درمان دیابت به خانم باردار کمک کند.
در دوران بارداری، هرخانم باردار مبتلا به دیابت، ممکن است به تخصص‌های دیگر نیز نیاز داشته باشد.
متخصص زنان و مامایی. دراین زمینه باید آن پزشکی را انتخاب کرد که بارداری‌های پرخطر را زیر نظر می‌گیرد و درمراقبت ازسایر خانم‌های بارداری که دچار دیابت هستند سابقه‌دارد. متخصص زنان ومامایی با دقت سلامت خانم‌باردار وسلامت نوزادش را درتمام دوران بارداری زیر نظر گرفته و پایش می‌کند.
متخصص چشم. چشم پزشک می‌تواندآسیب مرتبط با دیابت را درعروق خونی کوچک چشم زیر نظر قراردهد چون این آسیب‌ها در دوران بارداری پیشرفت میکنند.
متخصص اطفال. گاه ممکن است لازم باشد پیش از زایمان، با پزشکی که قرار است مراقبت طفل را برعهده بگیرد آشناشد.
هدف: کنترل شدید قند خون
کنترل میزان قند خون، بهترین راه پیشگیری از بروز عوارض دیابت است. درواقع، زمانی که کنترل قند به بارداری و دیابت مربوط می‌شود، کنترل قند خون، با اهمیت‌تر از همیشه می‌گردد.
باکنترل خوب قند خون در دوران بارداری نتایج زیر حاصل می‌شود:
کاهش خطر سقط ومرده‌زایی. کنترل خوب قند خون سبب کاهش احتمال سقط ومرده‌زایی می‌شود که خود ازمسایل مهم و اولیه‌ی بارداری و دیابت است.
کاهش احتمال زایمان پیش ازموعد. هرچه کنترل قند خون بهتر باشد، احتمال زایمان پیش از موعد کمتر است.
کاهش خطر بروز نقص‌های زایمانی. خوب کنترل کردن قند خون دراوایل دوران بارداری به شدت ازخطر بروز نقص‌های تولد درکودک خواهد کاست، به خصوص از احتمال بروزنقص‌هایی که درمغز، نخاع وقلب دیده می‌شود کاسته خواهد شد.
کاهش خطر رشد بیش ازحد. درصورتی که ضعف در کنترل قند خون موجود باشد، مقدار بسیار زیادی گلوکز ازسد جفت گذشته و وارد آن خواهد شد. این حالت سبب تحریک لوزالمعده‌ی کودک شده وانسولین بیشتری ترشح خواهد گشت واین تحولات ممکن است سبب رشد بسیار زیاد کودک شود (ماکروزومی macrosomia). وقتی نوزاد بزرگ باشد،زایمان ازمهبل دشوار شده و نوزاد درزمان تولد با خطر مواجه می‌شود.
پیشگیری از عوارض در مادر. خوب کنترل کردن قند خون سبب کاهش احتمال بالا رفتن فشارخون، پره اکلامپسی (که عبارت است از فشارخون بالا و دفع بیش ازحد پروتئین ازادرار بعد ازهفته‌ی بیستم بارداری) وسایر عوارض بالقوه خطرناک بارداری می‌شود.
پیشگیری از عوارض درکودک. گاهی، کمی پس از تولد به علت بالا بودن میزان تولید انسولین درکودک، در نوزاد مادران دچاردیابت، قندخون پایین می‌افتد (هیپوگلیسمیhypoglycemia). خوب کنترل کردن قند خون سبب می‌شود تا قند خون نوزاد در حد طبیعی وسالم بماند و نیز میزان کلسیم و منیزیم موجود در خون نوزاد درحد طبیعی باشد. همچنین خوب کنترل کردن قند خون از زرد شدن رنگ پوست وچشمان(زردی) نوزاد پس ازولادت پیشگیری می‌نماید.
برنامه‌کار
گروه مراقبت ازسلامت دیابت به بیمارکمک خواهد کرد تا قند خون به حد هدف برسد. سپس بیمار باید با انتخاب شیوه‌‌ی زندگی سالم وتبعیت ازبرنامه‌ی درمان دیابت کار را ادامه دهد.
اصول پایه زیر را باید به خاطر داشت:
بررسی مرتب میزان قندخون. پایش مرتب قند خون (گاهی تا 7 بار در روز یا بیشتر) به خانم باردار کمک می‌کند تاقند خونش زیاد پایین نرفته وبالا(هیپرگلیسمی hyperglycemia) هم نباشد. باید به خاطر داشت که کنترل میزان قند خون، بهترین راه برای سلامتی بارداری وپیشگیری ازعوارض دیابت است.
استفاده از انسولین یا سایر داروها، طبق دستور. با وجودی که گاه در دوران بارداری، از داروهای خوراکی ضد دیابت استفاده می‌شود، ولی دربسیاری از موارد به جای داروهای خوراکی انسولین تجویز می‌گردد. بعضی داروها، ازجمله بعضی داروهای درمان فشارخون بالا یا بیماری‌های کلیه در دوران بارداری توصیه نمی‌شود.
انعطاف‌پذیری. لازم است میزان مصرف انسولین برحسب میزان قند خون خوراکی که مصرف می‌شود، وجود یا عدم وجود استفراغ وعوامل مختلف دیگر تطبیق داده شود. دراین مورد، مرحله‌ی بارداری نیزاهمیت دارد. به عنوان مثال، درسه ماهه‌ی آخر بارداری، هورمون‌هایی که جفت برای کمک به رشد کودک ترشح می‌کند ممکن است سبب جلوگیری از تاثیر انسولین در بدن گردد. درنتیجه بیمار نسبت به حالت معمول به انسوین بیشتری نیازخواهد داشت.
به خاطر داشتن اصول استفاده از غذای سالم. درجیره‌ی‌غذایی بیماران دیابتی باید استفاده‌ی کافی ازمیوه، سبزی و غلات سبوس‌دار درنظرگرفته شود. با وجودی که بیمار باردار مبتلا به دیابت می‌تواند ازهمان غذای دوران بارداری استفاده نماید ولی‌گاه متخصص تغذیه برای کمک به جلوگیری از مشکلات ناشی از پایین آمدن قند خون یا بالا رفتن قند لازم می‌بیند برنامهی غذایی را تغییردهد. همچنین لازم است بیمار از ویتامین‌های پره ناتال حاوی اسیدفولیک استفاده نماید.
گنجاندن فعالیت جسمی دربرنامه روزانه. فعالیت جسمی یک بخش مهم دیگر برنامهی درمان دیابت، حتی در دوران بارداری است. برای انجام نرمش، باید تأیید پزشک را خواستار شد. سپس باید فعالیت‌‌هایی را برگزید که خانم باردار دچار دیابت ازآن لذت می‌برد مثل راه رفتن، شنا کردن، یا استفاده از دوچرخه‌ی ثابت. طبق رهنمودهای بخش سلامت وخدمات انسانی آمریکا برای انجام نرمش در دوران بارداری باید حداقل 150 دقیقه درهفته، فعالیت هوازی متوسط انجام شود. درصورتی که خانم‌باردار دیابتی، قبلاً فعالیتی نداشته باشد، باید با آرامی ورزش کرده و به تدریج نرمش انجام دهد. همچنین باید به خاطر داشت که انجام فعالیت‌جسمانی پیش از هرنوع فعالیت و پس از آن، به ویژه در صورت استفاده از انسولین، باید قند خون اندازه‌گیری شود. پیش ازانجام نرمش برای کمک به جلوگیری از پایین افتادن قند خون ممکن است خوردن میان وعده یا تطبیق دادن میزان انسولین با وضع موجود ضروری باشد.
برنامه‌منظم چک آپ پیش ازتولد (پره ناتال). ممکن است پزشک توصیه به انجام منظم سونوگرافی یاسایر آزمون‌های غربالگری را لازم ببیند تا بتواند رشد ونمو کودک را زیرنظرداشته باشد.
باید به خاطر داشت که کادر پزشکی درهمه حال آماده‌ی کمک به تدبیر میزان قندخون و پیشگیری از بروز عوارض است وبیمار در صورت وجود سوال یا دغدغه‌ی‌خاطر، باید بی‌محابا با پزشک خود تماس بگیرد.
زایمان وولادت
گروه پزشکی به بیمار کمک می‌کند تا بهترین زمان و مطمئن‌ترین راه به دنیا آوردن کودک را بداند. گاهی این امکان وجود دارد که زایمان، سیرطبیعی خود را شروع کند. درموارد دیگر، برای کاهش خطر بروز عوارض درمادر و نوزاد، سیرزایمان راتحریک میکنند. درطول زایمان، پزشک ازنزدیک میزان قند خون را زیر نظر گرفته و برحسب آن میزان انسولین راتنظیم می‌کند. درصورتی که کودک بسیاربزرگ باشد، ممکن است انجام سزارین ضرورت یابد.
بعد ازولادت، توجه مادر به سوی کودک جلب می‌شود ولی دراین دوره نیز مادر باید به سلامت خود توجه داشته باشد. باز هم باید مرتب قند خون اندازه‌گیری شود به ویژه اگر مادر به نوزادش شیربدهد. بهترین کاری که مادر برای نوزادش انجام می‌دهد، حفظ سلامت خویشتن است.
ثبت نظر