تعریف:
مشکلات‌کاری، دورشدن از تحصیل، کسالت، هر تعداد تغییر در زندگی سبب ایجاد استرس می‌شود. در بیشتر موارد، ظرف چند‌ماه، انسان میتواند خود را با این تغییرات تطبیق دهد. اما درصورتیکه حس واماندگی یا خود‌تخریبی self-destructive ادامه یابد، ممکناست نابسامانی‌در سازش به‌وجود‌آید.
نابسامانی سازش adjustment disorder، نوعی کسالت‌روانی مرتبط با استرس است. دراین حالت دربیمار حس اضطراب یا افسردگی به‌وجود‌آمده یا حتی دارای افکار خودکشی خواهد بود. ممکناست احساس سنگینی فشار ناشی‌از برنامه‌ی‌طبیعی روزانه به‌دست دهد. یا ممکناست بیمار به اخذ تصمیم بی‌هدف اقدام کند. درواقع، برای تطبیق با تغییرات زندگی، دوره‌ی سختی وجود خواهد داشت که پیامد‌های جدی به‌دنبال دارد.
اگرچه این نابسامانی به‌خودی‌خود برطرف نمی‌شود ولی معمولاً درمان کوتاه نابسامانی سازش ثمر می‌دهد و ازاین طریق به بیمار کمک می‌شود تا احساس عاطفی گذشته خودرا بازیابد.
نشانه‌ها:
نشانه‌های نابسامانی‌های انطباق در اشخاص به صورتی متفاوت دیده می‌شود. به طوری که ممکناست نشانه‌هایی که در یک فرد دیده می‌شود با نشانه‌های نابسامانی انطباق درفرد دیگر کاملاً متفاوت باشد. اما در همه‌ی افراد نشانه‌های این نابسامانی‌ظرف سه ماه پس از بروز رخداد‌استرس‌آور در زندگی آغاز می‌شود.
نشانه‌های عاطفی نابسامانی‌های انطباق:
شناسه‌ها ونشانه‌های نابسامانی انطباق ممکناست بر‌نحوه‌ی احساس یا تفکر نسبت به‌خود یا زندگی بیمار تأثیر گذارد و شامل است بر:
ـ اندوه
ـ نومیدی
ـ فقدان سرور
ـ حمله‌های گریه
ـ عصبانیت
ـ فکر به خودکشی
ـ اضطراب
ـ دلشوره
ـ استیصال
ـ اختلال خواب
ـ دشواری تمرکز
ـ احساس زیرفشاربودن
نشانه‌های رفتاری نابسامانی‌های انطباق:
شناسه‌ها و نشانه‌های نابسامانی انطباق ممکناست بر اعمال یا رفتار تأثیرگذارد مانند:
ـ مبارز طلبی
ـ رانندگی بی‌احتیاط
ـ نادیده انگاشتن قبض هایی که باید پرداخت شود.
ـ دوری‌کردن از خانواده
یا دوستان
ـ ضعف در تحصیل یاکار
ـ فرار‌کردن ازمدرسه
ـ ازبین بردن متعلقات
مدت نشانه‌ها:
مدت‌زمان وجود نشانه‌های نابسامانی انطباق نیز متفاوت است:
• 6 ماه یا کمتر(حاد). دراین موارد به‌ویژه اگر بیمار به‌صورتی فعال از اقدامات مراقبت از خود تبعیت کند ممکناست نشانه‌ها به خودی خود ازبین بروند.
• بیش‌از6ماه (مزمن). دراین موارد، نشانه‌ها ادامه داشته و بیمار را آزار داده و زندگی را از هم می‌پاشند. با‌درمان حرفه‌یی میتوان درجهت بهبود و پیشگیری از ادامه‌ی این وضع و بدتر‌شدن آن به بیمار کمک کرد.
علل:
افراد همه‌ی سنین ممکناست به نابسامانی انطباق دچار شوند. درکودکان و نوجوانان چه پسر و چه دختر احتمال دچار‌شدن به این نابسامانی یکسان است. در بزرگسالان، خانم‌ها دو برابر آقایان به این نابسامانی دچار می‌شوند. اما درحال‌حاضر، پژوهشگران می‌کوشند تا علت نابسامانی روشن کنند. همچون سایر نابسامانی‌های روانی،علت این نابسامانی احتمالاً پیچیده‌‌است و ممکناست زمینه‌ی ژنتیک داشته باشد یا به‌علت تجارب‌زندگی، مزاج و حتی تغییر در مواد‌شیمیایی طبیعی مغز به‌وجود‌آمده باشد.
عوامل خطرساز:
با وجودی‌که علت نابسامانی‌های انطباق نامعلوم است ولی ممکناست بعضی چیزها بیشتر سبب بروز این نابسامانی شوند.
رخداده‌های استرس‌بار:
یک یا چند رخداد استرس‌بار زندگی ممکناست شخص را درمعرض ایجاد نابسامانی انطباق قراردهد. این رخدادها شامل قریب به تمامی رخداده‌های استرس‌آور زندگی می‌شوند. هم رخدادهای مثبت و هم رویدادهای منفی سبب ایجاد استرس مفرط می‌گردند. بعضی از نمونه‌های این رخداده‌ها که بیشتر دیده می‌شوند عبارتند از:
• تشخیص یک بیماری
وخیم درشخص
• بروز مشکلات در تحصیل
• طلاق یا گسستن رابطه
• از دست‌دادن کار
• به‌دنیا‌آمدن نوزاد
• مشکلات مالی
• مورد حمله‌ی جسمی قرارگرفتن
• جان به‌دربردن از بلا
• بازنشستگی
• مرگ یکی ازعزیزان
• دورشدن ازتحصیل
دربعضی موارد، افرادی که با موقعیت استرس‌آوری که درجریان است روبرو می‌شوند مانند زندگی درمجاورت محلی که جنایتی درآن روی داده ممکناست به نقطه‌ی بحرانی گسست رسیده و دچار نابسامانی انطباق شوند.
تجربه‌های زندگی:
درصورتیکه شخص نتواند با تغییر به‌خوبی مقابله کند یا از سیستم قوی حمایتی برخوردار نباشد به احتمال زیادتر نسبت‌به رویداد استرس‌آور، واکنشی بیش‌از‌حد نشان خواهد داد. درصورتیکه انسان، در اوایل کودکی به تجربه‌ی استرس نشسته باشد، احتمال دچار‌شدن به نابسامانی انطباق بیشتر است. والدینی که بیش‌از‌حد از کودکان خود مراقبت می‌کنند و آنها که از کودکان سوء استفاده می‌کنند، از‌هم‌گسستگی‌های خانوادگی و مهاجرت‌های مکرر اوایل زندگی سبب می‌شود این احساس در شخص به‌وجود‌آید که قادر نیست رویدادهای زندگی خود را کنترل کند و بعدها که مشکلات عارض شد، ممکناست در مقابله با آنها اختلال ایجاد شود.
سایر عوامل خطرساز عبارتنداز:
• سایر مشکلات بهداشت روان
• تماس با جنگ‌ها یا خشونت
• شرایط دشوار زندگی
عوارض:
بسیاری از بزرگسالان دچار نابسامانی‌انطباق ظرف6 ماه بهتر می‌شوند و به عوارض درازمدت مبتلا نمی‌گردند. اما افرادی‌که به‌یک نابسامانی روانی دیگر نیز مبتلا هستند و یا دچار مشکل فراروی مواد یا نابسامانی انطباق مزمن دچارند به احتمال زیادتر دچار مشکلات درازمدت بهداشت‌روان می‌شوند که ممکناست شامل موارد زیر باشد:
ـ افسردگی
ـ اعتیاد به الکل و مواد مخدر
ـ افکار و رفتار خودکشی
درمقایسه با بزرگسالان، نوجوانان مبتلا به نابسامانی انطباق، به‌ویژه نابسامانی انطباق مزمن که با مشکلات رفتاری مشخص می‌شود، درمعرض افزایش قابل توجه بروز مشکلات درازمدت هستند. افزون بر افسردگی، فراروی مواد ورفتار خودکشی، نوجوانان مبتلا به نابسامانی انطباق درمعرض خطر ایجاد کسالت‌های روانپزشکی ازجمله موارد زیر می‌باشند:
ـ شیزوفرنی
ـ نابسامانی‌دوقطبی
ـ نابسامانی شخصیت ضداجتماعی
آزمون‌ها و تشخیص:
نابسامانی‌های انطبـاق براساس شناســه‌ها و نشــانه‌های ارزیابی کامل روانشنـاسیک تشخیص‌داده می‌شــود. بــرای‌آنکه در شخصی نابســامانی انطبـاق تشخیص‌داده شود بایـــد بــا نشانـــه‌ها و شنـــاسه‌ها معیـــارهای موجود دردستنامه تشخیـــصی و آماری نابسامانی‌های‌روانی (با کوته‌نوشت DSM) منطبق باشد. این دستنامه توســط جامـــعه‌ی روانپـزشکان آمریکا انتـــشار یـــافته و توسط گروه‌هـــای شــاغل در بخش‌های بهداشـــت‌روان بـــرای تشخیص حــالات روانی و توسط شرکت‌های بیمه برای تادیه‌ی هزینه‌ی درمان مورد‌استفاده است.
برای آنکه نابسامانی انطباق تشخیص داده شود باید چندین معیار موجود باشدازجمله:
ـ وجود نشانه‌های عاطفی یا رفتاری ظرف 3ماه بعد‌از وقوع عامل استرس‌زای ویژه در زندگی.
ـ تجربه استرس بیش‌از مقداری که معمولاً انتظار می‌رود در پاسخ به عامل استرس‌زا یا دچار استرسی‌بودن که سبب بروز مشکلات قابل‌توجه در روابط، کار یا تحصیل شود.
ـ بهبود نشانه‌ها ظرف 6ماه پس‌از پایان گرفتن رویداد استرس‌آور.
انواع نابسامانی‌های انطباق:
پزشک ممکناست سوالات مشروحی درمورد نحوه‌ی احساس و چگونگی گذران وقت مطرح نماید. این کار کمک خواهد کرد تا پزشک مشخص نماید بیمار به کدام نوع خاص نابسامانی انطباق مبتلا است. شش نوع نابسامانی انطباق وجود دارد. با وجودی‌که تمامی این انواع با هم ارتباط دارند، ولی هر‌نوع نابسامانی انطباق دارای شناسه‌ها و نشانه‌های خاص خود می‌باشند.
انواع نابسامانی انطباق عبارتنداز:
نابسامانی‌انطباق با خلق افسرده. دراین حالت نشانه‌ها، اساساً عبارتند از احساس غم، گریه‌کردن ونومیدی و تجربه‌ی فقدان لذت دراستفاده از وسایلی که برای شادی به کار می‌روند.
نابسامانی انطباق با اضطراب. نشانه‌ها اساساً عبارتند از عصبانیت، دلشوره، دشواری درتمرکز یا به‌خاطر‌آوردن مسایل و احساس زیرفشاربودن. کودکان دچار نابسامانی انطباق همراه اضطراب، ممکناست به‌شدت از جدا شدن ازپدر ومادر یا فرد عزیزشان بترسند.
نابسامانی انطباق با آمیزه اضطراب وخلق افسرده. نشانه‌ها دراین حالت آمیزه‌یی از افسردگی و اضطراب است.
نابسامانی‌انطباق همراه آشفتگی سلوک. دراین حالت، نشانه‌ها اساساً از نوع مشکلات رفتاری است مانند ستیزه‌جویی، بی‌احتیاطی در رانندگی، بی‌اعتنایی به پرداخت قبوض آب و برق و... ممکناست جوانان ازمدرسه فرارکنند یا متعلقات خود را از بین ببرند.
نابسامانی انطباق با آمیزه آشفتگی‌عواطف وسلوک. نشانه‌ها شامل است بر آمیزه‌ی افسردگی و اضطراب و نیز مشکلات رفتاری.
نابسامانی انطباق نامشخص. دراین حالت، نشانه‌ها شبیه سایر انواع نابسامانی انطباق نیست ولی غالباً شامل مشکلات جسمی، وجود مشکل با خانواده یا دوستان یا مشکلات کاری یا تحصیلی است.
روش‌های درمان و داروها:
بسیاری از افراد درمان نابسامانی انطباق را سودمند می‌یابند و غالباً فقط به یک دوره‌ی کوتاه درمان نیاز دارند. ولی عده‌یی از درمان طولانی‌تر منتفع می‌شوند. درمان نابسامانی انطباق، دو نوع اساسی دارد: روان‌درمانی و دارو.
روان‌درمانی:
روان درمانی که مشاوره یا درمان با گفتگو نیز نامیده می‌شود، درمان اصلی نابسامانی‌های انطباق به شمار می‌رود. دراین روش، درمان ممکن است به‌صورت فردی، گروهی یا خانوادگی انجام شود. با درمان، حمایت عاطفی برای بیمار تدارک دیده می‌شود و به او کمک می‌شود تا به وضع اولیه‌ی خود بازگردد. همچنین به بیمار کمک می‌شود تا علت تحت‌تأثیر استرس قرارگرفتن خود را بیاموزد. هرچه بیمار این ارتباط را بیشتر درک کند، بهتر میتواند مهارت‌های سالم مقابله را یاد گیرد. این مهارت‌ها به وی کمک خواهند کرد تا با رویدادهای دیگری که ممکناست در زندگی بروز کنند مقابله نماید.
داروها:
دربعضی موارد، ممکناست مصرف دارو نیز کمک کند. استفاده از دارو در مواردی مانند وجود نشانه‌های افسردگی، اضطراب و فکر خودکشی سودمند است. داروهای ضد‌افسردگی و ضد‌اضطراب ازجمله داروهایی به‌شمار می‌روند که غالباً در درمان نابسامانی‌های انطباق مورد استفاده‌اند. همراه روان‌درمانی، ممکناست بیمار چند ماهی نیاز به مصرف دارو داشته باشد.
شیوه زندگی و تدبیرهای خانگی:
وقتی انسان با رخدادی استرس‌آور یا تغییر اساسی در زندگی رو‌به‌رو می‌شود برای مراقبت از کیان عاطفی خود اقداماتی انجام می‌دهد. باید کاری را انجام داد که مؤثرتر است به‌عنوان مثال:
ـ مسأله را با خانواده و دوستان همدل درمیان گذاشت.
ـ تلاش در استفاده از جیره‌ی‌‌غذایی سالم داشت.
ـ توسل به برنامه‌ی خواب منظم
ـ سرگرم‌شدن به سرگرمی‌های لذت‌بخش
ـ یافتن گروه حمایت‌در زمینه‌ی مسأله‌ی موجود
درصورتیکه کودک دچار مشکل سازش است، باید اقدامات زیر انجام شود:
ـ تشویق و فرصت دادن به کودک درجهت سخن‌گفتن از احساسش دراین زمینه
ـ حمایت‌کردن و اطمینان‌دادن به کودک
ـ اطمینان‌دادن به کودک که اینگونه واکنش‌ها رایج است.
ـ درخواست از آموزگار کودک جهت وارسی پیشرفت یا مشکلات تحصیلی
ـ امکان‌دادن به کودک برای اخذ تصمیم‌های ساده مثل انتخاب غذا برای شام یا فیلمی که باید تماشا کند.
درصورتیکه شخص از این اقدامات ساده‌ی تیمار از خود استفاده نماید ولی نتیجه‌ی مفیدی نداشته باشد، باید به پزشک مراجعه کند.
پیشگیری:
راه تضمین شده‌یی برای پیشگیری از نابسامانی انطباق وجود ندارد. اما ایجاد مهارت‌های مقابله‌ی سالم و یادگرفتن نحوه‌ی انعطاف‌پذیر‌بودن در موارد بروز استرس شدید مؤثر است. انعطاف‌پذیری، قدرت خوب سازش با استرس ناملایمات، ضربه‌ها یا داستان‌های غمناک به نحو احسن است. بعضی از راه‌های بهبود انعطاف‌پذیری‌عبارتند از:
ـ دارا‌بودن شبکه‌ی خوب حمایتی
ـ یافتن راه‌هایی برای خوشخویی یا خنده
ـ استفاده از شیوه‌ی‌زندگی سالم
ـ مثبت فکر‌کردن درمورد خویشتن
اگر می‌دانیم که موقعیتی استرس‌آور در راه است، مانند مهاجرت یا بازنشستگی باید قدرت‌های درونی را از پیش آماده ساخت. باید به‌خاطر آورد که میتوان از میان این بلوا به سلامت گذشت. ازمهارت‌های تدبیر استرس و مقابله مانند نرمش، یوگا، مراقبه یا حتی رفتن به سینما با دوستان باید استفاده نمود. افزون بر این باید برای مرور راه‌های سالم تدبیر استرس از پزشک یا عوامل بهداشت روان‌سود برد.
ثبت نظر