شماره ۹۵۴

بازبینی‌اضطراب

دکتر فریدون ضرغام - روانپزشک

تعریف

اضطراب،‭ ‬یک‭ ‬بخش‭ ‬طبیعی‭ ‬از‭ ‬زندگی‭ ‬انسان‭ ‬به‭ ‬شمار‭ ‬می‌آید‭. ‬وقتی‭ ‬اضطراب،‭ ‬از‭ ‬وجود‭ ‬خطر‭ ‬خبر‭ ‬می‌دهد،‭ ‬این‭ ‬بخش‭ ‬زندگی‭ ‬حتی‭ ‬سودمند‭ ‬خواهد‭ ‬بود‭. ‬اما‭ ‬در‭ ‬بسیاری‭ ‬افراد،‭ ‬اضطراب،‭ ‬مدام‭ ‬باعث‭ ‬اختلال‭ ‬درفعالیت‌های‭ ‬روزمره‭ ‬مانند‭ ‬کار،‭ ‬تحصیل‭ ‬یا‭ ‬خواب‭ ‬می‌شود‭. ‬این‭ ‬نوع‭ ‬اضطراب‭ ‬سبب‭ ‬از‭ ‬هم‭ ‬گسستن‭ ‬روابط‭ ‬و‭ ‬اشکال‭ ‬درلذت‭ ‬بردن‭ ‬اززندگی‭ ‬شده‭ ‬وبا‭ ‬گذشت‭ ‬زمان‭ ‬به‭ ‬بروز‭ ‬نگرانی‌ها‭ ‬درمورد‭ ‬سلامت‭ ‬وسایر‭ ‬مشکلات‭ ‬می‌انجامد‭.‬

‭ ‬دربعضی‭ ‬موارد،‭ ‬اضطراب‭ ‬یک‭ ‬بیماری‭ ‬سلامت‭ ‬روان‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬درمان‭ ‬نیاز‭ ‬دارد‭. ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬مثال،‭ ‬نابسامانی‌‭ ‬اضطراب‭ ‬فراگیر‭ ‬با‭ ‬تشویق‭ ‬دائمی‭ ‬درمورد‭ ‬نگرانی‌های‭ ‬جزئی‭ ‬یا‭ ‬اساسی‭ ‬مشخص‭ ‬می‌شود‭. ‬سایر‭ ‬نابسامانی‌های‭ ‬اضطرابی‭ ‬مانند‭ ‬نابسامانی‌‭ ‬پانیک،‭ ‬نابسامانی‌وسواس‭ ‬اجبارOCD)‭ ‬)و‭ ‬نابسامانی‌استرس‭ ‬بعد‭ ‬از‭ ‬ضربه(PTSD) دارای‭ ‬عوامل‭ ‬شعله‌ور‭ ‬کننده‭ ‬و‭ ‬نشانه‌های‭ ‬اختصاصی‌تر‭ ‬می‌باشند‭.‬

‭ ‬گاهی،‭ ‬اضطراب‭ ‬به‭ ‬علت‭ ‬وجود‭ ‬یک‭ ‬بیماری‭ ‬طبی‭ ‬نیازمند‭ ‬درمان‭ ‬به‭ ‬وجود‭ ‬می‌آید‭.‬

‭ ‬به‭ ‬هرحال‭ ‬اضطراب‭ ‬از‭ ‬هر‭ ‬نوعی‭ ‬که‭ ‬باشد،‭ ‬تغییر‭ ‬شیوه‌ی‭ ‬زندگی،‭ ‬مشاوره‭ ‬یا‭ ‬دارو‭ ‬و‭ ‬یا‭ ‬تلفیقی‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬سه‭ ‬رویکرد‭ ‬مؤثر‭ ‬خواهد‭ ‬بود‭.‬

نشانه‌ها

شناسه‌ها‭ ‬و‭ ‬نشانه‌های‭ ‬رایج‭ ‬اضطراب‭ ‬عبارتند‭ ‬از‭:‬

ـ‭ ‬احساس‭ ‬بیم

ـ‭ ‬احساس‭ ‬بی‌قدرتی

ـ‭ ‬حس‭ ‬خطر‭ ‬درشرف‭ ‬وقوع،‭ ‬پانیک‭ ‬یا‭ ‬نابودی

ـ‭ ‬افزایش‭ ‬ضربان‭ ‬قلب

ـ‭ ‬تنفس‭ ‬سریع‭ ‬(افزایش‌تهویه)‬

ـ‭ ‬تعریق

ـ‭ ‬لرزش

ـ‭ ‬احساس‭ ‬ضعف‭ ‬یا‭ ‬خستگی

‭ ‬چندین‭ ‬نوع‭ ‬نابسامانی‌‭ ‬اضطرابی‭ ‬وجود‭ ‬دارد‭:‬

حملــه‌های‭ ‬پانـیک‭ ‬به‭ ‬طور‭ ‬ناگهانی‭ ‬‌آغاز‭ ‬شده‭ ‬و‭ ‬سبب‭ ‬بیم،‭ ‬ترس‭ ‬یا‭ ‬وحشت‭ ‬می‌گردد‭. ‬ممکن‭ ‬است‭ ‬احساس‭ ‬مرگ‭ ‬در‭ ‬شرف‭ ‬وقوع،‭ ‬کوتاه‭ ‬شدن‭ ‬نفس،‭ ‬خفقان‭ ‬یا‭ ‬درد‭ ‬قفسه‌ی‌سینه‭ ‬وجود‭ ‬داشته‭ ‬باشد‭. ‬ممکن‭ ‬است‭ ‬بیمارحس‭ ‬خفگی‭ ‬داشته‭ ‬باشد‭ ‬یا‭ ‬در‭ ‬گلویش،‭ ‬احساس‭ ‬فشار‭ ‬کند‭ ‬و‭ ‬یا‭ ‬حس‭ ‬کند،‭ ‬دارد‭ ‬دیوانه‭ ‬می‌شود‭.‬

‭ ‬پهنه‌هراسی‭ ‬agoraphobia‭ ‬عبارت‭ ‬از‭ ‬اضطراب‭ ‬مربوط‭ ‬به‭ ‬اماکن‭ ‬یا‭ ‬پرهیز‭ ‬ازاماکن‭ ‬یا‭ ‬موقعیت‌هایی‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬صورت‭ ‬وجود‭ ‬احساس‭ ‬پانیک،‭ ‬شخص‭ ‬درآنها‭ ‬دچار‭ ‬نومیدی‭ ‬شده‭ ‬و‭ ‬حس‭ ‬می‌کند‭ ‬زندانی‭ ‬شده‭ ‬است‭.‬

‭ ‬هراس‌های‭ ‬اختصاصی‭ ‬با‭ ‬اضطرابی‭ ‬اساسی‭ ‬مشخص‭ ‬می‌شود‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬زمان‭ ‬تماس‭ ‬فرد‭ ‬با‭ ‬جسمی‭ ‬خاص‭ ‬یا‭ ‬موقعیتی‭ ‬خاص‭ ‬به‭ ‬وجود‭ ‬می‌آید‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬میل‭ ‬دور‭ ‬شدن‭ ‬و‭ ‬پرهیز‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬جسم‭ ‬یا‭ ‬موقعیت‌‭ ‬همراه‭ ‬است‭. ‬در‭ ‬بعضی‌ها،‭ ‬هراس‌ها‭ ‬سبب‭ ‬ایجاد‭ ‬حمله‌های‭ ‬پانیک‭ ‬می‌گردند‭.‬

‭ ‬هراس‌های‭ ‬اجتماعی‭ ‬با‭ ‬اضطراب‭ ‬شدیدی‭ ‬مشخص‭ ‬می‌شوندکه‭ ‬درتماس‭ ‬با‭ ‬بعضی‭ ‬انواع‭ ‬موقعیت‌های‭ ‬اجتماعی‭ ‬یا‭ ‬پیشرفت‭ ‬کارحاصل‭ ‬می‌شوند‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬میل‭ ‬پرهیز‭ ‬ازآنها‭ ‬همراه‭ ‬است‭.‬

‭ ‬نابســامانی‌‭ ‬وسواس‭ ‬اجبار‭ ‬عبارت‭ ‬است‭ ‬از‭ ‬افکار،‭ ‬تصاویر‭ ‬یا‭ ‬تکانه‌های‭ ‬دائمی‭ ‬و‭ ‬رجعت‌کننده (‬وسواس)‭ ‬میل‭ ‬شدید‭ ‬و‭ ‬غیرقابل‭ ‬گریز‭ ‬به‭ ‬انجام‭ ‬افعال‭ ‬یا‭ ‬آداب‭ ‬غیرمنطقی‭ ‬یا‭ ‬به‭ ‬ظاهر‭ ‬بی‌هدف‭ ‬(اجبار)‭ ‬غالباً‭ ‬این‭ ‬نابسامانی‌شامل‭ ‬هردو‭ ‬رفتار‭ ‬وسواس‭ ‬واجبار‭ ‬است‭.‬

‭ ‬نابسامانی‌‭ ‬استرس‭ ‬بعد‭ ‬از‭ ‬ضربهPTSD)‭ ‬) به‭ ‬صورت‭ ‬این‭ ‬احساس‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬گویا‭ ‬رویدادی‭ ‬به‭ ‬شدت‭ ‬مولم‭ ‬دوباره‭ ‬تجربه‭ ‬می‌شود‭. ‬احساس‭ ‬این‭ ‬حالت‭ ‬سبب‭ ‬ایجاد‭ ‬هیجانات‭ ‬شدید‭ ‬وواکنش‌های‭ ‬جسمی‭ ‬همراه‭ ‬میل‭ ‬به‭ ‬اجتناب‭ ‬از‭ ‬هرچیزی‭ ‬می‌شود‭ ‬که‭ ‬ممکن‭ ‬است‭ ‬یادآور‭ ‬آن‭ ‬رویداد‭ ‬باشد‭.‬

‭ ‬نابسامانی‌استرس‭ ‬حاد‭ ‬شامل‭ ‬نشانه‌هایی‭ ‬مشابه‭ ‬با‭ ‬PTSD‭  ‬است‭ ‬که‭ ‬بلافاصله‭ ‬بعد‭ ‬از‭ ‬رویدادی‭ ‬به‭ ‬شدت‭ ‬مولم‭ ‬بروز‭ ‬می‌کند‭.‬

‭ ‬نابسامانی‌‭ ‬اضطراب‭ ‬فراگیر‭ ‬شامل‭ ‬است‭ ‬برحداقل‭ ‬6‭ ‬ماه‭ ‬اضطراب‭ ‬و‭ ‬دلشوره‭ ‬مداوم‭ ‬و‭ ‬شدید‭ ‬درمورد‭ ‬مسایل‭ ‬بی‌اهمیت‭ ‬یا‭ ‬با‭ ‬اهمیت‭. ‬این‭ ‬نوع‭ ‬نابسامانی‌‭ ‬اضطرابی‭ ‬غالباً‭ ‬ازسنین‭ ‬پایین‭ ‬زندگی‭ ‬آغاز‭ ‬می‌شود‭. ‬این‭ ‬حالت‭ ‬غالباً‭ ‬همراه‭ ‬سایر‭ ‬نابسامانی‌های‭ ‬اضطرابی‭ ‬یا‭ ‬افسردگی‭ ‬بروز‭ ‬می‌نماید‭.‬

نابسامانی‌اضطرابی‭ ‬به‭ ‬علت‭ ‬وجود‭ ‬بیماری‭ ‬داخلی‭)‬طبی)‭‬‭ ‬شامل‭ ‬است‭ ‬برنشانه‌های‭ ‬برجسته‌ی‭ ‬اضطراب‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬طور‭ ‬مستقیم‭ ‬دراثر‭ ‬وجود‭ ‬یک‭ ‬مشکل‭ ‬سلامت‭ ‬جسمانی‭ ‬ایجاد‭ ‬شده‭ ‬است‭.‬

نابسامانی‌اضطراب‭ ‬ناشی‭ ‬از‭ ‬مصرف‭ ‬مواد‭ ‬مخدر‭ ‬با‭ ‬نشانه‌های‭ ‬برجسته‌ی‭ ‬اضطراب‭ ‬مشخص‭ ‬می‌شود‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬علت‭ ‬سوء‭ ‬مصرف‭ ‬مواد‭ ‬و‭ ‬داروها‭ ‬یا‭ ‬تماس‭ ‬با‭ ‬مواد‭ ‬سمی‭ ‬به‭ ‬وجود‭ ‬می‌آید‭.‬

نابسامانی‌‭ ‬اضطراب‭ ‬جدایی‭ ‬یک‭ ‬نابسامانی‌دوره‌ی‭ ‬کودکی‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬اضطراب‭ ‬مرتبط‭ ‬با‭ ‬جدایی‭ ‬ازوالدین‭ ‬یا‭ ‬افرادی‭ ‬پدید‭ ‬می‌آیدکه‭ ‬دارای‭ ‬نقش‭ ‬پدر‭ ‬و‭ ‬مادر‭ ‬هستند‭.‬

نابسامانی‌‭ ‬اضطراب‭ ‬باعلل‭ ‬نامشخص‭ ‬اصطلاحی‭ ‬است‭ ‬برای‭ ‬اضطراب‭ ‬یا‭ ‬هراس‭ ‬شدیدی‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬معیارهای‭ ‬دقیق‭ ‬سایر‭ ‬نابسامانی‌های‭ ‬اضطرابی‭ ‬منطبق‭ ‬نیست‭ ‬ولی‭ ‬به‭ ‬حد‭ ‬کافی‭ ‬اضطرارآور‭ ‬بوده‭ ‬و‭ ‬سبب‭ ‬ازهم‭ ‬گسیختگی‭ ‬می‌شود‭.‬

زمان‭ ‬مراجعه‭ ‬به‭ ‬پزشک

درصورت‭ ‬وجود‭ ‬هر‭ ‬یک‭ ‬ازحالات‭ ‬زیر‭ ‬باید‭ ‬به‭ ‬پزشک‭ ‬مراجعه‭ ‬کرد‭:‬

اگر‭ ‬احساس‭ ‬شود‭ ‬دلشوره‌ی‭ ‬فراوان‭ ‬وجود‭ ‬دارد‭ ‬و‭ ‬این‭ ‬دلشوره‭ ‬موجب‭ ‬اختلال‭ ‬در‭ ‬کار،‭ ‬روابط‭ ‬یا‭ ‬اشکال‭ ‬در‭ ‬سایر‭ ‬زمینه‌های‭ ‬زندگی‭ ‬می‌شود‭.‬

اگراحساس‭ ‬افسردگی‭ ‬موجود‭ ‬باشد،‭ ‬یا‭ ‬اختلالی‭ ‬درزمینه‌ی‭ ‬مصرف‭ ‬الکل‭ ‬یا‭ ‬مواد‭ ‬مخدر‭ ‬ایجاد‭ ‬شده‭ ‬باشد‭ ‬ویا‭ ‬همراه‭ ‬اضطراب‭ ‬نگرانی‭ ‬در‭ ‬مورد‭ ‬سلامت‭ ‬روان‭ ‬هم‭ ‬به‭ ‬وجود‭ ‬آمده‭ ‬باشد‭.‬

‭ ‬اگر‭ ‬تصور‭ ‬شود‭ ‬اضطراب‭ ‬موجود‭ ‬با‭ ‬یک‭ ‬مسأله‭ ‬مربوط‭ ‬به‭ ‬سلامت‭ ‬جسمی‭ ‬ارتباط‭ ‬دارد‭.‬

وجود‭ ‬افکار‭ ‬یا‭ ‬رفتارمربوط‭ ‬به‭ ‬خودکشی‭ ‬(بلافاصله‭ ‬باید‭ ‬برای‭ ‬درمان‭ ‬اورژانس‭ ‬اقدام‭ ‬کرد‭(.‬

در‭ ‬صورتی‭ ‬که‭ ‬دلشوره‌ها‭ ‬به‭ ‬خودی‭ ‬خود‭ ‬رفع‭ ‬نشوند‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬صورتی‭ ‬که‭ ‬شخص‭ ‬به‭ ‬جستجوی‭ ‬کمک‭ ‬برنیاید،‭ ‬وضع‌بدتر‭ ‬شود‭. ‬پیش‭ ‬ازآنکه‭ ‬اضطراب‭ ‬بدتر‭ ‬شود‭ ‬باید‭ ‬به‭ ‬مسوولان‭ ‬سلامت‭ ‬روان‭ ‬مراجعه‭ ‬کرد‭. ‬در‭ ‬صورتی‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬مورد‭ ‬به‭ ‬سرعت‭ ‬اقدام‭ ‬شود،‭ ‬درمان‭ ‬آسان‌ترخواهدبود‭.‬

علل

مانند‭ ‬بسیاری‭ ‬از‭ ‬بیماری‌های‭ ‬سلامت‌روان،‭ ‬علت‭ ‬واقعی‭ ‬نابسامانی‌های‭ ‬اضطرابی‭ ‬به‭ ‬طور‭ ‬کامل‭ ‬مشخص‭ ‬نشده‭ ‬است‭.  ‬به‭ ‬نظر‭ ‬می‌رسد‭ ‬درافرادی‭ ‬که‭ ‬قبلاً‭ ‬مستعد‭ ‬دچار‭ ‬شدن‭ ‬به‭ ‬اضطراب‭ ‬هستند،‭ ‬تجربه‌های‭ ‬زندگی‭ ‬ازجمله‭ ‬رویدادهای‭ ‬مولم‭ ‬و‭ ‬دردناک‭ ‬سبب‭ ‬شعله‌وری‭ ‬نابسامانی‌های‭ ‬اضطرابی‭ ‬می‌گردند‭. ‬صفت‌های‭ ‬به‭ ‬ارث‭ ‬رسیده‭ ‬نیز‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬زمینه،‭ ‬یک‭ ‬عامل‭ ‬محسوب‭ ‬می‌شوند‭.‬

علل‭ ‬طبی

دربعضی‭ ‬افراد،‭ ‬اضطراب‭  ‬با‭ ‬یک‭ ‬مسأ‌له‌ی‭ ‬زمینه‌یی‭ ‬سلامتی‭ ‬ارتباط‭ ‬دارد‭. ‬دربعضی‭ ‬موارد،‭ ‬شناسه‌ها‭ ‬و‭ ‬نشانه‌های‭ ‬اضطراب‭ ‬نخستین‭ ‬شاخص‌های‭ ‬وجود‭ ‬کسالت‭ ‬طبی‭ ‬هستند‭. ‬اگر‭  ‬پزشک‭ ‬به‭ ‬علت‭ ‬طبی‭ ‬برای‭ ‬اضطراب‭ ‬مشکوک‭ ‬شود،‭ ‬ممکن‭ ‬است‭ ‬برای‭ ‬مشخص‭ ‬کردن‭ ‬شناسه‌های‭ ‬مسأله‭ ‬به‭ ‬انجام‭ ‬آزمایش‭ ‬یا‭ ‬آزمون‌های‭ ‬دیگر‭ ‬اقدام‭ ‬نماید‭.‬

مشکلات‭ ‬جسمی‭ ‬که‭ ‬ممکن‭  ‬است‭ ‬با‭ ‬اضطراب‭ ‬مرتبط‭ ‬باشند‭ ‬عبارتنداز‭:‬

ـ‭ ‬بیماری‭ ‬قلب

ـ‭ ‬دیابت

ـ‭ ‬مشکلات‭ ‬تیروئید‭ ‬(مانند‭ ‬کم‭ ‬کاری‭ ‬یا‭ ‬پرکاری‭ ‬تیروئید‭(‬

ـ‭ ‬آسم

ـ‭ ‬اعتیاد

ـ‭ ‬ترک‭ ‬الکل

ـ‭ ‬قطع‭ ‬مصرف‭ ‬داروهای‭ ‬ضد‭ ‬اضطراب‭ ‬(بنزودیازپین‌ها)‭ ‬

ـ‭ ‬تومورهای‭ ‬نادری‭ ‬که‭ ‬بعضی‭ ‬هورمون‌های‭ ‬‮«‬جنگ‭ ‬یا‭ ‬گریز‮»‬‭ ‬را‭ ‬تولید‭ ‬می‌کنند‭.‬

ـ‌کرامپ‌یا‭ ‬اسپاسم‌های‭ ‬ماهیچه‌یی

ـ‭ ‬احساس‭ ‬قلقلک،‭ ‬سوزش‭ ‬یا‭ ‬گزش‭ ‬که‭ ‬ممکن‭ ‬است‭ ‬علت‭ ‬آشکاری‭ ‬نداشته‭ ‬باشد‭.‬

‭ ‬به‭ ‬احتمال‭ ‬زیاد‭ ‬اضطراب‭ ‬ممکن‭ ‬است‭ ‬به‭ ‬علت‭ ‬بیماری‭ ‬طبی‭ ‬زمینه‌یی‭ ‬ایجاد‭ ‬شده‭ ‬باشد‭ ‬اگر‭:‬

ـ‭  ‬نشانه‌های‭ ‬اضطراب‭ ‬بعد‭ ‬از‭ ‬سن‭ ‬35‭ ‬سالگی‭ ‬آغاز‭ ‬شده‭ ‬باشد‭.‬

ـ‭ ‬منسوبان‭ ‬خونی ‭)‬مانند‭ ‬پدر‭ ‬و‭ ‬مادر‭ ‬یا‭ ‬برادر‭ ‬وخواهر‭(‬

ـ‭ ‬مبتلا‭ ‬به‭ ‬نابسامانی‌‭ ‬اضطراب‭ ‬موجود‭ ‬نباشد‭.‬

ـ‭ ‬درکودکی‭ ‬نابسامانی‌‭ ‬اضطراب‭ ‬وجود‭ ‬نداشته‭ ‬است‭.‬

ـ‭ ‬بیمار‭ ‬از‭ ‬نزدیک‭ ‬شدن‭ ‬به‭ ‬بعضی‭ ‬اشیاء‭ ‬یا‭ ‬موقعیت‌ها‭ ‬به‭ ‬خاطر‭ ‬اضطراب‭ ‬پرهیز‭ ‬نکند‭.‬

ـ‭ ‬درطول‭ ‬زندگی‭ ‬اتفاقی‭ ‬نیفتاده‭ ‬باشد‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬علت‭ ‬اضطراب‭ ‬قابل‭ ‬توجه‭ ‬شعله‌ور‭ ‬شده‭ ‬باشد‭.‬

ـ‭ ‬داروهای‭ ‬مورد‭ ‬استفاده‭ ‬در‭ ‬درمان‭ ‬احساس‭ ‬پانیک‭ ‬(مانند‭ ‬بنزودیازپین‌ها)‭ ‬سبب‭ ‬تسکین‭ ‬نشانه‌های‭ ‬اضطراب‭ ‬نشوند‭.‬

تعداد بازدید : 1129

ثبت نظر

ارسال