دامنه‌ی کاربرد داروهای ضد‌التهاب غیر‌استروئیدی (NSAIDs) بسیار‌گسترده است. این داروها با مهار سیکلواکسیژناز (cox) سبب کاهش‌درد و تب می‌شوند. البته دوز بالای این داروها خواص ضد‌التهابی نیز دارند. ناپروکسن، آسپیرین، ایبوبروفن، دیکلوفناک، تولمتین، ایندومتاسین و چند ترکیب دیگر از جمله داروهای NSAID به‌شمار می‌آیند.
بدیهی‌است که عوارض‌جانبی داروهای نامبرده متعدد است و از عوارض‌گوارشی‌گرفته تا عوارض کلیه، قلبوعروق و کبدی که درپی تجویز نامناسب یا مصرف بی‌رویه بروزمی‌کند، متغییر می‌باشد.
از مدتها پیش باتوجه به عوارض داروهای NSAID کوشش‌شده است تا از عصاره‌ی برخی گیاهان، داروی مناسبی برای کنترل درد و کاهش التهاب تهیه شود. یکی‌از این داروها که به‌شکل قرص عرضه شده‌است،۴۸۰میلی‌گرم ماده‌ی مؤثره از ترکیبات ریشه‌ی گیاهی به‌نام پنجه‌ی‌شیطان در هر‌قرص دارد.
این دارو برای درمان بیماری‌های التهاب مفاصل مانند آرتریت، رماتیسم، کمر درد، التهاب تاندون‌ها و دردهای عضلانی معرفی شده‌است. در واقع این دارو و داروهای مشابه که از عصاره‌ی گیاه پنجه‌ی‌شیطان تهیه‌می‌شود، درمان کمکی مناسبی برای بیماری‌های تخریب‌کننده‌ی سیستم عضلانی اسکلتی به‌شمار می‌آید.
درعینحال این دارو برای مشکلات کبد و کیسه‌ی‌صفرا، فقدان اشتها و نیز بهعنوان آنتی‌اسپاسمودیک، دیورتیک، خواب‌آور و محرک هضم‌‌غذا هم تجویز شده‌است.
در ایران نیز ازگیاه پنجه‌ی‌شیطان قرصی تهیه و عرضه شده‌است که حاوی480میلی‌گرم عصاره‌ی خشک‌گیاه پنجه‌ی‌شیطان است. اثر ضددرد و ضد‌التهابی ریشه‌ی گیاه پنجه‌ی‌شیطان مربوط به گلیکوزیدهای‌ایریدوئیدی و به‌ویژه هارپاگوزید harpagoside می‌باشد. بنابراین هر‌یک از این قرص‌ها محتوی12میلی‌گرم هارپاگوزید است و مقدار مصرف معمول آن 2بار در روز و هربار یک قرص بعد‌از غذا می‌باشد. کارخانه‌ی سازنده در بروشور دارو آن را برای درمان حمایتی اختلالات دژنراتیو مفصلی، آرتـریـت،آرتریت‌روماتوئیـد، استئوآرتریت و نیز تسکین دردهای ناشی‌از نقرس، سردردهای مزمن، نورالژی و دردهای‌قاعدگی مؤثر دانسته است.
گیاه پنجه‌ی‌شیطان که به انگلیسیDEVIL’s CLAW نام دارد، از گیاهان دارویی با ارزشی است که بومی صحرای کالاهاری در آفریقای‌جنوبی می‌باشد. نام‌علمی گیاه Harpagophytum procumbens است و به تیره‌ی کنجد یا Pedaliaceae تعلق دارد. گیاه پنجه‌ی‌شیطان پُربرگ و بادوام است و ریشه‌ها و جوانه‌های شاخ‌دار دارد. گل‌های آن که در شکل زیر مشاهده می‌گردد، به رنگ‌صورتی و بنفش می‌باشد.
گیاه‌پنجه‌‌ی‌شیطان به‌شکل دکمه‌های ریشه‌ای به‌زمین چسبیده است. در شکل مقابل ریشه و نیز ریشه‌ی‌پودر‌شده‌ی این گیاه که در پزشکی کاربرد اصلی را دارد، ملاحظه می‌گردد.
فرآورده‌های دارویی گیاه پنجه‌ی‌شیطان از برش‌ها یا دکمه‌های خشک سائیده‌شده تهیه می‌شوند.
ترکیب شیمیایی ریشه‌ی گیاه شامل کربوهیدرات‌ها، استرول‌ها، فـلاونـوییـدهـای‌کـامفـرول (kaempferol)و لوتئولین(luteolin) و اسیدکافئیک، اسید‌کلروژنیک، اسید‌فنولیک و تعدادی از گلیکوزید‌ها که مهمترین آنها همان هارپاگوزید است، می‌باشد.
به‌طور‌خلاصه ریشه‌ی‌گیاه پنجه‌ی‌شیطان بهعنوان دارویی ضددرد و التهاب در بیماری‌های:
• آرتریت روماتوئید
• دردهای ماهیچه‌ای
• سردردهای میگرنی
• التهاب تاندون‌ها
• نقرس
• و موارد دیگر کاربرد دارد. اثر ضددرد و التهاب عصاره‌ی گیاه پنجه‌ی شیطان‌بارها روی حیـوانات آزمایشـگاهی به‌اثبات رسیده است. پژوهش‌های متعدد روی بیماران نشان داده است که مصرف دارو در بیماران مبتلا به استئوآرتریت زانو و هیپ به‌مدت ۸ تا ۱۲ هفته درد و التهاب را کاهش‌داده است. بررسی که به مدت چهار ماه روی 122بیمار که مبتلا به استئوآرتریت زانو و هیپ بوده‌اند نشان‌داده است کسانی که از داروی گیاه پنجه‌ی‌شیطان استفاده کرده‌اند، در‌مقایسه با افرادی‌که داروهای استاندارد مشخصی مصرف نموده‌اند، کاهش درد و التهاب چشمگیری داشته‌اند.
بررسی‌های متعدد دیگر حاکی‌از آن است که با تجویز پنجه‌ی شیطان درد‌های‌آرتریتی، درد ستون فقرات، هیپ، زانو و دردهای مفصلی کاهش چشمگیری یافته‌است.
پژوهش‌هایی که روی حدود ۲۰۰مرد و زن مبتلا به دردهای مزمن پشت و کمر انجام‌شده نشان‌می‌دهد که یک گروه پس‌از مصرف پنجه‌ی‌شیطان به‌مدت چهار هفته، نسبت به‌گروهی که از دارونما استفاده کرده بودند، دردشان به‌نحو چشمگیری تسکین یافته بود. بررسی دیگری نیز تأیید می‌کند در یک دوره‌ی درمانی، ۳۸ بیماری که برای تسکین‌درد از عصاره‌ی پنجه‌ی‌شیطان استفاده کـرده‌بودند، نسبــت‌بــه تعداد 35بیماری که برای کنترل‌درد rofecoxib دریافت کرده بودند، پنجه‌ی‌شیطان مؤثرتر بود. مهمتر این که پنجه‌ی‌شیطان عوارض داروهای NSAID را نداشت.
چندین بررسی علمی دیگر،روی بیمارانی که از درد‌پشت رنج‌می‌بردند و با عصاره‌ی گیاه پنجه‌ی‌شیطان درمان شده‌اند نشان‌می‌دهد که می‌توان اثربخشی دارو را در کاهش‌درد و التهاب تأییدکرد. در یکی از این بررسی‌ها، گروهی که شامل ۱۷۰بیمار بوده و از درد مزمن پشت و هیپ رنج‌می‌بردند، انتخاب‌شده و تحت‌درمان با پنجه‌ی‌شیطان قرار‌گرفتند. نتیجه‌ی درمان این بود که پس‌از 6هفته مصرف پنجه‌ی‌شیطان، درد‌‌و التهاب بیماران به‌نحو چشمگیری کاهش‌یافته بود. در‌حالی در گروه دیگر مورد بررسی که در همین مدت با یکی‌از داروهای NSAID تحت‌درمان بودند، تفاوت معنی‌داری در کاهش‌درد نسبت به گروه اول مشاهده نشد.
پنجه‌ی‌شیطان گیاهی سالم و نسبتاً بدون عوارض مهم است و اگر در مصرف آن جانب اعتدال رعایت گردد خطری نخواهد داشت. از‌این‌رو در‌مقــایـسه با عوارض داروهای NSAID انتخاب بهتری می‌باشد. باهمه‌ی اینها در مواردی نادر، واکنش‌های آلرژیک نسبت‌به گیاه پنجه‌ی‌شیطان مشاهده شده‌است. به‌علاوه توصیه‌می‌شود تجـویــز این دارو در زخم‌های معده‌ای یا روده‌ای، دیابت، فشار‌خون بالا یا پائین یا سایر مشکلات قلبوعروق یا در‌صورت مصرف هرگونه دارو، به‌ویژه ضد‌انعقادها مانند وارفارین و نیز داروهایی مانند آنتی‌اسید، متفورمین، انسولین، سولفونیل‌اوره‌ها و داروهای ضدآریتمی بااحتیاط صورت‌گیرد. برای زنان‌باردار یا شیرده نیز مصرف پنجه‌ی‌شیطان توصیه نمی‌شود.
همان‌طور که اشاره‌شد برای کنترل‌درد می‌توان از قرص‌های تهیه‌شده از عصاره‌ی ریشه‌ی پنجه‌ی شیطان که توسط پزشک تجویز می‌شود، استفاده‌کرد. درعینحال، باتوجه به این که دکمه‌های ریشه‌ی گیاه پنجه‌ی‌شیطان ترکیبات گلیکوزیدی فعالی به‌نام «مونوترپن» دارد که البته در‌این میان گلی‌کوزید «هارپاگوزید» فعال‌ترین عنصر درمانی‌گیاه است، می‌توان از ریشه‌ی‌خشک این گیاه نیز به‌صورت چای (دم‌کرده) بهره‌گرفت.
برای تهیه‌ی چای می‌توان یک قاشق چای‌خوری از پودر ریشه‌ی خشک‌شده را در یک فنجان آب‌جوش به‌مدت ۱۰دقیقه دم‌کرد و روزی سه فنجان از چای را نوشید. علاوه‌بر‌این، از عصاره‌ی استاندارد‌شده و یا تنتور آن نیز می‌توان استفاده‌کرد.
ثبت نظر