پژوهشگران دانشگاه کپنهاگ باهمکاری انستیتوی پژوهشی بیومدیکال سیاتل، دانشگاه آکسفورد و وزارت بهداشت تانزانیا و شرکت تحقیقاتی رتروژنیکس شناسایی کرده‌اند که چگونه انگل‌های مالاریای در حال رشد درون گویچه‌های سرخ درموارد شدید مالاریا به جداره‌های عروق خونی می‌چسبند.
این کشف سبب پیشرفت درایجاد واکسن‌یا داروهایی برای مقابله با مالاریای وخیم ازطریق توقف وجلوگیری ازچسبیدن انگل‌به عروق خونی می‌شود. نتایج این پژوهش‌درنشریه‌ی علمی Nature انتشار یافته است.
اگرچه پژوهشگران بیش ازیک قرن می‌دانستند گویچه‌های سرخ آلوده به انگل‌های مالاریا با چسبیدن به دیواره‌های عروق خونی سبب قتل میزبان می‌شوند ولی مکانیسم‌چسبیدن مرتبط با مهلک‌ترین شکل مالاریا ناشناخته بود. اکنون طی بررسی‌انتشار یافته، پژوهشگران نشان داده‌اند که انگل‌در دیواره‌ی عروق خونی به پروتئینی موسوم به پروتئینC آندوتلیال endothelial proteinc (باکوته‌نوشتEPCR) می‌چسبد این پروتئین درتنظیم انعقاد خون و عکس‌العمل التهابی دخالت دارد.
انگل‌های مالاریا در گویچه‌های سرخ رشد می‌کنند و به وسیله‌ی خانواده‌ی بزرگی از پروتئین‌های انگلی موسوم به PfEMP1 به آستر آندوتلیال عروق خونی می‌چسبند. به این ترتیب، از انتقال انگل توسط خون به طحال وتخریب انگل درطحال جلوگیری می‌شود. یکی از مهاجم‌ترین اشکال انگل‌مالاریا به عروق خونی مغز می‌چسبد و سبب بروز مالاریای‌مخ Cerebral malaria می‌گردد. به سال 2012، سه گروه از پژوهشگران ازجمله گروه‌های دانشگاه کپنهاگ و انستیتوی پژوهش بیومدیکال سیاتل نشان دادند که نوع خاصی از پروتئین PfEMP1 مسوول این پیوند در مخ و سایر اشکال شدیدتر عفونت مالاریا است. اماتاکنون گیرنده‌یی که پیوند در آن انجام می‌شد شناخته شده نبود و مسأله‌ی بزرگ بعدی تعیین این نکته بود که گلبول‌های سـرخ‌آلـوده به کــدام گیرنــده متصل می‌شوند.
نخستین چالش بزرگ تولید یک پروتئین PfEMP1 با طول کامل در آزمایشگاه بود. برای این کار ازیک تکنولوژی جدید استفاده شد که توسط رتروجنیکس درانگلستان به وجود آمده بود تا بتوان بیش از 2500 پروتئین انسانی را بررسی کرد که این پروتئین PfEMP1 می‌تواند به آنها پیوند شود. از میان 2500 پروتئین غربالگری شده، یک گیرنده موسوم به پروتئینC آندوتلیال(EPCR) به دست آمد که جواب مسأله بود.
برای تأیید کشف این پیوند درآزمایشگاه، تحقیقات زیادی انجام گرفت وحداقل نتیجه آن بود که انگل‌های به دست آمده از کودکان غیر ایمن مبتلا به نشانه‌های شدید مالاریا درتانزانیا غالباً با EPCR پیوند داشتند.
درشرایط طبیعی EPCR نقش حیاتی درتنظیم لخته شدن خون، التهاب، مرگ یاخته وتراوایی عروق خونی برعهده دارد. این کشف که انگل‌ها به گیرنده پیوسته و درعملکرد طبیعی آن اختلال ایجاد می‌کنند کمکی بود تا محققان بتوانند علت ایجاد نشانه‌های شدید مالاریا را توجیه کنند.
نشانه‌های وخیم مالاریا مانند مالاریای سربرال غالباً ناشی ازبروز لخته‌های کوچک خونی در مغز است. یکی از عکس‌العمل‌های بدن نسبت به عفونت‌مالاریا، تولید سایتوکین‌های التهابی است ولی بروز التهاب زیاد خطرناک است. EPCR و یک فاکتور خونی موسوم به پروتئین C درانعقاد خون و التهاب سلول آندوتلیال همچون ترمز عمل کرده و بر قابلیت زنده ماندن و تمامیت عروق خونی می‌افزایند ولی زمانی که انگل‌های مالاریا برای پیوند به EPCR از PfEMP1 استفاده می‌کنند ممکن‌است درعملکرد طبیعی EPCR تداخل کنند و به این ترتیب درواقع پیوند، کاتالیزور این واکنش‌تهاجمی است.
تحقیق دراین موضوع، گام بعدی درآموختن چگونگی ایجاد بیماری توسط انگل‌های مالاریا است.
این کشف که انگل‌های مالاریا به EPCR پیوند می‌شوند به پیشرفت درسیر ساخت واکسن و مداخله‌های دارویی برای درمان مالاریای شدید کمک می‌کند.
حال که جفت پروتئین‌های درگیر شناخته شده‌اند نمی‌توان بیشتر به جزئیات ملکولی نحوه‌ی چنگ‌زدن انگل‌های مالاریا به دیواره‌ی عروق خونی تمرکز کرد. دراین مرحله، لازم است بدانیم برای پیوستن به گیرنده‌ی موجود دردیواره‌ی عروق خونی کدام بخش از پروتئین انگل لازم است. آنگاه می‌توان برای پیشگیری از این پیوند واکسن یا دارو طرح‌ریزی کرد.
پژوهش‌در ساخت واکسن‌نیز از این کشف،سود فوری خواهد برد،زیرا درحال حاضر دانشمندان می‌توانند کارآمدی انواع متفاوت واکسن را درپیشگیری ازچسبیدن PfEMP1 به EPCR بیازمایند. دردهه‌ی گذشته، مشخص شده است که پروتئین‌های اختصاصی PfEMP1 با اشکال متفاوت و شدید مالاریا ارتباط دارند. این گروه تحقیقاتی درحال حاضر درجریان آماده‌سازی کارآزمایی‌های مرحله‌ی اول برای ساخت واکسن جهت پیشگیری از پیوند انگل به جفت و بروز مالاریا در دوران بارداری است. به هرحال با این کشف جدید بالقوه واکسنی به دست خواهد آمد تا بتوان از بار و فشار فراوان مالاریا برکودکان کاست واگر چه دراین زمینه راهی دراز باید طی شود ولی مقدمات دشوار آن از میان برداشته شده است.
ثبت نظر