ابرغذا یا سوپرفود superfood، اصطلاح رایج مورداستفاده کارشناسان تغذیه و دانشمندان این علم نیست و بسیاری از منابع موثق دراین مورد که جزء خاصی از غذا دارای منافعی بر سلامت باشد و ادعا شود که ابرخوراکی، ابرغذا یا سوپرفود است اختلاف نظر دارند.
بنابه تعریف سوپرفود یا ابرخوراکی، آن غذا یا خوراکی است که برای سلامت انسان مفید باشد و یا حتی بتوان از آن در درمان بعضی بیماری‌ها کمک گرفت.
دانشمندان مرکز پژوهش سرطان انگلیس اعتقاد دارند که «اصطلاح اَبَر خوراکی» درواقع یک ابزار بازاریابی و تبلیغاتی است و اساس علمی اندکی دارد. یک منبع موثق دیگر ابرخوراکی را اصطلاحی غیرطبی می‌داند که توسط ارباب رسانه در دهان مردم افتاده و درمورد غذاها وخوراکی‌هایی به‌کار می‌رود که دارای خواص برقراری سلامت هستند و به‌عنوان مثال ازخطر بروز بیماری می‌کاهند یا هریک از جنبه‌های سلامت جسمانی یا عاطفی را بهبود می‌دهند. دراین ابرخوراکی‌ها ممکن‌است مقدار زیاد و غیرمعمولی آنتی‌اکسیدان، ویتامین یا سایر مواد مغذی موجود باشد.
این اصطلاح غالباً در انواع مقالات انتشار یافته در رسانه‌های همگانی دیده می‌شود. نخستین‌بار در ویراست ماه اوت 1998نشریه‌ی Nature Nutrition، این اصطلاح توسط آرون‌موس Aaron Moss به‌کار گرفته شد. درمقاله آمده بود «آنگاه که سخن از سوخت رسانی به بدن در‌میان است، آدمیان، گزینه‌های بسیاری دارند احتمالاً یک گروه از سوپرفودها که بیش از همه مورد استفاده قرارگرفته و هنوز هم تحت ارزیابی‌های علمی است و نیز منافع آن به‌عنوان سوپرفود بر سلامت مورد تأیید قرارنگرفته سیاه‌گیله (blueberry یا Bilberry) است. در واقع، سیاه‌گیله، یک نمونه مثال معروف است و ازنظر تغذیه‌یی نکته‌ی خاصی ندارد و دارای مقدار زیادی از سه ماده‌ی مغذی اصلی یعنی ویتامــینC، ویتامینK و مــــنگنز است.
آثار بالقوه بر سلامت:
دانشمندان مرکز پژوهش سرطان انگلیس اظهار داشته‌اند که غالباً درمورد ابرغذاها تبلیغ فراوان می‌شود که با مصرف این خوراکی‌ها می‌توان بیماری‌ها ازجمله سرطان را پیشگیری یا علاج کرد و اخطار کرده‌اند که نباید درجهت کاهش خطر سرطان روی مصرف ابرخوراکی‌ها تکیه کرد و این خوراکی‌ها را نباید جانشین جیرهیغذایی سالم و متعادل نمود.
منافع احتمالی و آثار خوراکی‌هایی که به ابرغذا معروف شده‌اند غالبا مورد اختلاف نظر است و با نتایج بررسی‌های علمی دراین مورد حمایت نمی‌شود. به‌عنوان‌مثال، طی یک بررسی گفته‌شده کاکائوی خام بر فشارخون و نشانگرهای سلامت قلب دارای آثار مثبت است، حال‌آنکه نتیجه‌ی پژوهش دیگر حاکی‌از شک و تردید درمورد آثار احتمالی کاکائو بر بیماری قلب‌و‌عروق بوده است.
انتقاد‌ها:
از اصطلاح سوپرفود یا ابرخوراکی غالباً توسط مطبوعات سوء‌استفاده شده‌است. یکی‌از خبرگان معتقد است که وقتی این اصطلاح درمورد خوراکی‌هایی استفاده شود که دارای نقاط ضعف هستند، در واقع زیان‌آور نیز هست. به‌عنوان‌مثال بعضی‌از گیاهان دریایی را در دسته‌ی ابرغذا قرارمی‌دهند اما منفعت بعضی ازاین گزینه‌ها ازنظر مغذی‌بودن آنچنان زیاد است که می‌توان این گزینه‌ها را ابرخوراکی نامید. اما، ازنظر قانونی، این اصطلاح وجهه‌یی ندارد و حتی استفاده از این اصطلاح در بعضی موارد قضایی باید درشرایطی خاص مورد استفاده قرار‌گیرد. به‌عنوان‌مثال از اول ژوئیه2007 در اتحادیه اروپا تبلیغات درمورد فرآورده‌های ابرغذا ممنوع‌است مگر آنکه محصولی دارای پشتوانه‌ی علمی قابل‌قبول داشته باشد و در مورد بیماری خاصی به‌کار رود.
در اروپا، به‌جای سوپرفود از اصطلاح غذای کارکردی Functional Food استفاده می‌شود. این اصطلاح نخستین‌بار توسط دانشمندان ژاپنی به کارگرفته شد. ازاین اصطلاح برای شرح غذایی استفاده می‌شود که دارای آثار سودمند بریک یا چند عملکرد هدف در بدن است که ورای آثار کافی تغذیه‌یی باشد، یعنی یاسبب بهبود وضع سلامت و بهزیستی و یا کاهش خطر بیماری شود و ازخوراکی‌هایی باشد که درالگوی طبیعی غذایی وجود دارد و به‌صورت قرص، کپسول یا هر شکل از مکمل‌های جیرهیغذایی در نیامده باشد.
در فهرست اخیر بسیاری از ابرخوراکی‌ها، گزینه‌های رایج غذایی ذکر شده است که از مدتها پیش ارزش تغذیه‌یی‌شان شناسایی‌شده و مورد قبول است. ازجمله نمونه‌ی این خوراکی‌ها می‌توان سته‌ها، مغز‌آجیل و دانه‌ها را به‌طور کل نام برد. سبزی‌هایی که رنگ سبز تیره دارند (مثل کلم‌پیچ، کلم‌بروکسل، بروکلی، چغندر برگ)، مرکبات، ماهی چرب مثل سالمون salmon، مکرل makerel و ساردین، سبزی‌هایی که رنگ روشن، تیره یا سبز شدید دارند (مثل چغندر و برگ‌هایش و سیب‌زمینی شیرین)، بعضی قارچ‌های وحشی، بسیاری‌از صیفی‌ها مثل (بادام‌زمینی، عدس‌ها، لوبیا‌ها، کاکائوی خام) و غلات سبوس‌دار در یک گروه قرار‌می‌گیرند حاوی سموم طبیعی هستند و بعضی را اعتقاد بر آن است که این مواد سبب بروز سرطان و صدمه‌ی کبد می‌شوند. به‌همین‌جهت است که سازمان ایمنی غذایی آلمان درمورد ادعای برقراری سلامت با مصرف ابرخوراکی‌هایی مانندgojiberry، شاهدانه، دانه chia و سبزه‌ی‌‌گندم اعلام کرده‌است که دراین موارد، هیچ‌نوع مدرک علمی وجود ندارد و مصرف این ابرغذاها ازنظر علمی به تأیید نرسیده است. این سازمان اخطار کرده است افرادی که دراین اعتقاد خود پافشاری کرده و مقادیر بسیار زیادی از ابرغذاهای خاص استفاده می‌کنند در‌نهایت به «اختلال یک جانبه‌ی جیرهیغذایی» مبتلا خواهند شد.
صنایع مکمل‌های غذایی:
یکی دیگر از پیامدهای قابل‌توجه استفاده از اصطلاح «سوپرفود» آن است که غالباً کمپانی‌های بزرگ از این اصطلاح به عنوان راهکار تبلیغی و بازاریابی استفاده می‌کنند. به‌عنوان‌مثال چای‌سبز و عصاره‌هایش از چند دهه‌ی پیش به‌خاطر منافع بالقوه‌یی که دارد مورد بررسی فراوان قرارگرفته است. ازجمله منافعی که برای چای‌سبز ذکر می‌شود کاهش وزن است. همچنین به‌خاطر پلی‌فنل‌هایی که دارد ممکن‌است استفاده از چای‌سبز نافع باشد. بسیاری از مکمل‌هایی که برای کاهش‌وزن وارد بازار شده‌اند به‌عنوان جزء اصلی و کلیدی حاوی چای‌سبز می‌باشند و گفته می‌شود فلاوانل flavanol موجود در چای سبز موسوم به اپی‌گالوکاتشین گالات epigallocatechin gallale (باکوته‌نوشتEGCG)دارای این تأثیر است. در‌حال‌حاضر، مدرک پایه به‌نفع این ادعا که مصرف چای‌سبز برای سلامتی سودمند است، محدود می‌باشد و دراین‌زمینه به‌طور خاص می‌توان از آثار ضدسرطان چای‌سبز نام برد. حاصل بازبینی پژوهش و تبلیغ درمورد چای سبز سبب شد سازمان غذا و داروی آمریکا به سال2013 درمورد تبلیغات دروغین و ادعای تأثیر مصرف چای‌سبز بر سلامت اخطاریه‌یی منتشر کند.
ثبت نظر