عوامل تأثیر‌گذار روی بیماری سل

بیماری سل یک بیماری ناتوان‌کننده ومشترک بین انسان ودام است که ازنظر طب مقایسه‌یی اهمیت زیادی در بهداشت عمومی دارد. این بیماری تحت تأثیر فاکتورهایی است که روی آن تأثیر‌گذار هستند و از دیدگاه اپیدمیولوژی اهمیت دارند گسترش پیدا کرده و در اجتماعات انسانی این فاکتور‌ها همواره ممکن است نقش مهمی در توسعه‌ی بیماری داشته باشند. عوامل مذکور به شرح زیر خلاصه ‌می‌شوند:
1)نقش باکتری‌بیماری، تایپ‌های انسانی مسبب تقریباً تمام سل‌های ریوی می‌باشند. باسیل سل برای مدت زیادی زنده می‌ماند و درمقابل گرما مقاومت می‌کند. این مسأله را می‌توان به بهترین وجه با کلمه‌ی آهسته بیان کرد چون دارای رشد آهسته است و بیماری را به آهستگی تولید می‌نماید و قربانی خود را به طور آهسته به هلاکت می‌رساند وخیلی آهسته خودش را از بین می‌برد.
 2) نقش منبع بیماری، منبع سل ریوی ترجیحاً انسان است آن هم انسانی که سل باز دارد. در بعضی ازکشورهای جهان نوع گاوی یک نوع عادی بیماری محسوب می‌شود چون دراین قبیل کشورها معمولاً شیر برای مدت لازم قبل ازمصرف جوشانیده نمی‌شود و شیر فله‌‌یی که در روستاها و شهرها مصرف می‌شود ممکن است به این ترتیب آلودگی را سبب شود اگرچه شیرجوشانیده شده ممکن است بعداً به علت نگهداری بدون پوشش یا ازطریق استفاده از ظروف آلوده نیز آلودگی را سبب شود.
 3) نقش حساسیت به بیماری، بسیاری از مردم دربعضی ازکشورهای جهان به سل ریوی حساسیت دارند. بسیاری ازآنها اگرچه از منابع عفونت به شمار می‌روند و درآزمایش X-Ray عاری از سل نشان داده می‌شوند اما از طریق نشت توبرکولین و خلط بدون اینکه نشانی ازسل را نشان دهند نتیجه‌ی مثبت را مشخص می‌نمایند. بسیاری از بچه‌های تازه به دنیا آمده وبچه‌های زیر سن 4 سال تست سل مثبت را نشان می‌دهند که نشانه‌یی از این مطلب است که والدین آنها به باسیل سل آلوده هستند وخطر بیماری باسن تغییر می‌کند. افراد بالغ و جوان را معمولاً به تعداد زیاد می‌توان در آسایشگاههای سل پیدا کرد اگرچه تعداد زیادی از اشخاص مسن‌تر به طور افزایشی گزارش شده که به شکل فعال دچار شده‌اند و بسیاری از آنها از نظر بررسی‌های اپیدمیولوژیکی توسط اپیدمیولوژیست‌ها مسلول ذکر شده‌اند که مسوول سل ریوی شناخته شده‌اند. بچه‌های کوچکتر به طور غیرمعمول آلودگی را ازوالدین خود می‌گیرند. بچه‌ها وقتی روی کف اتاق بازی می‌کنند و یا چهار دست و پا و به طور خزنده حرکت می‌کنند از طریق اشیایی که به هنگام بازی دردهان خود می‌گذارند به باسیل سل آلوده می‌شوند. بوسیدن مداوم به وسیله‌ی اشخاص آلوده نیز به گسترش بیماری سل دربسیاری از خانواده‌ها می‌انجامد.
4) نقش استرس فیزیکی و حساسیتی، این قبیل استرس‌ها درتولید بیماریهای مختلف نقش دارند اما این مسأله بخصوص دربیماری سل ریوی صادق است. فاکتورهای فیزیکی و حساسیتی فراتر ازخطر قدرت آدایتاسیون یک فرد است و دربعضی از جوامع که بالغان در شرایط سوء تغذیه و ازدحام به سر می برند به مواردی از سل دچار می‌شوند واین وضع زندگی آنها، به‌ ابتلای به سل می‌انجامد زیرا این شرایط استرس‌زا زمینه‌ساز ابتلا به سل هستند. بهداشت ضعیف و از بین بردن غیربهداشتی و ناصحیح ترشحات تنفسی مشکلات عدیده‌یی را درپیشگیری از بیماری به وجود می‌آورد و هرعاملی که به بدبختی و تنگدستی بیانجامد پایانش ممکن است سل باشد.
 5) نقش الگوهای اجتماعی و مذهبی و فرهنگی، دربعضی ازکشورهای جهان که جمعیت زیادی دارند  مردم با اعتقادات مذهبی متفاوت تحت تأثیر بیماری سل قرار می‌گیرند زیرا دراین قبیل کشورهای جهان عرضه‌ی خدمات بهداشتی به مردم مشکل است و وقتی بیماری ازنظر اپیدمیولوژی شکل می‌گیرد با مشکلات فرهنگی موجود نمی‌توان عرضه‌ی صحیح خدمات بهداشتی را مورد عمل قرارداد.
6) نقش مهاجرت‌ها، بسیاری از مردم از روستاها به مراکز صنعتی شهرها مهاجرت می‌نمایند و از این‌رو عفونت را درسایر قسمت‌ها گسترش می‌دهند و افراد سالم را آلوده می‌سازند.
7) نقش بحران فعلی، درحال حاضر مردم کشورها بیشتر درمعرض استرس قرار می‌گیرند چون قیمت‌ها افزایش پیدا کرده و سیل و قحطی مطرح است. مسایل و عوامل نامعلوم ونامشخص زندگی و فقدان غذا و سایر مسایل ومشکلات ناخواسته وجود دارد که این عوامل مشکلات بیشتری را فراهم می‌سازند مگراینکه اقتصاد کشور وضع خوبی پیدا کند و قدرت اقتصادی این قبیل کشورها بهتر شود و این قبیل ناراحتی‌ها از بین بروند. فقدان غذا به معنی امنیت صنعت بوده  و فقدان دانش به معنی داشتن اطلاعات کم از معیارهای سلامتی است. بنابراین مشکل با این شرایط دراین فبیل کشورها درحال حاضر پیچیده‌تر می‌شود.