وسواس اجباری در کودکان و نوجوانان (۲) (بخش پایانی)

• نگرانی کودک نسبت به ابتلاء به بیماریهای مختلف

• انجام مراسم خاص هنگام انجام کارهای خود

• رعایت بیش‌از‌حد در نظم و ترتیب مانند مرتب‌کردن رختخواب هنگام بیداری صبح به‌نحوی که حتی یک چین‌خوردگی کوچک روی ملحفه یا روتختی دیده نشود.

• درگیری با شمارش قدم‌ها هنگام راه‌رفتن و یا شمردن مکرر پله‌ها هنگام پایین‌آمدن

• مجروح‌شدن و ترک‌خوردن پوست دست کودک در‌اثر شستن مکرر دست‌ها

• تکرار و دوباره‌کاری خارج از کنترل یک کار تا زمان احساس کامل‌بودن آن

• مصرف بیش‌از اندازه‌ی صابون، دستمال کاغذی، نوار کاغذی توالت و...

• افت تحصیلی ناگهانی و پایین‌آمدن یکباره‌ی نمرات امتحانی

• طول‌کشیدن بیش‌از اندازه‌ی زمان انجام تکالیف مدرسه

• سوراخ‌شدن و تکه‌تکه‌شدن پاک‌کن ضمن نوشتن مشق و دادن امتحان

• تعریف‌کردن مکرر و یکنواخت درس‌های روزانه با استفاده از جملات تکراری

• تعویض مکرر لباس

• انجام تشریفات طولانی هنگام خوابیدن

• نـگرانی بـرای سلامـتی اعضای خانواده

• انبارکردن و خودداری از دورانداختن اشیای بی‌مصرف مثل قوطی‌خالی نوشابه یا کاغذ آدامس.

درمان:

درطول دو دهه‌ی گذشته، در زمینه‌ی سلامت ذهن و اختلالات آن، دو پیشرفت تکاملی مهم رخ داده است. نخست اینکه پژوهشگران موفق شده‌اند قدم‌های بزرگی در درک اساس بیولوژیکی بسیاری از اختلالات روانی منجمله OCD بردارند و دوم اینکه در تحقیقات بالینی فشرده‌ای که در تعدادی از مراکز تحقـیقاتی عـمده صـورت گـرفته نشان داده شـده که داروهـای خاصی می‌تـواننـد در درمـان OCD  بسیار مفـید واقـع شوند.
علاوه برآن، یک پیشرفت تکاملی مهم دیگر دستاوردی است هم‌سنگ دو مورد فوق که عبارت است از درمان شناختی ـ رفتاری یا (Cognitive Behavioral Therapy (CBT  که انتشار و آگاهی دیگران از تأثیر مثبت این شکل از درمان با مشکلات بسیاری همراه بوده و لذا تاکنون، همکاری چند ملیتی که موجب شود این شکل از درمان درخدمت همه‌ی روان‌درمانگران و بیماران قرارگیرد موردتوجه قرارنگرفته است.

در‌حـال‌حاضر بـرای دستیابی عمـوم به این پیشرفت، تنها یک راه مطمئن وجود دارد و آن معـرفی روش (درمان‌شناختی رفتاری یا  CBT ) به مبتلایان است. این روش درمانی مدتی بیش‌از 30 سال است که در مـراکز مهم پـزشکی تـوسط پزشکان بسیاری نظیر خـانم دکتر Edna B. Foa و R. Reid Wilson در بزرگسالان و نیز محققان دیـــگـری مانـند دکتـــر Aureen Pinto Wagner و دکتـر S. Evelyn Stewart در کـودکان و نـوجوانان ارزیابی شده و به‌عنوان یک درمان انتخابی مؤثر برای اختلال وسواس اجباری مورد تأیید قرار گرفته است.

چرا CBT به‌عنوان یک درمان در کودکان و نوجوانان مورد توصیه قرار گرفته است؟

متخصصان خبره‌ی درمان شناختی ـ رفتاری (CBT) متفق‌القولند که این روش، درمان انتخابی برای OCD کودکان به‌شمار می‌روند. کودکان و نوجوانان مبتلا به OCD ضمن کارکردن با یک درمانگر تعلیم یافته CBT، درمی‌یابنـد این خـود آنان هستند که مـورد درمان قـرارمی‌گـیرند نـه اختـلال وسواس و اجبار.

مواجهه با عامل ایجاد اضطراب و جلوگیری از توسل به اعمال تشریفاتی (Exposure and Response Prevention(ERP یعنی چه؟

استفاده از فن CBT که آنرا مواجهه و جلوگیری از بروز واکنش مینامند، به مبتلایان می‌‌‌‌‌آموزد که برخلاف آنچه که OCD به آنها می‌گوید رفتار کنند، یعنی ضمن رودر رو شدن قدم به قدم با ترسهای خود (مواجهه)، از توسل به انجام اعمال تشریفاتی خودداری کنند (جلوگیری از بروز واکنش). ERP به آنها کمک می‌کند دریابند که ترسهای آنها حقیقت ندارند و به‌این احساس ترس خود عادت خواهند کرد، درست مثل اینکه رفتن به درون  یک استخر پُر از آب‌سرد خو بگیرند و نه‌تنها  ناراحت نشوند بلکه از غلبه ‌بر آب‌سرد احساس شادی کنند و آن زمانی خـواهد بود که بر تـرس‌ها و درنتیجه بر OCD خـود غلبه کرده باشد.

مثال زیر به درک این موضوع کمک خواهد کرد:

تصور کنید که نوجـوانی برای پیشگیری از بروز یک بدشانسی معتقد به لمس شیء خـاصی در اتاق خود باشد، با استفاده از مواجهه با ترس خود و خودداری از تماس با شیء مورد نظر در ابتدا دچار ترس شدید و اضطراب بیشتری خواهد شد، اما بعداز مدتی که به این روش ادامه دهد، اضطراب او به‌تدریج محو خواهد شد و نیز درک خواهد کرد که ترس او نابجا بوده و هیچ اتفاق بدی هم رخ نداده است.

درمان دارویی برای کودکان و نوجوانان مبتلا به OCD

چه زمانی برای درمان ‌OCD کودکان و جوانان باید از دارو استفاده کرد؟

زمانی می‌توان از دارو کمک گرفت که با علائم یک OCD متوسط یا شدید مواجهه باشیم. در این‌صورت باید از هر‌دو روش CBT و داروهـای مؤثر روی OCD استفاده کرد. این روش از درمـان از جانب راهنمای درمان انجمن روانپزشکان آمریکا(APA) و آکادمی (فرهنگستان) روانپزشکی کودک و نوجوان(AACAP) مورد تأیید و حمایت قرارگرفته است.

چه نوع داروهایی برای درمان OCD کودکان مناسب هستند؟

داروهای ضدافسردگی معمولاً اولین نوع داروهایی هستند که روانپزشکان برای درمان این اختلال مورد استفاده قرار می‌دهند. ممکن‌است لازم شود پزشک به تجویز داروهایی متوسل شود که آنها را داروهای انتـخابی بازجـذب سروتونیـن یا
(Selective Serotoin Reuptake Inhibitors(SSRIs  می‌نامند یا از داروهای تریسیکلیک یا (Tricyclics (TCAs استفاده کند. در زیر به نام پاره‌ای از این داروها اشاره شده است:

(Citalopram(Celexa •

(Escitalopram (Lexapro •

(Fluoxetine (Luvox)  (Approved by the FDA in children •

(Fluoxetine (Prozac)(Approved by the FDA in children •

(Paroxetine (Paxil •

(Sertaline (Zoloft)- (Approved by the FDA in children •

• Clomipramine (Anafranil)

Ref: Amy Wilensky- http://psychcenral.com
Stop Obsession- Dr. Edna, B. Foa. PhD &  Dr. Reid Wilson, PhD
Up and Down the Worrry Hill- Aureen Wagner, Ph.D - Director, The Anxiety Wellness Center- International OCD Foundation Scientific Advisory Board in USA