جین‌سینگ (ginseng)، یکی از معروف‌ترین گیاهان‌دارویی دنیا‌ست که سابقه‌ی استفاده ازآن به چند هزار سال پیش می رسد. نام علمی این گیاه panax ginseng است و به تیره‌ی آرالیــاسیـه araliaceae (عشقه) تعلق‌دارد. جین‌سینگ گیاهی چند ساله و به‌عبارتی دائمی است که برگ‌های مرکب دارد. ریشه‌ی این‌گیاه دراز و گوشتی است که قطر آن تا ۱۰سانتیمتر هم‌می‌رسد. از ریشه‌ی اصلی آن ریشه‌چه‌هایی به سمت خارج رشد می‌کنند که در شکل دیده می‌شود:
جین‌سینگ چینی یا کره‌ای، به طور خودرو و در جنگل های مرطوب چین‌شمالی، کره، تایلند و منچوری می‌روید. جین سینگ آمریکایی در آمریکای شمالی و جین سینگ سیبری، در سیبری، چین، ژاپن و کره رشد می‌کند. درواقع جین‌سینگ نامی کلی برای همه‌ی یازده گونه‌ی تیره‌ی آرالیاسیه می‌باشـد.
رشـد گیاه جین سینگ بسیار کند است و باید چند سالی سپری شود تا گیاه بالغ‌گردد.
در ریشه‌ی این گیاه‌ترکیبی ازساپونین، روغن فرار، فیتواسترول، مواد‌قندی، اسیدهای ارگانیک، پپتیدها، اسیدهای آمینه، ویتامین، مواد‌معدنی و مواد دیگر وجود دارد. در بین ساپونین‌ها، ساپونینی به نام پاناکسوزاید panaxosides و گلیکوزیدی استروئیدی به نام جینسنوزایدginsenosides، اهمیت خاصی دارد.
در واقع، در این گیاهان همین گلیکوزید استروئیدی جینسنوزاید، بسیار اهمیت دارد که در کارخانه‌های داروسازی با استفاده از آن، فرآورده‌های دارویی تهیه می‌گردد. برای مثال در بروشور دارویی یکی از فرآورده‌های جین‌سینگ ساخت داخل آمده است‌که:
«مواد مؤثره‌ی جین‌سینگ که از نظر بیولوژی فعال می‌باشد، کمپلکسی از ساپونین‌های تری‌ترپنی به‌نام جین‌سینوزیدها می‌باشد. مقدار جین‌سینوزیدهای مـوجود در هر کپسولRg1،Rc،Rd،Rb2،Rb1،Rbr به میزان۲ تا ۳درصد است. حداقل ۱۳ نوع جینسینوزید از جین‌سینگ جدا شده است ...».
کلمه‌ی جین‌سینگ، از واژه‌ی چینی«رنیشن» گرفته‌شده، که جزء Ren آن به‌معنی شخص یا آدم یا مرد و جزء shen آن به معنی ریشه است و در اصطلاح، به‌علت شباهت شکل ظاهری ریشه‌ی گیاه با پاهای انسان، رنیشن به‌مفهوم شبه آدم یا آدم نما می‌باشد.
قدیمی‌ترین متن‌های پزشکی چین، نشان می‌دهد که گیاه جین‌سینگ نیروی بدنی و ذهنی انسان را افزایش می‌دهد و برای درمان بسیاری از بیماری‌های دستگاه‌گوارش، دستگاه‌تنفس، سیستم‌عصبی بدن و بیماری دیابت مؤثر است و می‌تواند انرژی و نیروی بدن را افزایش دهد و سبب افزایش طول‌عمر گردد.
چینی‌ها معتقد بودند که جین‌سینگ با متعادل‌ساختن انرژی حیاتی که در زبان چینی به آن «چی» CHI یا کی (QI) گفته می‌شود و از تأثیر نیروی‌یین و یانگ حاصل می‌گردد، به سلامتی جسم و ذهن و روان انسان کمک می‌کند. به‌عبارت دیگر، در طبیعت مجموعه‌ی انرژی‌های یین و یانگ بدن در حالت تعادل و در این صورت سلامتی حاصل است. اما با بروز بیماری، تعادل میان یین و یانگ به‌هم می‌خورد. اگر یانگ افزایش یابد و یین با کاهش همراه باشد، بیماری با طبیعت‌گرم و در صورت افزایش‌یین و‌کاهش یانگ، بیماری با طبیعت سرد بروز می‌کند.
در طب گیاهی چینی، با استفاده از گیاهان مختلف از جمله جین‌سینگ، به‌بازگرداندن تعادل و توازن به بدن و در نتیجه به دست آوردن سلامتی کمک می‌کردند. در کره، تایلند، ویتنام، منچوری و برخی کشورهای دیگر نیز برای افزایش انرژی‌و بهبود قدرت حافظه و البته درمان چند بیماری دیگر، جین‌سینگ را تجویز می‌کردند. در واقع باتوجه به این‌که معنی یونانی جین‌سینگ درمان‌کننده‌ی همه‌ی بیماری‌هاست، کاربرد گیاه جین‌سینگ بسیار پردامنه بوده است. به‌طور خلاصه، در همه‌ی این کشورها برای گیاه جین‌سینگ کم‌و‌بیش خواص‌درمانی زیر را قائل بودند:
ـ افزایش‌توان عملکرد بدنی و ذهنی
ـ بهبود فعالیت حافظه و افزایش شادابی و نشاط
ـ تقویت‌سیستم ایمنی بدن
ـ از بین‌بردن استرس و بهبود قدرت تحمل در برابر مشکلات
ـ تنظیم سوخت‌و‌ساز بدن
ـ برطرف ساختن اختلالات جنسی و یا بهبود مشکلات جنسی
ـ کاهش دوره‌ی نقاهت بیماری‌ها و بر‌طرف‌کردن ضعف و خستگی
ـ کاهش‌عوارض‌یائسگی
ـ تنظیم فشار‌خون (کاهنده‌ی فشار‌خون در صورت بالا‌بودن آن و افزایش دهنده‌ی فشار‌خون در صورت پایین‌بودن آن) و تنظیم سطح قندخون بدن
ـ بهبود افسردگی
ـ کاهش شدت سرماخوردگی در فصل زمستان و شیوع آنفلونزا
بررسی‌هایی که در دانشگاه‌های معروف‌جهان مانند آکسفورد، بیرمنگام. ییل، مریلند و نیز دانشگاهای آلمان و ایتالیا انجام شده‌است، نشان می‌دهد که جین‌سینگ‌می‌تواند درموارد یاد شده در بالا مؤثر واقع شود. بر اساس بررسی‌هایی که در امریکا روی افراد مبتلا به دیابت نوع 2 انجام‌شده، نشان‌داده‌است که مصرف جین‌سینگ آمریکایی در این افراد، تا‌حد زیادی از افزایش قندخون پس‌از‌صرف غذاهای شیرین جلوگیری کرده‌است. همچنین بررسی‌ها نشان داده است‌کسانی که از جین‌سینگ استفاده کرده‌اند، نسبت‌به آنهایی که دارونما دریافت داشته‌اند، کمتر در معرض سرماخوردگی و آنفلونزا قرارگرفته‌اند. این بررسی‌ها ارزش حمایتی جین‌سینگ را در سیستم‌ایمنی بدن نشان‌داده و خاطرنشان کرده است که جین‌سینگ سیستم ایمنی بدن را تحریک می‌کند و موجب دفاع بدن در برابر عوامل بیماری‌زا می‌گردد. در همین رابطه در سال 1978میلادی، پزشکی از مرکز سرطان‌در کره‌جنوبی با بررسی‌های خود به اثر کمکی جین‌سینگ برای بهبود نیروی‌بدنی‌و ذهنی در بیماران سرطانی اشاره‌کرد. بدیهی است این موضوع باید مورد بررسی‌های بیشتر قرار گیرد.
همان‌طور که اشاره شد، جین‌سینگ می‌تواند از ضعف و خستگی بکاهد و موجب افزایش فعالیت بدنی گردد. نتایج بررسی‌های آزمایشگاهی نشان داده‌اند که بسیاری از اثرات ضد خستگی جین‌سینگ مربوط به اثر محرک جین‌سینگ روی سیستم اعصاب مرکزی اسـت. بدیهی است این اثر تحریکی جین‌سینگ، مانند کافئین و آمفتامین نیست. اثر جین‌سینگ متعادل‌کردن نیروی بدنی است و ترکیبات موجود درآن، از جمله جین‌سنوزیدها ، خواص ضد‌خستگی و آنتی‌اکسیدانی بسیار قوی دارند و فعالیت‌های بدن را در حالت تعادل نگه داشته ونیروی بدنی را افزایش می‌دهند. بررسی‌های پژوهشگران دانشگاه ییل نشان داده است که مواد مؤثره‌ی این گیاه، اکسیده شدن اسیدهای چرب را در حین فعالیت جسمی بیشتر می‌کند و به‌ذخایر گلیکوژن ماهیچه‌های بدن می‌افزاید. با این اثر و نیز با توجه به این که ترکیب شیمیایی گیاه می تواند متابولیت هایی مانند اسید‌لاکتیک و اسیدهای چرب را که در پی فعالیت‌های شدید بدنی ایجاد می‌شوند کاهش دهد، خستگی و ضعف عضلانی برطرف می‌گردد. همچنین نشان داده شـده است که ساپونین‌های جین‌سینگ به‌نحو چشمگیری مقدار ACTH و کورتیکواستروئیدهای پلاسما را افزایش می‌دهد.
چند‌هزار سال است که برای رفع خستگی و افزایش نیروی‌بدنی و روانی و پیشگیری یا درمان بسیاری از بیماری‌ها و نیز به‌عنوان اکسیر جوانی و شادابی، از ریشه‌ی گیاه جین‌سینگ استفاده‌شده است. بدیهی است تا پیش از عرضه‌ی فرآورده‌های دارویی از سوی کارخانه‌های داروسازی، ریشه‌ی خشک‌شده‌ی گیاه رابه صورت پودر، دم‌کرده، جوشانده و یا عصاره تجویز می‌کردند. در مورد کپسول‌های جین‌سینگ، طرز مصرف محصول از سوی سازندگان دارو و تجویز پزشک مشخص می‌شود. اما برای استفاده ازدم‌نوش گیاه، که آن هم باید با تجویز پزشک باشد، می‌توان از بسته‌های آماده برای تهیه چای جین‌سینگ استفاده‌کرد و یا بین یک تا ۲گرم از پودر ریشه‌ی خشک شده را در یک قوری چینی به مدت ۱۰ تا۲۰ دقیقه به آرامی جوشاند تایک سوم از آب‌مصرفی بخار‌شود و پس از سرد‌شدن، روزانه یک تا دو فنجان آن را نوشید. باید توجه داشت که بانوان‌باردار، شیرده و کودکان نباید از این دم‌نوش‌ها استفاده کنند.
ثبت نظر