آنژلیک باغی به عنوان کارمیناتیو (ریشه، دانه، ساقه و برگ) در بی‌نظمی‌های مجرای معده و روده، در نفخ و قولنج و به عنوان مقوی معده مورد استفاده بوده‌است. همچنین از این گیاه به‌عنوان ماده‌ی تلخ معطر گوارشی استفاده می‌شده است. گیاهان تلخ معطر حاوی ترکیبات فعال ضدمیکربی هستند(١١) که بالقوه سبب تسکین نفخ از طریق تاثیر برمیکروارگانیسم‌های روده می‌شوند.
آنژلیک در تب و شکایت‌های تنفسی به عنوان معرق و به ویژه درشکایت‌های تب‌دار کودکان مورد استفاده بوده است. به عنوان خلط‌آور محرک (که در دانه‌ها بسیار قوی است) در سرماخوردگی و سرفه مورد استفاده بوده‌است (٢١) و برای ذات‌الجنب (پلورزی) و بـرنشیــت (از ضماد برگ‌ها)(٣١) و برای تیفوئید و تیفوس (طــب عامه) بـه کار می‌رفته است.
آنژلیک درکشورهای شمالی برای عصبانیت، بی‌خوابی و شکایات لوله‌ی معده و مری به کار می‌رود(٤١). از این‌گیاه به عنوان تونیک و محرک (٨) برای روماتیسم (به صورت مالیدنی موضعی) (٥١) و به عنوان قاعده‌آور استفاده شده است (طب عامه)(١١). معنای صحیح اصطلاح قاعده‌آور در مورد گیاهی به کار می‌رود که دارای اثر اکسی‌توسیک است و تاخیر قاعدگی را رفع می‌کند یعنی سقط‌آور (مسقط) است. غالبا این اصطلاح به غلط به معنای گیاهی به کار می‌رود که برچرخه‌ی قاعدگی تاثیر دارد. بنابراین در این‌گونه موارد باید روشنگری کرد. از این گیاه برای مخفی‌کردن طعم بعضی لیکورهایی استفاده می‌شده است که در مسموم ساختن مورد استفاده بوده‌اند و برای تصفیه‌ی خون و حفــاظـــت دربرابر سرایت بیماری استفاده می‌شده است(٨).
مصارف غیرطبی
همان‌گونه که گفته شد از این گیاه برای طعم دادن به لیکورها استفاده می‌شده است. دانه‌های گیاه برای طعم دادن به نوشابه‌های الکلی مورد استفاده بوده است. ریشه‌ی گیاه به‌عنوان جزیی از لیکورهای تلخ که دارای خواص دارویی هضم کننده بوده در سراسر اروپا استفاده می‌شده است. برگ‌های خشک گیاه که معطر هم هستند در تهیه‌ی عصاره‌ی تلخ رازک مورد استفاده بوده است.
از آنژلیک در قنادی و تهیه‌ی شیرینی هم استفاده می‌شده است. از ساقه‌های آنژلیک در ساخت شیرینی و مربا استفاده می‌کرده‌اند. در اروپا به ندرت می‌توان دانه‌های آنژلیک را از فروشگاهی تهیه کرد و به جای آن همیشه دانه‌های گلپر عرضه می‌شود. در کشورهای شمالی اروپا، ساقه و ریشه‌ی آنژلیک را به صورت خام با کره می‌خورند و یا از ساقه‌ی پخته استفاده می‌نمایند و یا ساقــه را بــرای تهیـــه‌ی چــای به کار می‌برند.
این مصارف غیرطبی آنژلیک نشانه‌ای از سنت‌های کهن است که درحال حاضر دیده‌نمی‌شود. استفاده از آنژلیک، جزیی از سنت استفاده‌ی روزانه از گیاهان معطر و تلخ برای بهبود گوارش، کاهش نفخ و تنظیم کــار روده‌اسـت.
مواد‌موثر
آنژلیک باغی از نظر بوی معطر فراگیری که دارد در‌میان چتریان منحصر‌به‌فرد است. این عطر کاملا متمایز از عطر رازیانه، جعفری، بادیان و زیره می‌باشد. یک نویسنده‌ی قدیمی عطر آنژلیک را با مشک مقایسه کرده و دیگران این عطر را به عطر پیرو شبیه دانسته‌اند. حتی ریشه‌ی آنژلیک نیز رایحه‌ای دل انگیز دارد و یکی‌از مواد معطر اصلی در صنعت اروپا است:
مواد موثرفعال زیر، مواد موجود در ریشه، یعنی بخش مورد استفاده گیاه به شمار می‌آیند (١١و٦١). اثر کارمیناتیو گیاه را به اسانس (٥٣/٠ تا ٩/١٪) نسبت می‌دهند که از مواد زیر تشکیل شده است:
• ٠٨ تا٠٩٪ هیدروکربن‌های منوترپنی شامل٣١تا٨٢٪ بتافلاندرن beta-phellandrene ، ٢ تا ٤١٪ آلفافلاندرن و ٤١ تا ١٣٪ آلفا پینن و لیمونن
• سس کوئی‌ترپن‌ها شامل بتابیزابولون، بیزابولول و بتاکاریوفیلن
• لاکتون‌های ماکروسیکلیک شامل‌تری، پنتا، هپتادکانولید و ٢١متیل‌تری‌دکانولید
بیش‌از٠٢ فورانوکومارین متفاوت وجود دارد. اسیدهای چرب (٤١Cتا٨١C) هم دیده می‌شوند. محتوای اسانس دانه‌ها شبیه ریشه است(٦١). ماده‌ی موثر برگ‌ها و ساقه معلوم نیست(٦).
در ریشه‌ها و میوه‌ی آنژلیک چند فوروکومارین furocoumarin نظیر آنژلیسین angelicin، برگاپتن bergapten،زانتـسوتـوکسیـن xanthotoxin وجود دارد و به علاوه وجود اومبلی‌پرنین umbellipurenin و چند فنل در آن مشخص شده است. نتایج بررسی‌های جدیدتر حاکی از آن است که کیفیت اسانس آنژلیک با شرایط اقلیمی محل رویش طبیعی آن ارتباط دارد یعنی هرچقدر ارتفاع از سطح دریای محل رویش طبیعی آن بیشتر باشد، گیاه عطر بیشتر و کیفیت بهتر می‌دهد(٣).
به‌هرحال مواد موثر موجود در گیاه عبارتند از:
٨ متوکسی‌پسورالن، آکوتینیک اسید، آنژلیک اسید، آنژلیسین، آرکانژلنون، آرکانژلیسین(kwannin)، برگاپتن (٥متوکسی پسورالن)، بورنئول، سیتریک اسید، کومارین، فلاونون‌ها، فلاونوئیدها، ایزوایمپراتورین، لیمونن، لینالول، اسید مالیک، استولosthol، اسیداکسالیک، فنل‌کربولیلیک اسیدها، اسیدهای‌گیاهی (موسیلاژاسیدی)، پسورالن، رزین، ساکارز، سزکویی‌ترین‌ها، سیتوسترول، استرول‌ها، تانن، اومبلیفرون، اسیدوالریانیک، زانتوتوکسین، زانتوتوکسول
ثبت نظر