تاریخچه:
گفته شده‌است ترشک شیرین مجعد نوع خفیف کاسکارا cascara (نوعی سنا) یا ریوند rhubarb است و دارای خواص تلخ و افزاینده‌ی صفرا است ولی تاثیر مسهلی laxative آن کمتر است. ترشک شیرین مجعد دارای طعمی تلخ بوده و تاثیر خنک‌کننده دارد. به‌صورت موضعی به‌عنوان دهانشویه و در زخم‌ها و قرحه‌های آهسته جوش که دیر ترمیم می‌شوند به‌کار می‌رفته است.
درکتابی دیگر آمده‌است که ترشک شیرین مجعد گیاهی از دسته اصلاح‌کننده‌ها (alterative یا تصفیه‌کننده‌ی خون) است که اثر آرام‌بخش و تحریک‌کننده‌ی آهسته داشته و اصولا برپوست و نیز برمجاری صفراوی، روده‌ی کوچک و کلیه‌ها تاثیر دارد و تاثیر مقوی (تونیک) و رقیق کننده‌ی مناسب بر تمام ساختمان‌های کبد و مجاری آن دارد. موارد استعمال اصلی این گیاه در ابتلائات خنازیری suoluforecs پوست، قرحه‌های خنازیری reclu suoluforecs و اشکال خنازیری شکم روش بوده‌است که به‌نظر می‌رسد سبب تحکیم و تقویت دستگاه گوارش هم می‌شود. از این گیاه در تمام انواع بیماری‌های خشک، پوسته ریز، خارش دارو پوستولی پوست استفاده می‌شده است(٠١).
در کتاب دیگری نوشته شده‌است که از این گیاه می‌توان در تمام مواردی استفاده کرد که از حماض‌ها یا ترشک‌های شیرین استفاده می‌شود. ریشه‌ی گیاه اثر مسهلی، اصلاح‌کننده و اثر خفیف تونیک دارد و می‌توان از آن به‌عنوان تونیک و مسهل در روماتیسم، ناراحتی‌های صفراوی و به عنوان قابض در بواسیر، خونروی‌های ریه و غیره استفاده نمود. این گیاه به‌مقدار فراوان در بیماری‌های خون از بثورات بهاره گرفته تا اسکوربوت، خنازیر و بیماری‌های مزمن پوست تجویز می‌شده‌است. این گیاه در زردی سودمند است و به‌عنوان تونیک برای معده و به‌طور کلی تمام سیستم به‌کار می‌رفته است. در روده‌ها، دارای اثری کاملا مشابه باریوند است و شاید تاثیرش کمتر از ریوند بوده ولی بدون درد و ناراحتی تاثیر می‌کند(٤).
بومیان آمریکا از برگهای له شده در درمان کورک و از ریشه‌ی سائیده برای بریدگی‌ها استفاده می‌کردند. همچنین این گیاه به‌صورت کمپرس در خارش پوست و به‌صورت پماد برای ناسورها sores، بثورات و ورم‌ها استفاده می‌شده است(٤).
سابقاً از این گیاه به‌علت دارا بودن املاح آهن برای رفع کم‌خونی دختران جوان و عموما در کم‌خونی‌ها استفاده می‌شده است. در این مورد گرد ریشه را به صورت کاشه‌های ٥/٠تا ٥٧/٠ گرمی به‌مقدار ٢ تا ٤ عدد در روز همراه غذا مصرف می‌کرده‌اند تا تعداد گلبول‌های قرمز افزایش یابد(٣). از تمام گیاه استفاده‌ی درمانی می‌شود.
مواد موثر:
به‌علت آنکه آنتراکینون‌ها anthraquinone به قندها می‌چسبند و تشکیل گلیکوزید می‌دهند، به‌این‌جهت در معده و روده‌ی کوچک گوارده نشده و جذب نمی‌گردند. این گلیکوزیدها توسط بتاگلوکورونیداز betaglucoronidaseهای باکتریال در کولون تجزیه شده و آنتراکینون فعال موثر را در محل اثر آزاد می‌کنند. بخشی‌از تاثیر مسهلی گیاه به‌علت تاثیر آغالشی آنتراکینون بر مخاط روده است که سبب تحریک حرکت دودی می‌شود و بخشی دیگر به علت افزایش هیدراسیون hydration در کولون است. این آغالش ممکن است سبب ایجاد دردهائی از نوع چنگ شدن گردد. آنتراکینون‌ها ٦ تا ٢١ساعت بعد از مصرف اثر می‌کنند.
تـــاثــیــر دی‌استیــل‌رئین diacetylrhein یا دیاسرئین diacerein در درمان اشکال شدید استئوآرتریت (OA) octeoarthritis، کوکسارتروز coxarthrosis و نیز گونارتروز gonarthrosis و بهبود نشانه‌های بالینی بیماری (کاهش درد و شاخص آلگـوفانکشنال algo- functional index() به اثبات رسیده است. نتایج بررسی‌های آزمایشگاهی و روی انگاره‌های حیوانی حاکی از آن است که دیاسرئین ممکن‌است دارای آثار تعدیـل‌کننـده‌ی بیـماری disease-modifying باشد. این دارو دارای آثار مهاری براینترلوکی١ القاء شده از تجلی آنزیم‌های تجزیه‌کننده‌ی غضروف است. مکانیسم آثار حفاظت از غضروف دیاسرئین مشخص نیست ولی شاید بتوان این مکانیسم را با کاهش غلظت سایتوکین‌های پیش التهابیproinflammatory cytokine توجیه نمود(١١،٢١و٣١). دیاسرئین و رئین rhein، به خلاف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی NSAID، از مهارکننده‌های قوی IL-1beta حاصل از تولید اکسیدنیتریک توسط کندروسیت‌ها و غضروف است بدون آنکه از میزان تولید پروستاگلاندین E2 بکاهد (٤١).
مکانیسم ضـدپسوریازیس antipsoriatic mechanism گیاه مشخص نشده‌است.
دیاسرئین پیش‌از رسیدن به گردش‌خون سیستمی به رئین تبدیل می‌شود. رئین، خود یا از راه کلیه دفع می‌شود (٠٢٪) و یا در کبد کنژوگه شده و به رئین گلوکوروناید rhein glucoronide (٠٦٪)و رئین‌سولفات(٠٢٪) تبدیل می‌گردد. این متابولیت‌ها اصولا از راه کلیه دفع می‌شوند.
ویژگی‌های فارماکوکینتیک دیاسرئین در داوطلبان جوان سالم و افراد سالمند دارای کارکرد طبیعی کلیه، پس از یک خوراک منحصر به فرد (٠٥ میلی‌گرم) یا مقدار خوراک های مکرر (٥٢ تا ٥٧ میلی‌گرم دو بار در روز) مشابه بوده است. با تجویز سوم مقدار این ماده به حد ثابت می‌رسد و عمر نیمه‌ی متوسط دفع حدود ٧ تا ٨ ساعت است. مصرف دیاسرئین همراه غذای استاندارد سبب به تأخیر افتادن جذب سیستمی می‌شود ولی با افزایش ٥٢درصدی مقدار ماده‌ی جذب شده همراه است. وجود سیروز خفیف تا شدید سبب تغییر کینتیک دیاسرئین نمی‌گردد حال آنکه نارسایی خفیف تا شدید کلیه (کلیرانس کرآتینین کمتر از ٤/٢ لیتر در ساعت) سبب انبار شدن رئین می‌گردد که باید مقدار خوراک روزانه دارو به ٠٥٪ کاهش یابد. رئین با شدت به پروتئین‌های پلاسما پیوند می‌شود (حدود ٩٩٪) ولی این پیوند به حد اشباع نمی‌رسد و به این جهت احتمال بروز تداخل دارویی با این ماده وجود ندارد که به‌عکس حالتی است که به مقیاس وسیع با داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی گزارش می‌شود به غیر‌از موارد آشفتگی‌های گذرای گوارشی مانند دفع مدفوع شل و شکم روش، دیاسرئین به خوبی تحمل می‌شود و به‌نظر می‌رسد سبب بروز خونروی از معده یا روده و یا مسمومیت کلیه، کبد یا خون نمی‌گردد (٥١).
گفته می‌شود در ترشک شیرین مجعد آهن وجود دارد ولی این مساله همیشه هم درست نیست(٤).
از مواد موثر موجود در این گیاه می‌توان گلیکوزیدهای آنتراکینونی، کریزوفانول chrysophanol، امودین emodin، اسانس، آهن، رئین و تانن را نام برد(٢و٤).
ثبت نظر