دانگ کوای
طبقه‌بندی علمی
سلسله: گیاهی
طبقه‌بندی نشده: نهان‌دانگان
طبقه‌بندی نشده: دولپه‌ای واقعی
طبقه‌بندی نشده : آستریدها
رده: آپیال‌ها
تیره: آپیاسه
جنس: آنژلیکا
گونه: آنژلیک‌چینی
نام لاتین:
Angelica sinensis(oliv) Diels(١)
انگلیسی:
Angelica polymorpha dang quai,dang gui,kinesisk kvanurt,chinese angelica, toki, tanggwi
فارسی: آنژلیک چینی، دانگ‌کویی(٢)
بخش مورد استفاده: ریشه
دانگکوای یا آنژلیک‌چینی گیاهی پایا و خوشبو است. ساقه‌ی گیاه توخالی، قاشقی تراش، صاف و بدون کرک، متمایل به ارغوانی و باخطوط مستقیم روشن است. برگهای بالای ساقه شانه‌ای ساده و برگهای تحتانی سه قسمتی است. هر قسمت از برگ بیضی شکل، دندانه دار و نوک تیز است. دمبرگ غلاف دارو به طول١١سانتیمتر و براکته‌ها ابتدایی بوده و برجسته نیستند.
گل‌آذین گیاه چتری بوده و هرچتر از٢١ تا ٦٣ گل سبز مایل به سفید تشکیل شده است. ساقه‌ی هر چترگل تا ٥/١سانتیمتر طول دارد. گل‌ها دارای ٥گلبرگ، بدون کرک بوده و در نوک دارای انحنا هستند. برچه‌ها از پشت فشرده شده، مربع هذلولی و قاعده به شکل طناب، نوک آن مدور یا کمی برجسته و گره‌دار است، ٥ رگ پشتی نزدیک به هم و برجسته دارد و رگ مرکزی بال دار بوده و رگهای کناری دارای بال‌های بزرگ است. مجاری روغنی و هریک به کیسه‌ای منتهی می‌شود و دو به دو رابطه دارند.
ریشه‌ی اصلی گیاه مخروطی شکل و دارای چند ریشک لیفی است، درازای آن ٥١ سانتیمتر، قطر قاعده‌ی ریشه ٥/١تا ٤ سانتیمتر و به رنگ قهوه‌ای است. چوب‌پنبه‌ای بوده و از درازا و عرض دارای منافذ عدسی شکل است. جسم ریشه از طول چروکیده است. قاعده‌ی ریشه گرد مسطح و دارای برگ ساقه‌ی نوک تیزی است که در نوک چسبیده به هم می‌باشند. در سطح مقطع، قشر یا کورتکس با حفرات روغنی منقوط قهوه‌ای و گاهی گزیلوم دیده می‌شود که حلقه‌ی کامبیوم میان‌شان قرارگرفته. زمینه‌ای نرم دارد و بوی خوشایند معطری از آن ایجاد می‌شود، طعمی شیرین و زننده دارد.
محل رویش
آنژلیک‌چینی، از گیاهان بومی چین است. در محیط‌های سرد و شکاف‌های مرطوب کوهستان در ارتفاعات می‌روید.
مواد‌موثر
مواد تشکیل دهنده‌ی اصلی این گیاه عبارتنـد از:
• اسانس حاوی لیگوستیلید ligustilide، آنژلیسید angelicide،
ان‌ـ بوتیلیدن فتالید n-butilidene phthalide،بوتیل‌فتالید butylphthalide،٢و٤ دی‌هیدروفتالیک انیدرید. این اسانس، اصولا حاوی لیگوستیلید وان ـ بوتیلیدن‌فتالید است(٣). بوی خوش و ویژه‌ی اسانس به علت وجود ان ـ بوتیلیدن‌فتالید است. ته ریشه‌هایی که با کیفیت خوب بسته بندی شده باشند حاوی بیش از ٥٪ لیگوستیلید می‌باشند که ٠١برابر مقدار آن در ریشه‌های تجارتی معمولی است.
• کومارین‌ها شامل آنژلول angelol و آنژلیکون(٣)
• فنیل پروپانوئیدها شامل اسیدفرولیک ferulic acid (٤)
• پلی‌ساکاریدهای آنژلیک (٥)
• فسفولیپیدها (٦)
آثــار
ضدالتهاب، ضدآریتمی، ضدتجمع پلاکت، آنتی‌اسپاسمودیک (رحم)، تونیک‌خون، کاردیوتونیک، محرک گردش‌خون، محافظ کبد، محرک ایمنی و تونیک‌رحم
بـررسی‌های داروشناسیک
ـ فعالیت ضدالتهاب
• پلی‌ساکاریدهای آنژلیکا دارای فعالیت ضدالتهابی هستند.
• آنژلیک چینی بر مخاط معده دارای آثار ترمیم‌کننده است.
ـ آثار آنتی‌اکسیدان
• فعالیت آنتی‌اکسیدان آنژلیک چینی به اثبات رسیده است.
ـ فعالیت قلب و عروق
• آنژلیک چینی دارای اثر ضدپلاکت است.
• آنژلیک چینی دارای فعالیت کاردیوتونیک است.
• آنژلیک چینی از میزان پیدایش آتروم atherogenesis می‌کاهد.
اثرات گیاه بر خون
• آنژلیک چینی سبب تشدید خونسازی hematopoiesis می‌شود.
• با آنژلیک چینی رکود خون از بین می‌رود.
ـ آثار تعدیل کننده‌ی ایمنی
• دانگکوای و آستراگالوس به تولید 2 ـ IL (اینــتـــرلوکیــن٢) کمک می‌کنند.
ـ تونیک رحم
• آنژلیک‌چینی دارای اثر تحریکی بر رحم است.
موارد استفاده
قطع قاعدگی (آمنوره)، کم خونی، آنژین‌صدری، آریتمی، بیماری بورگر Buerger، ایسکمی سربرال، یبوست، قاعدگی دردناک، آندومتریوز، هیپرتانسیون، ناباروری، بیماری کبد، بی نظمی قاعدگی، خونروی غیرقاعدگی از رحم (متروراژی)، تخمک گذاری نابجا، تپش قلب، نشانگان پیش از قاعدگی.
سابقه استفاده از آنژلیک چینی آنژیک چینی از نظر کیفیت تند، تلخ، شیرین و از نظر طبیعت گرم است.
آنژلیک چینی را برای رحم، «تونیک» و «آمفوتریک» می‌دانند زیرا در زمان قاعدگی اسپاسم رحم را از بین می‌برد ولی در زمان زایمان سبب افزایش تون رحم شده و به استقرار انقباضات منظم و مرتب کمک می‌کند. همچنین از طریق تاثیر بر رحم سبب بهبود جریان خون می‌شود. به این ترتیب از آنژیک می‌توان در قاعدگی دردناک، قطع‌قاعدگی، قاعدگی نامنظم، خونروی در فواصل قاعدگی‌ها (منوراژی) و خونروی غیرقاعدگی از رحم (متروراژی)، نشانگان پیش از قاعدگی و در صورت همراهی با سایر گیاهان مناسب مانند رهمانیا گلوتینوزا Rehmania glutinosa و پئونیالاکتی فلوراpaeunia lactiflora در ناباروری و یائسگی استفاده نمود.
آنژلیک چینی غالبا با گوش خرگوش کاذبBupleurum chinensis و پئونیا لاکتیفولیا در تحریک‌پذیری و ناتوانی پیش از عادت ماهانه، در درد قاعدگی که با سرما بدتر می‌شود همراه انواع دارچین و در درد قاعدگی همراه کوریدالیس آمبیگوا Corydalis ambigua و پئونیالا کتیفولیا مورد استفاده قرارمی‌گیرد.
استفاده از آنژلیک چینی به تنهایی سبب ایجاد عکس‌العمل شبه استروژنی که سبب تاثیر برضخامت آندومتر یا رسیدگی واژن شود، نمی‌گردد. اما وقتی توام با رهمانیا گلوتینوزا یا آستراگالوس غشایی مورد استفاده قرارگیرد در درمان گــرگرفتگی و ناتوانی مرتبط با یائسگــی سودمند است.
همچنین ثابت شده است که مصرف آنژلیک چینی سبب بهبود باروری می‌شود. به علت آثار آنتی‌اکسیدان، آنتی‌آریتمی، آنتی‌پلاکت، کاردیونیک و توان شل کردن اسپاسم ماهیچه‌ی صاف دیواره‌‌ی سرخ رگ، مصرف آنژلیک‌چینی توام با سالویا میلتیوریزا salvia miltiorrhiza در درمان تپش قلب، هیپرتانسیون، آریتمی‌های قلب، بیماری‌های عروق محیطی مانند بیماری بورگر، آنژین، ایسکمی مغزی و حمله مورد استفاده است.
از آنژلیک چینی در نابسامانی‌های خونی چه در سندرم‌های ضعف خون و چه در سندرم‌های رکود خون در طب سوزنی چینی استفاده می‌شود. همچنین از این گیاه در آسیب‌های ناشی از پرتوتابی استفاده می‌کنند. آنژلیک چینی برماهیچه‌ی صاف لوله‌ی معده و روده اثر اسپاسمولیتیک داشته و موجب بهبود یبوست و حالات اسپاستیک به ویژه در سالمندان می‌شود. این گیاه را همراه سایر گیاهان در نابسامانی‌های مزمن کبد به کار می‌برند. استفاده از فرآورده‌های حاوی مقدار زیاد پلی‌ساکاریدهای آنژلیک در نابسامانی‌های اولسراتیو معده و روده سودمند است.
در طب سنتی چین برای آنژلیک چینی آثار زیر را قائلند:
• تقویت خون و تنظیم قاعدگی
• استفاده در الگوهای ضعف خون با نشانه‌های صورت رنگ پریده، وزوز گوش، تاری دید، تپش قلب و ضعف خون همراه بی نظمی‌های قاعدگی، قطع قاعدگی، قاعدگی دردناک
• تجدید حیات و هماهنگ کردن خون و استفاده از آن برای توقف درد ناشی از خون محتقن
• مرطوب کردن روده‌ها و حرکت دادن مدفوع. بــرای روده های خشک نــاشــی از ضعــف خـون مـــورد استفاده است.
احتیاطات
• گاهی مصرف دانگ کوای سبب آشفتگی خفیف معده و روده می‌شود که غالبا در صورت لزوم با زنجبیل، دارچین یا گیاهان تلخ تسکین می‌یابد.
• در موارد عفونت‌های حاد مورد استفاده قرار نگیرد.
•مصرف دانگکوای برفارماکودینامی وارفارین در خرگوش تاثیر می‌گذارد ولی برفارماکوکینتیک دارو تاثیری نداشته است. عصاره‌ی ریشه به خودی خود زمان پروترومبین را افزایش نمی‌دهد ولی وقتی توام با وارفارین مورد استــفاده قــــرار گیـــرد ممکن است از زمان پروترومبین بکاهـد (٧).
بنا به گزارش موجود، یک خانم ٤٦ ساله‌ی آمریکایی آفریقایی تبار دچار فیبریلاسیون دهلیزی گزارش شده است که با وارفارین به حالت ثبات رسیده بود ولی همزمان با مصرف این دارو به مدت ٤ هفته از دانگکوای استفاده نموده بود و به افزایش بیش از٢ برابر زمان پروترومبین و نسبت طبیعی شده‌ی بین‌المللی INR دچار شده بود. در این حالت، علت قابل تشخیص مشخصی به جز مصرف دانگکوای برای این افزایش به دست نیامد. یک ماه بعد از قطع مصرف گیاه ارزش‌های انعقادی به حد قابل قبول بازگشت (٨).
عطاران این گیاه را برای دستگاه تولید مثل زنانه به کار می‌برند زیرا معتقدند آنژلیک چینیتونیک رحم و تنظیم کننده‌ی هورمون‌ها است. از این گیاه غالبا در ترکیبات گیاهی مربوط به نشانگان پیش از عادت ماهانه و نیز ترکیبات مربوط به یائسگی استفاده می‌شود. اما استفاده از این گیاه در دوره‌ی بارداری به علت خواص احتمالی هورمونی، ضدانعقادی و ضدپلاکتی توصیه نمی‌شود. از پژوهش‌های حیوانی آثار متناقضی بر رحم به صورت انقباض و انبساط گزارش شده است. به طور سنتی دانگکوای خطر سقط را می‌افزاید(٩).
آثار ناگوار
یک مورد ژینکوماستی به دنبال مصرف قرص پودر ریشه‌ی دانگکوای گزارش شده است (٠١).
موارد عدم استفاده
ـ خــونــروی بیــن دو قاعدگی همـراه عفونـت
ـ ثلث اول بارداری
ـ جفت یا پرده های حبس شده
سم‌شناسی
با غلظت‌های بیش از ٥/٢گرم در میلی‌لیتر، عصاره‌ی آنژلیک چینی سبب مسمومیت عمومی یاخته‌ها در کشت ملانوسیت‌ها می‌شود. در صورتی که در محیط کشت پیش از افزودن این عصاره، پلی وینیل پلی‌پیرولیدون افزوده شود میزان سمیت سلولی کاهش می یابد که علت آن کاهش میزان کومارین موجود در عصاره است(١١).
LD50 خوراکی عصاره‌ی غلیظ در موشها برابر٠٠١گرم به ازای هرکیلوگرم وزن بدن است. طبق اطلاعات حاصل از مصنـــف، نســبت ایــن عصــاره‌ی غلیـــظ ١:٦١-٨ بــوده است (٢١).
مقدار خوراک
روزانه می‌توان از ٥/٤ تا ٩ گرم ریشه‌ی گیاه به صورت چای در دفعات استفاده کرد.
مقدار مصرف عصاره٠٣ تا٠٦ میلی‌لیتر درهفته است (٢:١)
منابع:
1-Angelica sinensis information from NPGS/ GRIN(http://www. arin-grin.gov.)
۲ـ گیاهان معجزه گر، دکتر فرخ سیف‌بهزاد ص١٠١چاپ اول ٨٧٣١موسسه نگرش روز
3- Zhu DP.Dong Quai. Am J.Clin Med 1987; 15 :117-25.
4-JI SG, Chai YF, Wu Yt, et al. Determination of ferulic acid in Angelica sinensis and Chuanxiong by capillary zone electrophoresis. Biomed Chromatogr 1999, 13: 333-4.
5- Choy YM,Leung KN, Cho CS et al. Immunopharmacological studies of low molecular weight polysaccharide from Angelica Sinensis . Am J Chin Med 1994 ; 22:137-45.
6-Guo R, LU J , XU Y. [Phospholipid components of danggui] Zhongguo ZhongYao Za Zhi 1991; 16: 741-2.
7- LoAC, Chan K, Yeunj JH et al. Dang Gui (Angelica sinensis)affects the pharmacodynamics but not the pharmacokinetics of warfarin in rabbits. Eur J Drug Metab Pharmacokinet 1995: 20 : 55-60 .
8- Page RL, Lawrence JD, Potentiation of warfarin by dong quai. Pharmacotherapy 1999; 19: 870-6.
9- Medline Plus Dong Quai: http:// www. nlm.nih. gov.
10-Goh SY , Loh KC: “Gynecomastia and the herbal tonic Dong Quai„ Singapore Med J March 2001,42(3):115-6
11 - Raman A LZSEea, Investigation of the effect of Angelica sinensis root extract on the proliferation of melanocytes in culture. J. Ethnopharm - acology 54: 165-70.
12- Mills S, Bone K. Principles and Practice of Phytotherapy. 352. 2000. London, Churchill Livingstone.
ثبت نظر