شماره ۹۶۳

گیاهان برتر جهان(۲-۴)‬

مواد موثر
مواد تشکیل‌دهنده و موثر گیاه در گل،‮ ‬یعنی بخش مورد استفاده‌ی گیاه وجود دارد‮. ‬
در گل بابونه تعدادی فلاونوئید‮ ‬flavonoid‮ ‬ (از جمله فلاونول‌ها‮ ‬flavonol‮ ‬ و فلاون‌های متوکسیله‮ ‬ methoxylated flavones‮‬ ) مثل آپی‌ژنین‮ ‬apigenin‮ ‬وجود دارد‮. ‬سایر فلاونول‌ها به طور ناقص هیدرولیز شده و به آپی‌ژنین تبدیل می‌شوند به طوری که‮ ‬غلظت این ماده به ‮٨‬٪‮ ‬خواهد رسید‮. ‬فلاونوئیدها به خوبی از راه پوست جذب می‌شوند و آپی ژنین دارای بالاترین میزان جذب است(‮٢١). ‬از سایر فلاونوئیدها می‌توان کوئرستین‮ ‬quercetin،‮ ‬پاتولتین‮ ‬patuletin‮ ‬ و لوتئولین‮ luteolin‮ ‬را نام برد‮.‬
پلی‌ساکاریدها وقتی به صورت مالیدنی موضعی‮(‬توپیکالtopical‮‬) مورد استفاده قرار گیرند خاصیت ضدالتهاب دارند‮ (٣١). ‬این خاصیت اساس استفاده‌ی موضعی از بابونه را در ترمیم زخم تشکیل می‌دهد‮. ‬با آزمون‌های گرانولوسیت‌ها و کلیرانس کربن،‮ ‬فعالیت قابل توجه تحریک ایمنی پلی‌ساکاریدها‮ (‬هتروگلیکان‌ها‮) ‬heteroglycan‮‬به اثبات رسیده است(‮٤١).‬
اسانس ‮٤٢/٠ ‬تا ‮٩/١ ‬درصد مواد موثر را تشکیل می‌دهد‮. ‬در اسانس گل بابونه،‮ ‬غالبا کامازولن‮ ‬chamazulene‮‬ به مقدار زیادتر وجود دارد‮ (١‬تا ‮٥١‬درصد‮) ‬یکی از اجزای موثر این اسانس ترپنی به نام بیزابولول‮ ‬bisabolol‮ ‬است (‮٥١ ‬و‮٦١). ‬تا ‮٠٥‬٪‮ ‬اسانس از اکسیدهای‮ ‬A‮‬ و‮ ‬B‮‬بیزابولول تشکیل شده،‮ ‬اما این نسبت برحسب ترکیب شیمیایی گیاه به علت تنوع تولید متغیر است‮. ‬گل بابونه‌ی آلمانی از نظر تنوع تولید آن دارای ‮٤‬نوع متفاوت شیمیایی است(‮٧١):‬
نوع‮ ‬A
اکسید‮ ‬B‮ ‬آلفابیزابولول‭<‬‮ ‬اکسید‮ ‬A‮ ‬ آلفابیزابولول‮ ‬‭<‬‮ ‬آلفابیزابولول
نوع‮ ‬B
‬اکسید‮ ‬A‮‬آلفابیزابولول‭ <‬‮ ‬اکسید‮ ‬B‮‬ آلفا بیزابولول‭ <‬‮ ‬آلفابیزابولول
نوع‮ ‬C
‮‬آلفابیزابولول‭ <‬اکسید‮‬B‮ ‬آلفابیزابولول‭ <‬‮‬اکسید‮‬A‮ ‬آلفابیزابولول
نوعD
‬اکسید‮ ‬B‮‬آلفابیزابولول‌= اکسید‮ ‬A‮‬ بیزابولول= ‬آلفابیزابولول
وقتی اسانسی با خواص آنتی‌فلوژیستیک یا اسپاسمولیتیک لازم باشد از انواعی باید استفاده نمود که دارای بالاترین میزان آلفابیزابولول است‮ (‬یعنی انواع‮ ‬C‮‬و‮ ‬D).
کامازولن جزء فعال اصلی اسانس بوده و رنگ آبی سیر دارد‮  ‬که از ویژگی‌های اسانس بابونه است‮. ‬این ماده از تجزیه ماتریسین ‮ ‬matricin‮‬حاصل می‌شود که یک لاکتون سزکویی ترپنی است و معمولا در زمان تقطیر با بخار به دست می‌آید‮ (٨) ‬یا از تاثیر اسید معده به دنبال تجویز خوراکی در روده حاصل می‌شود‮ (٨١). ‬کامازولن دارای خواص ضدمیکربی،‮ ‬ضددرد،‮ ‬ترمیم زخم و آنتی اسپاسمودیک است‮ (٩١).‬
آلفابیزولول در اسانس بابونه،‮ ‬فقط به شکل چپ گرد آن وجود دارد‮. ‬آلفابیزولول صناعی از نظر نوری‮ ‬غیرفعال است و نسبت به نوع چپ گرد آن تاثیر کمتری دارد‮. ‬بنابراین از نظر زیست شناسیک،‮ ‬ترکیبی که در طبیعت یافت می‌شود،‮ ‬حتی با وجود شباهت ساختمانی شبیه ترکیب صناعی نیست(‮٠٢).‬
اترهای حلقوی دارای خواص ضدمیکربی،‮ ‬ضدالتهابی‮ (‬مهار ایجادخیز ناشی از دکستران در موشها‮)‬،‮ ‬ضدآنافیلاکسی و اسپاسمولیتیک می‌باشند (‮١٢) ‬این اترها در‮ ‬غلظت‌های بالای ۴-۱۰ ‬در آزمایشگاه سبب وقفه‌ی هیستامین از ماست سل های موش شده‌اند‮‌(٢٢).‬
به طور خلاصه مواد موثر موجود در گل بابونه عبارتند از‮: ‬آلفابیزولول و اکسیدهای‮ ‬A‮ ‬و‮ ‬B‮ ‬آلفابیزولول،‮ ‬اسیدهای آمینه،‮ ‬آپیژنین،‮ ‬آپیژنین-‮٧- ‬استوگلوکوزید،‮ ‬آپیژترین‮‬apigetrin ،‮ ‬آپی ئینapiin،‮ ‬بیزابولون اکساید،‮ ‬کاماویولین‮ ‬chamaviolin،‮ ‬کامازولن،‮ ‬کولین،‮ ‬کومارین‮ (٥١) ‬coumarin‮‬،‮ ‬اترهای حلقوی،‮ ‬دس استیل ماتریکارین،‮ ‬اسانس،‮ ‬فارنسن‮ (٥١) ‬farnesene‮‬،‮ ‬اسیدهای چرب،‮ ‬فلاونوئیدها،‮ ‬فلاونول‌ها،‮ ‬هرنیارین‮ ‬herniarin،‮ ‬ایزورامنتین‮ ‬isorhamnetin،‮ ‬لوتئولین،‮ ‬ماتریکارین،‮ ‬ماتریسین‮ ‬matricin،‮ ‬ماتریسین‮ ‬matricine،‮ ‬فلاون‌های متوکسیله،‮ ‬اسیدهای گیاهی‮(‬موسیلاژاسیدی‮) ‬پلی‌استیلن‌ها،‮ ‬پلی‌ساکاریدها،‮ ‬پروآزولن‌ها‮‬proazulene،‮ ‬گلوکوزیدهای کوئرستین،‮ ‬کوئرسی مریترین‮ ‬quercimeritrin،‮ ‬روتین،‮ ‬اسپاتولنول‮ ‬spathulenol‮ ‬اسپیرواتر‮ ‬spiroether‮‬ و اومبلیفرون‮ ‬umbelliferone‮‬.
تاریخچه
بابونه‌ها از دوران باستان به عنوان دارو مورد استفاده بوده‌اند و به صورت سنتی تحت نام عمومی بابونه در کتب گیاهی ذکر می‌شده‌اند و احتمالا از هر یک از  انواع بابونه به جای دیگری استفاده می‌شده است‮. ‬بابونه رومی بنا به گزارش برای خوشبو کردن مومیایی رامسس دوم،‮ ‬فرعون مصر مورد استفاده قرار گرفته و گفته می‌شود توسط رومیان در زمان تسلط بر انگلیس وارد بریتانیا شده است‮. ‬آنگلوساکسون‌ها از بابونه و احتمالا بابونه‌ی رومی به عنوان یکی از ‮٩‬ گیاه مقدس خود استفاده می‌نموده‌اند‮. ‬کولپپر ‮ ‬Culpeper،‮ ‬بیماری‌های متعددی را برمی‌شمارد که بابونه بر آنها موثر بوده است‮. ‬این بیماری‌ها عبارتند از زردی،‮ ‬تب‌ها،‮ ‬سنگ کلیه،‮ ‬قولنج،‮ ‬احتباس ادرار و التهاب روده(‮٣٢).‬
گیاهان بسیاری را بابونه قلمداد می‌کنند یا در بخشی از نام آنها بابونه یا کامومیل‮‬chamomile‮ ‬وجود دارد‮. ‬از تعداد بسیاری از انواع بابونه که در اروپا،‮ ‬شمال آفریقا و مناطق معتدل آسیا می‌روید،‮ ٥‬نوع در انگلیس و اروپا به صورت وحشی یا خودرو می‌رویند‮. ‬هیچ یک از انواع بابونه،‮ ‬بومی استرالیا نیست‮. ‬انواع وحشی بابونه عبارتند از‮:‬
‮ـ ‬بابونه آلمانیGerman chamomille ‬یا Matricaria recutita
‮ـ ‬بابونه رومی‮ ‬Roman   chamomille‮ ‬ با نام علمیAnthemis nobile ‬یا ‬Chamaemelum nobile
‮ـ ‬اقحوان متعفن‮ ‬foetid‭ (‬stinking‭) ‬mayweed‮ ‬یا‮ ‬Anthemis cotula
‮ـ ‬بابونه شاخی‮‬Corn chamomille‮ ‬ با نام علمی‮ ‬Anthemis arvensis‮ ‬ و بابونه زرد‮ (٧).‬
بابونه‌ی رومی همان بابونه‌ای است‮  ‬که‮ ‬غالبا در کتب گیاهی انگلیس از آن نام برده می‌شود‮. ‬در تجارت شکل دوگله آن را رشد داده‌اند(‮٠١). ‬موارد استفاده‌ی این نوع بابونه شبیه بابونه‌ی آلمانی و دارای خواص معطر تلخ،‮ ‬آنتی اسپاسمودیک،‮ ‬آرامش‌بخش خفیف و به صورت موضعی دارای اثرات ضدالتهاب و ضددرد خفیف است‮. ‬گفته می‌شود این نوع نسبت به بابونه‌ی آلمانی بیشتر سبب بروز واکـنـش‌هـای آلرژی مـی‌شـود‮. «‬به گزینان‮»‬،‮ ‬گروهی از هربالیست‌های آمریکایی که فیزیومدیکالیسم را در اواخر قرن نوزدهم با طب فربود آمیخته بودند به استفاده از این نوع بابونه بی‌میلی نشان می‌دادند‮. ‬ویس‮‬Weiss‮ ‬استفاده از ترکیب توام بابونه‌ی رومی و آلمانی را به نسبت‮١‬به‮٢ ‬برای مصرف داخلی توصیه کرده است‮.‬
همان‌گونه که از نامهای لاتین گیاه برمی‌آید،‮ ‬یکی از علل اشتباه نام‌های مترادفی بوده که برای این نوع بابونه قائل بوده اند اما با قبول نام‮ ‬Matricaria recutita‮ ‬به سال ‮٤٧٩١ ‬تا حدی این مشکل برطرف شده است(‮٤٢).‬
آثار
موارد استفاده بابونه،‮ ‬اصولا به خاطر سه تاثیر مهم آن است زیرا سبب کاهش التهاب،‮ ‬تسکین اسپاسم و مقابله با نفخ و درد ناشی از آن می‌شود به طور کلی برای بابونه خاصیت ضددرد،‮ ‬ضدالتهاب،‮ ‬ضــدآلرژی،‮ ‬ضدنزله‮ (‬مجرای فوقانی‌تنفس‮)‬،‮‬ضدمیکرب،‮ ‬آنتی‌اسپاسمودیک‮(‬عضلات‮)‬،‮ ‬ضدایجاد زخم در لوله گوارش،‮ ‬تونیک تلخ و گوارنده،‮ ‬کارمیـناتیو،‮ ‬صـفــرابر،‮ ‬آرامـش‌بخـش و مــرهم زخم قائلند‮.‬

تعداد بازدید : 1782

ثبت نظر

ارسال