مقدمه:
در دنیا بیش‌از یک بیلیون انسان اضافه‌وزن دارند و از این عده درحدود ۳۰۰ میلیون تَن چاق هستند. اضافه‌وزن در کودکان زیر 5سال به‌صورت اپیدمیک و درحدود ۱۷/۶میلیون کودک می‌باشد. در آمریکا تعداد اضافه‌وزن‌های کودکان ۲برابر و در افراد بالغ ۳برابر شده است.
از سال۱۹۸۰ به بعد چاقی و اضافه‌وزن عامل خطرساز بزرگی برای بیماری‌هایی همچون دیابت نوع۲، بیماری‌های کاردیوواسکولار، فشار‌خون و استروک گردیده است.
چاقی و اضافه‌وزن با معیار BMI سنجیده می‌شود؛BMI بیست‌و دو تا بیست‌سه بیشتر در آفریقا و آس ۲۵تا۲۷ در آمریکای‌شمالی، اروپا و بعضی کشورهای آمریکای لاتین مشاهده‌می‌شود. امروزه BMI بین ۲۵ و ۳۰ چاقی و BMI بالای ۳۰ چاقی مرضی (Morbid obsity) محسوب می‌گردد.
درحدود 85درصد از افراد دیابتی نوع‌دوم بوده که از این تعداد۹۰درصد به چاقی و اضافه‌وزن مرتبط است. چه باید کرد؟ درمان چاقی مشکل ولی پیشگیری از آن آسان است.
یکی از راه‌های مؤثر برای درمان چاقی که خیلی مؤثر، بدون عوارض و دارای هزینه‌ی بسیار کم است، طب‌سوزنی می‌باشد.
طب‌چینی، طیف وسیعی از توصیه‌های ارزشمند و کاربردی را برای رژیم سالم و جامع ارائه می‌دهد که در آن به چهار اصل مهم توجه می‌شود:
چی بخوریم، چقدر بخوریم، چگونه بخوریم، چه زمانی بخوریم.
خوردن با میل و لذت در محیطی آرام و آسوده و دور از عواملی که باعث حواس‌پرتی می‌شوند، موقعیتی عالی برای تولید چی غذایی آماده می‌کند ( چی= انرژی حیاتی).
مکالمات خسته‌کننده، بحث و جدل، عوامل حواس‌پرتی مثل رادیو و تلویزیون، معده و طحال را تحت‌فشار قرارمی‌دهد زیرا این اعضاء به فشارهای هیجانی مثل غم و اندوه، نگرانی، عصبانیت و ترس بسیار حساس هستند. درنتیجه جریان چی این اعضاء مسدودشده و منجر به کاهش اشتها، نفخ و تهوع خواهد گردید. زمانی‌که عصبانی هستید، خوردن غذا راحت ولی هضم آن مشکل است و زمانی‌که تحت‌تأثیر هیجانات قوی هستید بهتر است خوردن را به تعویق بیاندازید.
غذای خوب جویده‌شده؛ چی طحال را مواظبت کرده، گرسنگی را به‌سرعت رفع و از چاقی پیشگیری می‌کند و توصیه می‌شود هر‌لقمه غذایی را ۱۰ تا۱۵ بار بجوید.
در‌مورد طعم غذاها، ندای داخلی بدن به‌طور غریزی معلوم می‌کند که به چه طعمی تمایل دارید و باید تسلیم آن شد مگر در موارد خاص.
مقدار غذا و ترکیب غذایی بهتر است به‌صورت برنامه‌ای منظم و به‌صورت زیر اجرا شود:
۵۰تا۸۰ درصد غلات مثل ذرت، جو، ارزن، جوی دو سر، برنج، گندم
۳۰تا۴۰درصد سبزی‌ها مانند هویج، سیب‌زمینی، رازیانه، لوبیا، کلم، عدس
۵ درصد گوشت‌گاو، گوساله، ماکیان و ماهی
۵ درصد غذاهای خام مانند سالاد، میوه
مایعات با غذا مصرف نشود زیرا آتش هضم معده را خاموش و سبب رقیق‌شدن آنزیم‌های گوارشی و درنتیجه اختلال در هضم‌غذا می‌شود و بهتر است آنها را بین وعده‌های غذایی مصرف کرد.
دونظریه وجود دارد که باهم متفاوت است: غربی‌ها بر کمیت و اجزای مادی آن مثل چربی، کربوهیدرات، پروتئین و ویتامین و موادمعدنی تاکید دارند و طب چینی به کیفیت و مفهوم کلی یین (YIN) و یانگ (YANG) توجه می‌کند.
این دو قطب مخالف، تغییرات مداوم طبیعی و دگرگونی‌های موجود در جهان را توضیح می‌دهد. تمام اشیاء و پدیده‌های جهان دارای این دو جنبه‌ی مکمل می‌باشند؛ میدان انرژی بین این دو قطب نیروی اولیه‌ی چی (chi) را به‌وجود می‌آورد.
این منشاء اولیه‌ی فرآیند زندگی در جهان است. هندوها از کلمه پرانا استفاده می‌کنند و تمام اصول دوران درمان و تغذیه درصدد برقراری تعادل بین یین و یانگ است و تعادل بین این دو یعنی سلامتی کامل و عدم تعادل آنها حاکی از وجود بیماری است.
یین و یانگ متضاد یکدیگرند، قابل تقسیم ولی جداشدنی نیستند و ریشه در یکدیگر دارند و یک دیگر را تعدیل می‌کنند و به‌طور متقابل به یکدیگر تبدیل می‌شوند. یک مثال ساده در‌این باره ضروری است؛
روز یانگ و شب یین است، شب از درون روز بیرون می‌آید و روز از درون شب، این دو قابل تبدیل به‌یکدیگر هستند ولی جداشدنی نیستند، بی دلیل نیست که ساعت ۱ بعد از نیمه شب را ۱ صبح می‌نامیم.
غذاها بر ۵سطح انرژیک دمایی قسمت می‌شوند: داغ، گرم، سرد، خنک و خنثی
از سری غذاهای داغ: گوشت‌بره
از سری غذاهای گرم: کاکائو، قهوه، عسل، کره، پنیر بز، گوشت گاو، گیلاس، رازیانه، هلو و پیاز
از سری غذاهای سرد: آب، میگو، موز، مارچوبه، پرتقال، ریواس، هندوانه، گوجه فرنگی
از سری غذاهای خنک: چای سیاه، آب میوه، نعناع، ماست، کرفس، خیار، لوبیای سویا، اسفناج، کدو، جوانه‌ها
از سری غذاهای خنثی: نمک، سس‌سویا، شیر‌گاو، پنیر، گوشت
اردک، تخم‌مرغ، هویج، گل‌کلم، انگور، انجیر، سیب‌زمینی، آلو.
غذاهای داغ اثر گرمازایی دارند و غذاهای سرد بدن را سرد می‌کنند.
غذاهای خنثی سطوح انرژی بدن را تغییر نمی‌دهند.
غذاهای یانگ یا گرم هستند یا داغ که بدن را تقویت‌کرده و آن‌را گرم می‌کنند مانند: ادویه‌های تند، سیر، دارچین، گوشت‌گاو و شکار، قهوه، جو دو‌سر، گیلاس، هلو.
غذاهای یین اثر آرام‌بخشی دارند و خنک‌کننده هستند؛ لبنیات، موز، میوه، مرکبات، گوجه‌فرنگی و آب‌معدنی از این دسته می‌باشند.
کیفیت یانگ شیرین و تند و کیفیت یین شور، ترش و تلخ است.
هر طعم در ارتباط نزدیک با شبکه عنصری مرتبط با آن مرحله است.
طعم شیرین: مرتبط است با معده و طحال.
طعم تند: مرتبط است با ریه و روده‌ی‌بزرگ، شور با کلیه و مثانه، ترش با کبد و کیسه‌ی صفرا و تلخ با قلب و روده‌ی کوچک.
مصرف زیاد شیرینی به چی طحال آسیب وارد می‌کند و منجر به رطوبت بیماری‌زا شده و به مرور زمان اختلالات خلطی از جمله برنشیت(Bronchite)عودکننده، سینوزیت ، خستگی مزمن واحساس سنگینی‌در سرایجاد می‌کند. همچنین چاقی و تضعیف بافت همبند را به‌وجود می‌آورد و کلیه‌ها را تضعیف و اختلالات دندان و استخوان ایجاد می‌کند.
مصرف زیاد غذاهای تند ایجاد نشانه‌های گرمی می‌کند و می‌تواند به پوست آسیب رسانیده و ایجاد خشکی، آلرژی، خارش، حساسیت به نور خورشید نموده و به‌طور عمده به کبد و کیسه‌ی صفرا آسیب وارد نماید و تحریک‌پذیری، بیش‌فعالی، اختلالات خواب، آسیب‌های روانی، گرمای زیادی کلیه‌ها و افزایش بیش از حد تمایلات جنسی و همچنین کاهش توان عضلات و یبوست (Constipation) را ایجاد نماید.
طعم شوری: در حد اعتدال باعث تنظیم عملکرد کلیه‌ها گشته و افزایش دفع ادرارو مدفوع و از بین بردن ندول‌های کوچک را سبب می‌شود ولی افزایش بیش از حد آن باعث از بین رفتن آب بدن و آسیب به مایعات بدن و سیستم عروقی و ایجاد فشار‌خون (هیپرتانسیون) و همچنین آسیب‌های استخوانی،کاهش توانایی ذهن و انعطاف‌پذیری فکر و اندیشه نماید.
طعم ترش: به بدن نیروی تازه‌ای می‌بخشد و منجر به کاهش تعریق اضافی می‌شود، ترشی به سمت داخل حرکت می‌کند و درمانی است برای کمبود تمرکز و حواس‌پرتی. اگر موقعیتی آب و هوای خارجی (باد و سرما) بدن را تحت‌تأثیر قرار‌دهد، استفاده از آن قدغن است زیرا عوامل بیماری‌زا را که در سطح هستند به درون منتقل می‌کند. برای مثال آبلیمو در سرماخوردگی مصرف نشود.
درمان سرماخوردگی طعم تند است که روزنه‌ها را باز کرده و باعث افزایش تعریق و پاک‌شدن عوامل بیماری‌زا از سطح بدن می‌شود. طعم ترش بیش‌از اندازه به کشش و قوام عضلات و تاندون‌ها آسیب وارد می‌کند و کسانی‌که به روماتیسم غیرمفصلی و آرتریت مبتلا هستند، باید از آن دوری کنند.
طعم تلخ: سه خاصیت مهم دارد: خشک‌کننده، سفت‌کننده، پایین‌آورنده و همینطور اثرات ملین قوی دارد و حتی می‌تواند به دیاره بیانجامد. طعم تلخ و گرم بیش‌از اندازه مثل قهوه، بدن را دزهیدراته می‌کند و آسیب جدی به استخوان‌ها وارد کرده و قلب را گرم و روان را آزرده می‌سازد. در طب غربی طعم تلخ را به عنوان دزد کلیه محسوب می‌کنند و سبب استئوپوروز (Osteoporosis)و گرمای معده می‌شود که به‌عنوان علت گاستریت یا اولسر معده مطرح گردیده‌است.
ثبت نظر