بیماریهای قابل انتقال بین انسان و حیوان (زئونوزها) (۱۶)

کورونا‌ویروس سندرم‌تنفسی خاورمیانه (Middle East Respiratory Syndrome (Corona Virus-MERS-CoV که با‌نام (EMC/2012 (HCoV-EMC/2012 نیز شناخته‌ شده، گونه‌ی جدیدی از جنس بتاکوروناویروس با RNA تک رشته‌ای می‌باشد این ویروس که در ابتدا کوروناویروس جدید 2012 یا به‌طور ساده کورونا ویروس جدید نامیده شد، برای اولین‌بار درسال2012 بعداز تعیین ترادف ژنوم ویروس جداشده از نمونه‌های خلط بیماران مبتلا به آنفلوانزا جدید سال 2012 گزارش شد.

تا ماه ژوئن سال2014 موارد MERS - CoV (مرس) از 22کشور، ا‌زجمله عربستان سعودی، مالزی، اردن، قطر، مصر، امارات‌متحده‌ی عربی، کویت، ترکیه، عمان، الجزایر، بنگلادش، اندونزی (بدون مورد تأیید‌شده)، اتریش، بریتانیا و ایالات‌متحده‌ی آمریکا گزارش گردیده است.

تقریباً تمامی موارد تاحدی با عربستان سعودی مرتبط بوده‌اند. بی‌توجهی و خطای مقامات عربستان در پاسخ مناسب به MERS - CoV فاکتور کمک‌کننده به اشاعه‌ی این ویروس مرگبار شناخته شده‌است.

ویروس‌شناسی:

کوروناویروس مرس عضو جدیدی از گروه بتاکوروناویروس (Betac) رده‌یC می‌باشد.

ژنوم کوروناویروس‌های مرس ازنظر فیلوژنی (سیر تکاملی) در دودسته‌A وB طبقه‌بندی شده‌اند. اولیــن مـــوارد مـرس از خوشه‌های دستهEMC/2012) A) و Jordan-N3/2012) بوده و موارد جدید ازنظر ژنتیکی متمایز شناختـه شـده و بــه دستـــه B تعلق دارنـد.

کوروناویروس مـــرس متمایز از ویروس‌های سارس، کوروناویروس سرماخوردگی رایج و بتا‌کوروناویروس‌های آندمیــک انـسانی به‌نام‌های OC43- HCoV و HKU1- HCoV می‌باشد. تا تاریخ 23‌ماه می‌2013، غالباً کورونا‌ویروس مرس به‌عنوان ویروس شبه سارس، یا به‌طور ساده کوروناویروس در‌نظر‌ گرفتــه‌شــده و در شکـل مـحاوره‌ای به «سارس‌سعودی» نامیده می‌شد.

منشا بیماری:

اولین مورد تأیید‌شده مرس درسال‌2012 از عربستان سعودی گزارش شد، ویروس‌شناس مصری دکتر علی محمد زکی کوروناویروس پیشتر ناشناخته را از ریه‌های مرد بیماری جدا و شناسایی نمود. بعداً دکتر زکی یافته‌های خود را در 24سپــتامبـــر2012 به ProMED-mail پست‌کرد. سلول‌های جدا‌شده آثار بیماریزایی سلولی (سیتوپاتیک ـ CPE)  با تشکیل سن سی شیارا موجب گردیدند.

مورد دوم در سپتامبر2012 شناخته‌شد. مرد 49‌ساله ساکن قطر نشانی‌های شبه آنفلوانزا نشان داده و ترادف ژنوم ویروس تقریباً با مورد اول همانند بود. در نوامبر2012، موارد مشابهی در قطر و عربستان سعودی تشخیص‌داده شد. موارد بعدی همراه با تلفات مورد توجه قرارگرفته، تحقیقات سریع و پایش این کوروناویروس جدید آغاز گردید.

نقش زئونوتیک حیوان واحد در عفونت‌ها و انتقال بعـدی انسان ـ به انسان یا دخالت حیوانات متعدد در مناطق جغرافیایی ویژه از منشاء متداول ناشناخته به‌درستی روشن نیست.

بررسی زیاد ممیش و همکاران از دانشگاه ریاض موید آن است که ویروس در زمان‌های مختلف از‌بین‌ جولای 2007 و ژوئن‌2012، با احتمال 7 انتقال زئونوتیک جداگانه، فعال بوده‌است. در‌بین مخازن حیوانی، کوروناویروس گونه‌گونی ژنتیک زیادی داشته در‌حالی‌که نمونه‌های بیماران ژنوم مشابهی را نشان‌داده و از این‌رو بر منبع مشترکی اشاره داشته، هرچند که بررسی‌ها محدود بوده‌اند. بررسی‌های مولکولی حاکـــی از آن اســت کــــه ویــروس‌های 2012/EMC و England/Qatar 2012 تا اوایل 2011 از منشاء زئونوتیک واحدی اشــاعه یافته‌اند. به‌نظر می‌رسد کـــوروناویـــروس برس (MERS-CoV) برای مدت بیش‌از یک‌سال بــدون شناسایی در‌بیـــن جمعیــت انسانی در گـــردش بــوده و انتــقال مستقلی از یک منبع ناشناخته‌ای را مطرح می‌سازد.

تروپیــســم (گرایــش یا تمایل ویروس):

در انسان، ویروس گرایش (تروپیسم) زیادی به سلول‌های اپی‌تلیال فاقد مژک برونش‌ها داشته و گریز موثر آن از پاسخ‌های ایمنی ذاتی و تولید اینترفرون آنتاگونیست در‌این سلول‌ها نشان داده شد‌است. این گرایش (تروپیسم) بی‌نظیر بوده در‌حالی‌که اکثر ویروس‌های تنفسی سلول‌های مژک‌دار را هدف قرارمی‌دهند.

به‌علت تشابه بالینی بیماری‌های ناشی‌از کوروناویروس مرس (MERS-CoV) و کوروناویروس سارس (SARS-CoV) درگیری احتمالی گیرنده سلولی واحدی (یعنی اگزوپپتیداز، آنژیوتانسین مبدل کننده آنزیم -۲ Angiotensin converting enzyme 2/ACE2 پیشنهاد شده‌است. با‌وجود این، بعداً کشف‌شد که خنثی‌سازی ACE2 به‌وسیله‌ی آنتی‌بادی‌های نوترکیب قادر به جلوگیری از عفونت کورونا‌ویروس مرس نمی‌باشد. تحقیقات بیشتر نشان‌داد که دی‌پپتیل از 4 (DPP4، که CD26 نیز شناخته‌شده) به‌عنوان گیرنده‌ی سلولی کوروناویروس مرس عمل ‌می‌نماید. برخلاف دیگر گیرنده‌های شناخته‌شده کورونا‌ویروس، فعالیت آنزیمیDP4 برای تولید عفونت مورد نیاز نیست. همانطوری که قابل انتظار خواهد بود، ترادف اسیدآمینه DPP4 در سطح گونه‌ای به‌حد زیادی حفظ‌شده و در اپی‌تلیوم برونشیال و کلیه‌های انسان وجود دارد. به‌نظر می‌رسد ژن‌های DPP4 خفاش بامیزان بالایی از سازگاری در پاسخ به عفونت کورونایروس همراه بوده، به‌طوری‌که امکان گردش کورونا‌ویروس مرس در جمعیت خفاش را برای دوره‌های زمانی طولانی قبل‌از انتقال به انسان فراهم می‌سازد.

انتقال:

در 13 فوریه‌ی سال2013 سازمان جهانی بهداشت (WHO) مخاطره انتقال فرد‌به‌فرد را بسیار کم برآورد کرد. کورونا‌ویروس‌های مرس در ریه‌ها تنها 20% سلول‌های‌ اپی‌تلیال تنفسی را آلوده ساخته، به‌طوری‌که احتمالاً استنشاق تعداد زیادی از ویریون‌ها برای تولید عفونت مورد نیاز خواهد بود.

در 29‌ماه می2013، WHO کوروناس‌ویروس مرس را تهدیدی جهانـی اعلام نمود. باوجود این، دکتـــر آنتــونـــی‌اس.فــوســــی (Dr. Anthony S.Fauci) از انستیتو ملی بهداشت در تبسدا، مریلند، خاطرنشان ساخت که تاکنون اشاعه فردبه‌فرد کورناویروس مرس ابداً اتفاق نیافتاده است. به‌نظر وی مخاطره‌ی بالـقـوه جهش ویروس‌ها به سویه‌ای با قابلیت انتــقال فـــردبه‌فـــرد وجود خواهد داشت.

عفونــت کارکنان مراقبت‌های بهداشتی نگرانـــی‌هایی از انتقال انســان به انســـان را موجب گردید. بعداً مرکز کنترل بیماری‌ها (CDC) مرس را در فهرست بیماری‌های قابل‌انتقال از انسان به انـسان قـــرار‌داد. در پـاسـخ به سـوال: آیــا کورونا ویــروس مرس از فـرد‌بـه ‌فرد قــابــل‌انتقال است؟ کـارشناس CDC پــاسخ دادند که انتشـار عفونت بیــن افراد تماس بسیار نزدیـک نشان‌داده شده‌است.

انتقال از بیماران عفونی به کارکنان بهداشتی نیز مشاهده شده‌است.

موارد بسیاری در چندین کشور مورد‌بررسی قرار‌گرفته‌اند. در 10‌ژوئن‌2013 نیز مواردی از عفونت بیمارستانی طی گزارش در نشریه‌ی نیویورک‌تایمز انتشاریافت.

بـــاوجـود ایـن در 28ماه می، CDC نتیجه‌ی منفی آزمایش کورونا‌ویروس مرس مرد بیمار اهل ایلینویز را با تصور بر اولین مورد انتقال فرد‌به‌فرد (در‌نتیجه‌ی اشاعه از مرد بیمار اهـــل ایـندیــانــا در یک جلسه تجاری) را اعلام نمود. بعد‌از آزمایش‌های تکمیلی و قطعی با استفاده از بررسی خنثی‌سازی آنتی‌بادی، کارشنـــاســان CDC عــــدم اشاعه‌ی عفونت از فرد ایندیانایی به مرد اهل ایلینوز را  به ثبوت رساندند. نتایج آزمایش‌ها نشان داد که بیمار ایلینوی آلودگی قبلی نداشته است. احتمال وقوع عفونت آرام مرس بدون توسعه علایم و نشانــه‌های بالینی وجود دارد.

تحقیقات اولیـــه نشان داد که تـا 20% مـــــوارد هیــچ گونه علایم عفونت فعال را نشان نداده، در حالی‌ که آنتی‌بادی کورونا‌ویروس مرس را در خون خواهند داشت.