هورمون‌های آندروژنیکAndrogenic Hormone به دو فرم طبیعی و سنتتیک وجود دارند که در گونادها (بیضهها و تخمدان‌ها) و قشر غدد آدرنال از کلسترول سنتز می‌شوند. آنها با اثر روی گیرنده‌های آندروژنی در بدن باعث کنترل شخصیت مردانه، تکامل دستگاه ادراری تناسلی جنس مذکر در دوران جنینی، بروز صفات ثانویه‌ی جنسی مردانه و همچنین در خانم‌ها به‌مقدار کمی وجود دارند و پیشرو تولید استروژن‌ها می‌باشند. آندروژن‌ها دارای اثرات آنابولیک استروئیدی می‌باشند. هورمون‌های استروئیدی زنانه (استرادیول) نیز به‌مقدار کمی در مردان وجود داشته و نقش مهمی در آنها دارند.
آنــدروژن‌های ضـعیــــف شامل DHEA وDHEA-s و آندروستن‌دیون (Androstenedione) می‌باشند. آندروژن‌های آدرنال و کورتیزول در هنگام استرس افزایش می‌یابند. تمامی استروئیدهای آدرنال از کلسترول که این ترکیبات از استات مشتق‌شده‌اند سنتز می‌گردند.
DHEA یک هورمون استروئیدی است که در قشر آدرنال سنتز و به آندروستن‌دیون تبدیل می‌شود.
آندروستن‌دیون یک استروئید آندروژن می‌باشد که توسط بیضهها، قشر آدرنال و تخمدان‌ها از 17آلفاهیدروکسی پروژسترون وDHEA ساخته می‌شود و به تستوسترون و استرون تبدیل می‌گردد.
آندروژن‌های قوی شامل تستوسترون ودی هیدروتستوسترون DHT می‌باشند. DHT متابولیت تستوسترون و قویتر از آن می‌باشد و در بافت‌های هدف (پوست وبافت‌های دستگاه تناسلی) تولید می‌گردد و برای تکامل دستگاه تناسلی خارجی در جنین لازم است و باعث تفکیک آلت‌تناسلی، اسکروتوم وپروستات می‌شود و درطول زندگی باعث ریزش موی تیپ مردانه (AGA)، فعالیت غددسباسه و رشد پروستات می‌شود.
تستوسترون Testosterone یک آستروئید با19کربن می‌باشد که توسط سلولهای لیدیگ بیضهها در اثر تحریک LH و مختصری در آدرنال و تخمدان در خانم‌ها تولید می‌شود. تستوسترون در سرم98درصد به‌صورت SHBG و 2درصد به‌صورت تستوسترون آزاد می‌باشد. SHBG درکبد سنتز و در حاملگی و هیپرتیروئیدی افزایش و توسط آندروژن‌ها، گلوکوکورتیکوئیدها، انسولین و هورمون رشد کاهش می‌یابد. تستوسترون دراثر آنزیم 5 آلفاردوکتاز (در غددجنسی، پروستات و فولیکول مو) به DHT تبدیل، که تیپ2 آن توسط فینستراید مهار می‌گردد. همچنین تستوسترون دراثر آنزیم آروماتاز که در چربی‌ها، عضلات، استخوان‌ها، کبد و کلیه یافت می‌شوند تبدیل به 17 استرادیول می‌گردد.
تستوسترون علاوه‌بر تولید اسپرم باعث تمایلات‌جنسی در مردان و زنان (لیبیدو)، توده‌ی استخوانی، توزیع چربی، تولید گلبول‌های قرمز و اثرات آنابولیکی روی رشد عضلات و اسکلت باعث بزرگی و قدرت ماهیچه‌‌ها می‌شود. پائین‌بودن میزان تستوسترون و مقدار اسپرم در مردان هیپوگونادیسم نامیده می‌شود که ممکن‌است اولیه (شیمی‌درمانی یاضربه) و یا ثانویه، دراثر COPD، مصرف بعضی‌از داروها (مشتقات تریاک و استروئیدهای آنابولیکی) سوء‌استفاده از الکل، ماری‌جوانا، چاقی شدید، بیماریهای تغذیه‌ای و کهولت سن باشد. آنتی‌آندروژن‌ها شامل استرادیول و غیراسترادیول (سیپروترون استات که در BPH و کارسینوم‌های وابسته به آندروژن‌ها مصرف می‌گردند) و همچنین در خانم‌هایی که مقدار آندروژن آنها بالاست (سندروم SAHA). تستوسترون در کبد به 17کتواستروئید تبدیل می‌شود.تستوسترون باعث مهار ترشح LH و FSH از هیپوفیز می‌شود.هیپرپرولاکتینمی در مردان دراثر تومورهای هیپوفیز باعث آتروفی بیضه، کاهش تستوسترون پلاسما و ED می‌گردد.
مقدار طبیعی تستوسترون در مــردان در ســاعت8 صبـــــح ۳۰۰ng/dl تا۸۰۰ و درخانـــم‌ها ۲۰ng/dl تا۸۰ و اگر در خانم‌ها بیشتر‌از ۲۰۰ng/dl باشد از لحاظ تومورهای تخمدانی باید بررسی شوند. کاهش تستوسترون در مردان ممکن‌است باعث آندروپوز (یائسگی در مردان) شود. در‌مورد تجویز تستوسترون در مردان سالمند که مقدار آن پائین است پس‌از بررسی FT-PRL- LH- PSA باید با احتیاط تجویز شود.
علائم کاهش آندروژن‌ها در مردان:
کاهش میل و فعالیت‌جنسی، کاهش نعوظ صبحگاهی، کاهش موهای بدن و کم‌شدن تراشیدن مو، ناباروری، کم‌شدن قدرت و اندازه‌ی عضلات، گرگرفتگی و تعریق، حساس‌شدن یا بزرگی پستان‌ها (ژینکوماستی)، علائم کمبود خفیف‌تر شامل کاهش انرژی و تحرک و ابتکار، کم‌شدن تمرکز، اختلالات خواب، کاهش توده‌ی استخوان، افزایش چربی‌بدن که موجب خطر بیماریهای قلب‌و‌عروق و مقاومت به انسولین می‌باشد.
ارزیابی آزمایشگاهی:
اندازه‌گیری مقدار تستوسترون سرم بین ساعت۷تا۹صبح چون مقدار آن در صبح افزایش و شب‌ها کاهش می‌یابد، باید انجام شود.
سوء‌استفاده از آندروژن‌ها:
ورزشکاران و یا کسانی که می‌خواهند زیبایی‌اندام پیداکنند از اثرات آنابولیکی آن در رشد عضلات استفاده می‌کنند. از عوارض مصرف آن مشکلات قلبی، غیرطبیعی‌شدن لیپوپروتئین پلاسما، بزرگی غده‌ی‌پروستات، افزایش رشد موهای صورت و بدن، کم‌شدن موهای کف سر، آکنه، افزایش خطر اختلالات کبدی، ژینکوماستی و افزایش مرگ‌و‌میر می‌باشند.
آندروژن‌ها در زنان:
1ـ در عملکرد میل‌جنسی زنان نقش مهمی دارد.
2ـ آندروستن دیون و تستوسترون برای تولید استرادیول و استرون مورد نیاز می‌باشد.
3ـ در تغییرات موهای زیر‌بغل و کشاله‌ی ران آندروژن‌های آدرنال نقش دارند.
4ـ افزایش آندروژن‌ها در زنان حامله باعث بروز ماسکولیزاسیون در جنین دختر می‌شود.
5ـ افزایش آندروژن‌ها و یا عکس‌العمل بدن خانم‌ها نسبت به آندروژن‌ها باعث شوره‌ی سر، جوش‌صورت، پُرمویی بدن و ریزش‌موهای سر (تیپ‌زنانه) می‌شود (سندرم SAHA).
ثبت نظر