شماره ۱۰۷۴

کولونوسکوپ‌های آینده

دکتر حسن خاجی - فوق تخصص گوارش

کولونوسکوپی یک فرایند پزشکی بی‌خطر و مؤثر برای بیمار است که باعث نجات زندگی بیماران بسیاری می‌شود. این اقدام به غربالگری سرطان‌ و تشخیص تومور‌های کولون در مراحل اولیه‌ی آن کمک نموده و علاوه‌برآن، یک روش تصویربرداری بدون جراحی است که به پزشکان اجازه‌ی تشخیص زخم‌ها، پولیپ یا خونروی داخل روده‌ی بزرگ بیماران را با اجتناب از عوارضی که جراحی اکتشافی (‌E.S) ممکن‌است ایجاد کند، می‌دهد.

به‌رغم پیشرفت‌های پزشکی، کولونوسکوپی از نواقصی در جوامع مدرن امروزی برخوردار است ازجمله درد و ناراحتی که برای بیمار به‌وجود می‌آورد. انواع دیگر اندوسکوپی نیز به‌طور مشابه که برای بررسی معده و کیسه‌ی صفرا مورداستفاده قرار می‌گیرند، با رنج بیمار همراه هستند. هدف هرچه باشد، دسترسی به اندام‌هایی دور از دسترس در بدن انسان چالش‌بر‌انگیزتر می‌شود.

حرکت دادن اندوسکوپ در اطراف بافت‌های حساس می‌تواند منجر به ناراحتی و درد شود و برای چیره‌شدن بر‌این مشکل، سعی در  بزرگنمایی یا به اصطلاح زومینگ (Zooming) داریم که به کاهش حرکت فیزیکی دوربین در آندوسکوپ‌های فعلی منجر می‌شود و جهت رسیدن به این هدف لازم است که دستگاه بزرگتری طراحی گردد.

محققانی از دانشگاه ملی سنگاپور یـک لوله‌ی آندوسکوپ (Endoscopic probe) اخترا‌ع ‌کرده‌اند که توانایی تمرکز و بزرگنمایی قابل‌تنظیم در اندازه‌ی کوچکترِ آندوسکوپ را دارد و این دستگاه نهایتاً می‌تواند تصویربرداری مؤثرتر و با درد و ناراحتی کمتر، از بافت‌های داخل بدن را انجام‌دهد.سیستم لنز شامل دو صفحه‌ی پلیمری شفاف است که هرکدام یک سطح صاف و یک سطح انحنا‌دار آزاد دارند (Free form curved surface). سطوح آزاد، معکوس یکدیگر هستند. وقتی که صفحات شفاف (Transparent plates) به‌طور کامل با سطوح آزاد روبه‌روی هم هم‌تراز شدند، باهمدیگر به‌عنوان یک واحد، بدون هرگونه توان تمرکزی (Focusing power) رفتار می‌کنند و هرتغییر فاز موجی القا‌شده توسط یکی، توسط دیگری حذف می‌شود. البته وقتی‌که آنها را به‌آرامی در‌جهت جانبی موج‌ها حذف می‌کنند، نوری مشابه لنزهای قدیمی منعکس می‌کنند. دو خم‌کننده پیزوالکتریک این انتقال کوچک را در محل لنزها به حرکت در می‌آورند که توان تمرکز آندوسکوپ را با تغییر درجه‌ی جابه‌جایی کنترل می‌کنند. سپس تصویر به یک دوربین خارجی منتقل می‌گردد که توسط تکنیسین‌ها مشاهده می‌شود.

دستگاه جدید محصولی بسیار کم‌حجم‌تر از آندوسکوپ‌های با بزرگنمایی بالای موجود است. گرچه برخی‌از کارخانه‌ها یک روش جانشین برای کاهش اندازه‌ی آندوسکوپ با ساخت لنزهای کریستال مایع قابل‌تنظیم(Tunable liquid-crystal lenses) را آزمایش‌کرده‌اند، اما آن لنزها شکننده بوده و کار با آنها مشکل است. بنابراین محققان در طرح جدیدشان‌، تنها از اجزای جامد استفاده می‌کنند.

این اولین‌بار است که لنزهای قابل‌تنظیم الکتریکی جامد در یک سیستم آندوسکوپی به‌منظور تنظیم تمرکز نصب شده و دستگاه فوق هنوز در مراحل اولیه است و به‌طور بالینی هنوز آزمایش نشده است. گام بعدی، نصب لنزهای قابل‌تنظیم چندگانه در سیستم خواهد بود تا اینکه فقط تمرکز قابل‌تنظیم نبوده و علاوه‌برآن توانایی بزرگنمایی نوری کامل (full-fledged optical zooming) را نیز داشته باشد.

 

تعداد بازدید : 1217

ثبت نظر

ارسال