بیماریهای قابل انتقال بین انسان و حیوان (زئونوزها) (۵)

به‌علت رابطه‌ی نزدیک ژنتیکی و فنوتیپی در‌بین گونه‌های مختلف بروسلا و تغییرات مداوم در طبقه‌بندی، توصیف گونه‌های جدید خالی از اشکال نیست. علاوه‌بر آن برای شرح گونه‌های باکتری‌ الگوی کاملی قابل دسترس نبوده، چون تمامی گونه‌ها و ازجمله گونــه‌های جدید از وابـستگی‌DNA-DNA بیش‌از 70٪ درمقایسه با‌تیپ گونه بروسلاملی‌تنسیس برخوردار بوده و ازاین‌رو می‌توانند در‌گونه‌ی‌ جدید قرارگیرند. ازنظر تاریخی، طبقه‌بندی گونه‌های بروسلا براساس ویژگی‌های فنوتیپی، یعنی نیاز به گاز CO2، تولید H2S حساسیت به رنگ، الگوهای متابولیسم اکسیژن، تلاشی (لیز) به‌وسیله‌ی باکتریوفاژهای اختصاصی بروسلا و آگلوتیناسیون با آنتی‌سرم‌های مونواسپسفیک قرارداشته است و معیار مهم دیگر برای توصیف گونه‌ها میزبان طبیعی ترجیحی بوده‌است. با‌وجود این چنین معیاری به تعداد زیاد سویه‌ی باکتری‌ قابل دسترس و وجود میزبان ترجیحی نیاز خواهد داشت. هرچند که در توصیف یک‌گونه‌ی جدید وجود تعداد زیاد سویه‌ی‌ باکتری قابل‌اهمیت بوده، لیکن باید خاطر‌نشان ساخت که پیش‌شرط الزامی نیست.

علاوه‌بر آن، با‌وجودی‌که فراوانی جداسازی گونه‌های مختلف از میزبانان آلوده با نوع ترجیحی میزبان انطباق داشته،لیکن دامنه‌ی میزبانان آلوده با یک‌گونه‌ی خاص بروسلا ممکن‌است بسیار زیاد باشد. برای نمونه، گاو به‌عنوان میزبان طبیعی یا اصلی بروسلا آبورتوس توصیف شده‌است. با‌وجود این، بروسلا آبورتوس از رده‌های مختلف میزبانان پستاندار چون اسب، خوک، گوسفند، بز، شتر یک‌کوهانه و دوکوهانه، گاومیش(بوفالو) آبی، گاومیش‌(یاک)کوهان‌دار، گوزن، سگ و انسان جدا شده‌است. همچنین، میزبان ترجیحی بروسلا ملی‌تنسیس بز و گوسفند بوده، لیکن عفونت درپستانداران دیگر را نیز موجب می‌گردد.

معیارهای حداقل برای توصیف گونه‌ی جدید درسال 1975 و قبل‌از توسعه‌ی روشهای مولکولی به‌وسیله‌ی کوربل و موگان پیشنهاد شده و به‌عنوان پایه و اساس توصیف گونه‌ی جدید می‌توانند قابل استفاده باشند. با‌وجود این، روشهای کلاسیک چون مقایسه الگوهای الکتروفورز پروتئین‌ها یا اندازه‌گیری طبق جذب باندهای اصلی سیتوکروم دیگر عملی نیستند. از این رو، معیارهای حداقل موجود برای توصیف گونه‌های جدید بروسلا به تجدید نظر بنیادی درارتباط با توسعه‌ی تکنیک‌های تایپینگ مولکولی و یافته‌های تکاملی نیاز دارد.

همچنین توصیف گونه‌ی جدید بروسلا به توصیف خود جنس نیز وابسته است دراین رابطه، معمولاً ویژگی‌های متغیر فنوتیپی، چون تحرک، برخی واکنش‌های بیوشیمیایی (به‌عنوان مثال، واکنش‌ Voges-Proskauer) بخشی‌از توصیف محسوب می‌گردند. برای مثال، توصیف یک‌گونه‌ی متحرک مغایر با ویژگی‌های جاری جنس بوده و اساساً چنین سویه‌یی را نمی‌توان به‌عنوان عضوی از جنس در‌نظر‌گرفت مگر این که توصیف تجدید نظر شده جنس پیشنهاد گردد. ازطرفی دیگر، تحرک در سطح گونه به‌عنوان یک معیار متغیر به‌خوبی شناخته شده‌است. به‌عنوان‌مثال، یرسینیا انتروکولیتیکا در دمای20‌تا‌25 درجه سانتیگراد متحرک بوده ولی در30 درجه سانتیگراد فاقد تحرک می‌باشد.

درواقع توصیف دقیق گونه‌های جدید بروسلا میکروتی و بروسلا اینوپیناتا با رشد سریع و واکنش‌ مثبت ووگس ـ پروسکائر به اصلاح توصیف جاری جنس نیاز خواهد داشت. در نتیجه چنین معیار متغیری باید در‌سطح گونه ‌به عوض سطح جنس مورد استفاده قرارگیرد.

طبقه‌بندی اخیراً توصیف‌شده گونه‌های بروسلاستی(B.ceti)، بروسلا‌پینی‌پد‌یالیـس ‌(B.pinnipedialis)، بروسلامیکروتی(B.microti) و بروسلا اینوپیناتا (B.inopinata) براساس رویکرد جدید چند مرحله‌یی مشتمل‌بر مجموعه‌ روشهای مولکولی کلاسیک فنوتیپی و مدرن قرارداشته است. این رویکرد را می‌توان به‌عنوان معیار نوین توصیف گونه‌های جدید بروسلا مورد استفاده قرارداد.

بــروسلاستی و بـروسلاپینی‌پدیالیس:

بعد‌از جانشینی بروسلاکنیس (B. Canis)درسال‌1966 هیچ‌گونه‌ی جدیدی تا سال2007 به جنس بروسلا افزوده نشده، که احتمالاً به‌علت مشکلات فوق‌الذکر بوده‌است. در‌سال‌1994‌Ewalt و همکاران یک‌سویه‌ی جدید بروسلا آتیپیک جدا‌شده از دولفین پوزه‌دراز(Bottle nose dolphin) را توصیف نمود. در سال1997 به‌دنبال جداسازی یک دسته سویه‌های جدید از پستانداران دریایی، Jahans و همکاران نام گونه بروسلا ماریس را برای آنها پیشنهاد کردند. نام بروسلاماریس(B.maris) هرگز به‌طور رسمی شناخته نشد و پس‌از 10‌سال تحقیقات بیشتر سویه‌های پستانداران دریایی براساس شاخص‌های مولکولی اختصاصی و فنوتیپی به دوگونه‌ی جدید بروسلا تقسیم‌بندی شدند. این‌گونه‌های جدید به اسامی بروسلاستی و بروسلاپینی ‌پدیالیس با میزبانان ترجیحی به‌ترتیب بالن‌ها(cetaceans)‌ و ‌فک‌ها‌ ‌(seals) نام‌گذاری شدند. بررسی‌های مولکولی تازه‌تر نشان داد که هردوگونه بروسلاستی و بروسلا پینی‌پد‌پالیس به زیر‌گروه‌های بیشتری قابل‌تقسیم می‌باشند. به‌نظر می‌رسد یکی از این زیر گروه‌ها اختصاصی دولفین بوده و نام گونه‌ی جدید بروسلا دولفینی برای آنها درسال‌2007 پیشنهاد شده بود. اکثر سویه‌های توصیفی پستانداران دریایی ازاقیانوس اطلس(آتلانتیک) جدا‌شده وجالب توجه آن که سویه‌های پستانداران دریایی (عمدتاً از بالن‌ها) از اقیانوس آرام (پاسیفیک) نیز جدا شده‌اند. این سویه‌های پستانداران دریایی اقیانوس آرام نیز ممکن‌است گونه‌ی جدیدی را تشیکل دهند. سه مورد عفونت طبیعی انسانی ناشی‌از سویه‌های احتمالی بروسلا با منشاء دریایی گزارش شده، که یک مورد از اوستئومیلیت نخاعی یک بیمار در نیوزیلند و دو مورد از بروسلوز عصبی ‌(نوروبروسلوز) بیماران پرووپایی‌(Peruvian) جدا شده‌اند. نکته‌ی مهم آن که  این سویه‌های انسانی ژنوتایپ همانند سویه‌های بالن‌ها (سه تاسین‌ها)ی اقیانوس آرام (پاسیفیک) را نشان داده‌اند.

بروسلا میکروتی:

در اصل بروسلا میکروتی از موش‌های صحرایی ‌(Common Vole)‌ میکروتوس آروالیس(Microtus arvalis) مبتلا به بیماری سیستمی در موراویای جنوبی(South Moravia) از جمهوری چک جدا گردید و به‌عنوان گونه درسال 2008 شناخته شد. همچنین این‌گونه‌ی جدید از غدد‌لنفاوی آرواره‌یی روباهای قرمز در نواحی پست‌تر اتریش و حتی مستقیماً از خاک نیز جدا شده‌است. دوام دراز‌مدت باکتری ‌در خاک مؤید آن است که احتمالاً بروسلا میکروتی دارای حداقل یک مخزن ناپایدار یا زودگذر (Transient reservoir) در محیط بوده و موش‌های میکروتوس (و دیگر حیوانات) ازطریق خاک‌آلوده (آئروسل) به  عفونت دچار می‌شوند. محتمل ‌است که روباه‌های قرمز درنتیجه‌ی‌ تغذیه و مصرف جوندگان بیمار آلوده شوند. طرح بررسی میزان شیوع بروسلا میکروتی درانواع مختلف حیوانات درحال اجرا می‌باشد.

تا سال‌2010 دوازده سویه بروسلا میکروتی (2‌مورد از موش‌های میکروتوس، 3‌مورد از خاک و 7‌مورد از روباه‌های قرمز) جدا و گزارش شده‌است. تمامی سویه‌ها وابستگی‌ ژنومی مرتبط به فاژ 11Kb داشته و از دیگر گونه‌ها با استفاده از روش PCR ساده/ واحد (single PCR) یا روش اصلاح شــده‌ی مرکب/ چنـد‌تایی (Modified multiplex PCR) قابل‌تمایز می‌باشند. با‌وجودی‌که بروسلا میکروتی در اکثر خصوصیات فنوتیپی جنس بروسلا (به‌عنوان‌مثال، آگلوتیناسیون را آنتی‌سرم‌های‌A وM بروسلا) مشترک بوده، لیکن به سادگی از گونه‌های کلاسیک بروسلا در ارتباط با رشد سریع آن در محیط‌های کشت استاندارد و فعالیت متابولیک بالا (که قابل‌مقایسه با جنس باکتری خاک آکروباکتروم ochrobactrum بوده) متمایز می‌گردد. با وجود این، ترادف ژنومی باکتری درمقایسه با بروسلا سوئیس‌1330 همانندی 99/4٪ را در نواحی یک ردیفی نشان‌داده که تعجب‌آور بوده است. تنها تعداد محدودی از ژن‌های اختصاصی بروسلا میکروتی شناسایی شده و ژن‌های اضافی وابسته به آکروباکتروم قابل آشکارسازی نبوده‌اند. ازاین رو، دلایل اصلی تفاوت‌ها در رفتار رشد باکتری نامکشوف باقی‌مانده است. بنابراین، بروسلا میکروتی یک مدل جالبی برای بررسی اثرات تنظیمی در تجلی ژن خواهد بود. یک نتیجه‌ی ‌مهم بررسی ژنوم بر‌این‌یافته اشاره داشته که ژن 23S r RNA به‌طور مشخص از دیگر گونه‌های بروسلا بر‌حسب تغییر در ترادف میانی (Intervening sequence/IVS) و تغییرات در نیمه‌ی واحد بزرگ (Large subunit) متفاوت می‌باشد. درحال‌حاضر اثر مثبت این تغییرات در توصیف رشد سریع فعالیت متابولیک بالای باکتری ناشناخته است. جالب‌توجه آن که گونه‌ی دیگر بروسلا با رشد سریع (یعنی بروسلا اینوپیناتا که در ایالات متحده‌ی آمریکا جدا‌شده) از IVS آتیپیک همانندی برخوردار بوده‌است. این نوع IVS در برخی سویه‌ها آتیپیک دیگر بروسلای با رشد سریع جدا شده از جوندگان در استرالیا نیز یافت می‌شود.

اخیراً تکثیر بروسلا میکروتی در ماکروفاژهای انسان  و سلول‌های شبه ـ ماکروفاژ انسان و موش‌ نشان داده شده‌است. برخلاف دیگر گونه‌های بروسلا، بروسلا‌میکروتی برای مدل‌های موش بسیار زهرآگین بوده به‌طوری‌که 5‌10 واحد تشکیل پرگنه (colony forming unit-CFU) از بروسلا‌میکروتی‌82٪ موشهای Balb/c  را درخلال 7‌روز نابود می‌سازد. تاکنون هیچ موردی از عفونت ناشی‌از بروسلا‌میکروتی در انسان گزارش نشده‌است.

بروسلا اینوپیناتا:

بروسلا اینوپیناتا(سویه Bo1) از پیوند پستان ملتهب خانمی 71‌ساله با علائم بالینی بروسلوز در ایلات متحده‌ی آمریکا به سال2008 جدا‌شده و دراصل به‌عنوان باکتری شبه بروسلا توصیف گردید. طی بررسی‌های بعدی این باکتری شبه بروسلا به وضوح به‌عنوان یک گونه‌ی جدید بروسلا در2010 طبقه‌بندی شد. در ارتباط جداسازی غیر‌منتظره، نام بروسلا‌اینوپیناتا (inopinata کلمه‌ی لاتین به مفهوم unexpecte غیر‌قابل انتظار) به آن اطلاق گردید. مورد دیگری از باکتری ‌از کشت ترشحات ریه‌ی بیمار 52ساله مبتلا به پنومونی و برونشیت مزمن طی یک سال به‌عنوان سویه Bo2 جدا‌شد. این سویه نیز مشابه Bo1 در‌نظرگرفته شده و تثبیت گردید.

همانند بروسلا میکروتی، بروسلا اینوپیناتا نیز با رشد سریع و فعالیت بالای متابولیکی مشخص‌شده، اما برخلاف گونه‌های کلاسیک بروسلا (ازجمله بروسلا میکروتی) با ترادف بی‌نظیر ژن 16s rRNA متفاوت در پنج نوکلئوتید درمقایسه با دیگر گونه‌های بروسلا متمایز می‌گردد. همچنین بروسلا اینوپیناتا سطح پایین‌تر قابل‌توجهی از تشابه در ترادف ژن‌های مختلف را درمقایسه با دیگر گونه‌ها نشان می‌دهد. درنتیجه، بروسلا اینوپیناتا ناهمگون‌ترین گونه‌ی جنس بروسلا می‌باشد. با‌وجودی‌که بروسلا اینوپیناتا متنوع‌ترین ویژگی‌ گونه‌یی را نشان داده لیکن در وابستگی‌DNA-DNA بیش‌از 80٪با بروسلا ملی‌تنسیس مشترک بوده و ازاین‌رو بر منوال توصیف‌های مشهود گونه‌یی با این‌گونه مرتبط می‌باشد. درحال‌حاضر این‌گونه مشتمل بر سویه‌ی‌ واحدی شناخته شده‌است.

سویه‌های دیگرغیرمعمول(آتیپیک)  بروسلا و گونه‌های بالقوه جدید:

ازنظر تاریخی، به‌دلایل ناشناخته تسویه‌های آتیپیک به بروسلا سوئیس نسبت داده شده،  هرچند که هیچ‌کدام آنها از خوک جدا نشده‌اند. بعضی ازاین سویه‌ها از جوندگان در استرالیا جدا‌شده و دراصل به‌عنوان بایووار 3 بروسلا سوئیس طبقه‌بندی گردیده، اما اخیراً به‌عنوان گونه‌های بالقوه جدید بروسلا مجدداً طبقه‌بندی شده‌اند. درچندین بررسی مولکولی بایووار 5 بروسلا سوئیس با فاصله‌ی زیادی به بایووارهای دیگر بروسلا سوئیس وابسته بوده و مطمئناً به طبقه‌بندی مجدد نیاز دارد.

علاوه‌بر این طبقه‌بندی نادرست تاریخی، اخیراً سویه‌های جدید آتیپیک بروسلا به کرات از میزبانان مختلف گزارش شده که به هیچ‌یک از گونه‌های موجود وابستگی نشان نداده‌اند.

یک دلیل احتمالی برای شناسایی اخیر سویه‌های جدید بهبود روشهای تشخیص مولکولی و تکنیک‌های تایپینگ توأم با آگاهی بهتر‌از وجود بروسلاهای آتیپیک در میزبانان غیر‌منتظره یا در‌محیط‌ است.

در مبحث زیرشناخت فعلی از وجود گونه‌های بالقوه جدید بروسلا به اختصار بیان شده‌است.

یک سویه‌ی غیر‌معمول بروسلا (Bo2) از بیوپسی ریه‌ی بیمار 52ساله‌یی از استرالیا با بیماری پنومونی مزمن جدا گردید. بررسی‌های فنوتیپی و مولکولی سویه Bo2 را درنزدیکی بسیار با بروسلا اینوپیناتا قرارداد. ازاین‌رو، احتمالاً سویه Bo2 یک نوع جدیدی از بروسلا اینوپیناتا را منعکس می‌سازد. با وجود این، بررسی‌های مولکولی وسیعتری برای تأیید این نتیجه‌ مورد نیاز می‌باشد.

درسال 1964 هفت سویه ازسه گونه جونده‌ی بومی درکوئینزلند شمالی، استرالیا جدا‌گردید وقبلاً به‌عنوان بایووار 3‌بروسلا سوئیس گزارش شده بود که به بررسی مجدد برای طبقه‌بندی دقیق آنها نیاز داشت. تجزیه‌ی مولکولی نشان‌داد که هرهفت سویه متمایز از تمامی گونه‌های شناخته شده بروسلا بوده و ازاین‌رو ممکن‌است گونه‌ی جدیدی را شامل شوند. همچنین یافته‌های مولکولی نشان‌داد که تمامی هفت‌سویه به بروسلا اینوپیناتا و سویه‌ Bo2 وابسته می‌باشند.

اخیراً سویه‌های آتیپیک بروسلا برای اولین بار از دوپریمات درارتباط با دو مورد نوزاد نارس جدا شده‌اند. بررسی‌های اولیه فنوتیپی و مولکولی مؤید آن است که هردو سویه ازگونه‌های شناخته شده متمایز می‌باشند.

همچنین سویه‌های جدید آتیپیک بروسلا از روبا‌ه‌های قرمز در اتریش جدا شده‌اند. این سویه‌ها رشد کندی داشته و تعداد زیادی اجزای S711 در‌مقایسه با بروسلاستی و بروسلا پینی‌پدیالیس نشان می‌دهند. این سویه‌ها فعالیت متابولیکی پائینی در مصرف مواد داشته و با‌ هیچ‌یک از گونه‌های شناخته‌شده مشابهت ندارند. بررسی‌های دقیقتر مولکولی موقعیت جداگانه این سویه‌ها را در جنس بروسلا مورد تأیید قرارداده است.

یک‌گونه‌ی بالقوه جدید بروسلا از غوک یا قورباغه‌ی درشت آفریقایی (African bullfrog) جدا‌شده که از تمامی دیگر گونه‌ها متفاوت می‌باشد. سویه‌های جدا‌شده متحرک بوده و مجهز به تاژک جانبی واحدی (چون ‌O.anthrapi آکروباکتروم آنتراپی) می‌باشند. بررسی‌های ژنومی سویه‌ها تعلق آنها را به جنس بروسلا مورد تأیید قرارداده‌است. باوجود این، ژن‌های مختلف دیگر وابسته به ژن‌های باکتری‌های خاک، یعنی آکروباکتریوم، باید شناسایی شوند.

منابع در دفتر نشریه می‌باشد.