خلاصه:
سایش‌دندان abrasion شامل یک روند مکانیکی غیرطبیعی است که باعث از بین‌رفتن سطح مینا، عاج و سمان دندان می‌شود. استعداد به سایش در برابر erosion (سایش‌شیمیایی) سطوح دندان که موجب نرم‌شدن ساختمان دندان می‌شود، بیشتر است. کاربرد مناسب و متعادل محصولات حفظ بهداشت دهان در مطب و منزل برای کسب پیشگیری از بیماری‌های دهان‌و‌دندان الزامی است. انتخاب با‌دقت روش‌های پولیش‌دندان توسط دندانپزشک در‌جهت حذف رنگ (stain) دندان و حفظ تمامیت سطح‌دندان و معرفی روش‌های حفظ بهداشت در منزل باید با درنظر‌گرفتن احتمال بروز سایش صورت گیرد.
مقدمه:
Abrasion عبارت‌است‌از سایش‌مینا یا عاج توسط روند غیرطبیعی مکانیکی. مینا سخت‌ترین ماده در بدن می‌باشد و مینای دست‌نخورده در‌برابر سایش مقاوم است، ولی طی گذشت سالها سایش آن اتفاق خواهد افتاد. با نمایان‌شدن عاج با قوام نرمتر، سایش سطح دندان ـ abrasion ـ با‌سرعت بیشتر پیش می‌رود (جدول1).
این واقعیت تأثیر مهمی برای بیماران دارای تحلیل‌لثه و دارای مشکل پریودنتال دارد. تحلیل‌لثه یک شرایط شایع است که طی یک‌بررسی تخمین‌زده شده که وقوع آن در‌حد3میلی‌متر در‌یک یا چند دندان در حداقل 22% بالغان در گروه سنی 30تا90سال رخ می‌دهد.سمان از عاج نرمتر است و بلافاصله به‌دنبال کاربرد محصولات نامناسب یا روش‌های نامناسب مراقبت دندانی ساییده می‌شود. استعداد به سایش در‌حضور erosion درسطح دندان نیز افزایش می‌یابد. erosion باعث نرم‌شدن ساختمان دندان می‌شود. با‌توجه به مصرف نوشیدنی گازدار وسایر عادات‌غذایی توجه به این نکته مهم است. بیماری esophageal reflux disease GERD و bulimia باعث erosion ناشی‌از اسید در دندان‌ها به‌دنبال regurgitation اسیدهای معدی می‌شود.
نگهداری از دندان‌ها با‌هدف پیشگیری و حفظ سلامت دهان‌و‌دندان از بیماری‌های خاص آن است. کاربرد نادرست محصولات خانگی برای حفظ بهداشت دهان‌و‌دندان ممکن‌است باعث بهداشت ضعیف ناحیه‌ی دهان، تحریک‌لثه، سایش، آسیب به سطوح دندان‌ها با‌توجه به نوع ماده و یا وسیله‌ی به‌کار رفته و چگونگی کاربرد آن شود. به‌طور مشابه انتخاب با‌دقت روش‌های پولیش توسط دندانپزشک الزامی است تا حذف حداکثر رنگ (stain) از دندان، پولیش و حفظ تمامیت سطح دندان به‌دست آید.
ملاحظات در منزل:
هنگام انجام اعمال بهداشت دهان بهتر است از سایش سطح‌دندان، سایش مخاط و تحریک آن پرهیز شود. به بیماران توصیه می‌شود از مسواک نرم یا خیلی نرم استفاده کنند. اگر با‌دست مسواک می‌زنند از نیروی زیاد استفاده نکنند. به بیماران اغلب روشBass (مسواک‌زدن به‌صورت حرکات عمودی از‌سمت لثه به‌سمت تاج دندان) آموخته شده‌است که بعضی ممکن‌است آن را پیچیده تصور‌کنند. بیماران با‌توجه به زمان مورد نیاز دو دقیقه برای هر ناحیه برای مدت زمان مناسب مسواک نمی‌زنند. بعضی بیماران به‌صورت افقی با اعمال نیرو روی دندان‌ها با این تصور که اعمال نیروی بیشتر بهتر است و باعث حذف بیشتر پلاک دندانی می‌شود مسواک می‌زنند. مسواک‌های دستی با طراحی حذف پلاک در بازار موجود و دارای دسته‌هایی هستند که مسواک‌زدن را برای بیمار راحت‌تر می‌کند مانــند ـ Oral-B®،CrossـAction® گاهی نیز با‌توجه به طراحی دسته، کاربرد روش Bass را باعث می‌شوند. GUM®T Technique Toothbrush,Sunstar Americas و به‌این طریق استفاده از روش Bass برای بیمار آسانتر می‌شود. در‌صورت کاربرد مسواک الکتریکی، باید از اعمال نیروی زیاد پرهیز شود. بعضی مسواک‌های برقی با اعمال نیروی زیاد متوقف می‌شوند.این عمل برای ایمنی و جلوگیری از سایش‌دندان است. بررسی‌های متعدد نتایج متعددی در زمینــه‌ی قدرت سـایش بـــالای مســــواک دستـی و یـــا بــرقـی داشته‌انـد.
برای تمیز‌کردن نواحی بین دندان، کاربرد نخ‌دندان به‌ندرت باعث سایش سطح دندان می‌شود ولی باید از سایش لثه پرهیز شود و یا تروما به آن. به‌علت کاربرد ناصحیح و با فشار یا عبور ناگهانی نخ‌دندان از بین نقاط تماس دندان.برس‌های بین دندانی راه دیگری است که ممکن‌است برای نواحی بین دندان به‌کاررود و نیازی به درگیری با نقاط تماس بین‌دندان تنگ نیست. بیماران در کاربرد برس‌های بین دندانی راحت‌تر از نخ‌دندان بوده‌اند. بیماران باید از برس بین دندانی به آرامی استفاده کنند و از برس‌هایی که نرم بوده و دارای فرچه‌ی کافی هستند استفاده کنند تا سیم زیر آن باعث آزردگی لثه و ناحیه‌ی بین دندانی نشود. برس‌های بین دندانی وارد بازار شده‌اند که شامل بدنه‌ی پلاستیکی قابل‌انعطاف نرم هستند بدون سیم در مرکز و بدون فرچه (شکل1). کاربرد دهانشویه و سایر تمیز‌کننده‌های بین‌دندانی نیز ممکن‌است موثر باشد.
انتخاب خمیر‌دندان با سایش پایین و قابلیت تمیز‌کردن خوب را باید در‌نظر داشت. هزاران سال پیش از مواد ساینده مانند استخوان‌ها و صدف‌های خرد‌شده برای تمیز‌کردن دندان‌ها و یا از ذغال و نمک استفاده می‌شد. مواد ساینده به برداشت پلاک و حذف رنگ ـ stain ـ از سطح دندان‌ها کمک کنندهاست. خمیر‌دندان‌های موجود امروزی غالباً حاوی سیلیکا، کربناتها، اکسید آلومینیم یا فسفات‌ها به‌عنوان ساینده‌است.منبع بعضی ساینده‌ها در شکل2 آورده شده‌است.
حالت زبر ماده‌ی ساینده در تعیین میزان رنگ و ساختمان دندان حذف شده در دوره‌ی خاص توسط مسواک خاص و روش خاص کمک کنندهاست. توجه به سایندگی خمیر‌دندان‌ها در اوائل‌سال1900 مطرح شد. سایندگی خمیر دندان‌ها بر‌اساس RDA یا اندازه‌گیری Radioactive Dentin abrasion انجام می‌شود. در‌این آزمایش عاج رادیواکتیو به‌طور مکانیکی در آزمایشگاه کنترل شرایط، تحت نیروی کنترل شده و زمان خاص مسواک‌زدن ساییده می‌شود. توصیه متخصصان در کاربرد خمیر‌دندانی با سایندگی پایین است که به‌رغم حذف مناسب رنگ -stain- باعث حفظ زیبایی دندان می‌شود.
ثبت نظر