شماره ۹۷۶

بیهوشی عمومی دریک نگاه

دکترعبدالامیرنواب بوشهری - بیهوشی

بیهوشی عمومی دریک نگاه

بیهوشی‌عمومی general anesthesia عبارت‌از تجویز داروهای هوشبری عمومی است تا شخص ناآگاه شده و نتواند دردی احساس کند. از این روش غالباً برای انجام رویه‌های جراحی استفاده می‌شود.

از تلفیق این عوامل هوشبری (داروهای داخل وریدی وگازهای استنشاقی)به منظور القای حالات زیراستفاده می‌شود:
• بی‌دردی analgesia، از دست دادن عکس‌العمل به درد
• فراموشی amnesia، ازدست دادن حافظه
• بی‌حرکتی. ازبین رفتن رفلکس‌های حرکتی
• شل‌شدن عضلات مخطط (استخوان‌بندی)
ازطرف دیگر بی‌حسی موضعی شامل است بر کرخت کردن بخشی خاص ازبدن برای جلوگیری از هرنــوع احساس درد ضمن رویه‌های جــراحی با استفــاده از داروهای هوشبری.
آنستزیولوژیست(پزشکی که درهوشبری تخصص دارد) ونیز پرستار آنستزیست nurse anesthesist (درآمریکا) و تکنیسین مجاز بیهوشی (درسایر نقاط) به طور مشخص درخدمت بیمارهستند تا ترکیب مناسبی ازاین عوامل را ضمن جراحی به بیمار برسانند.
تاریخ اقدام به بیهوشی برای نخستین‌بار به مصر باستان، چین و بابل برمی‌گردد. اما انجام هوشبری به صورت فعلی به اواخر قرن نوزدهم و پیشرفت‌های اساسی علمی وکشف نظریه‌ی میکربی بیماری و شروع استفاده ازتکنیک‌های آنتی‌سپتیک برمی‌گردد.
به‌تدریج با درک فارماکولوژی و فیزیولوژی، در‌نهایت راه‌های مؤثرتر کنترل درد به وجود آمد و بیهوشی عمومی شکل گرفت.
 در‌فرهنگ پزشکی Medilexcon آمده‌است که بیهوشی‌عمومی عبارت‌است از «از‌دست دادن ادراک درد همراه ازبین رفتن آگاهی که دراثر عوامل بیهوش‌کننده‌ی داخل وریدی یا استشمامی ایجاد می‌شود و ممکن‌است شامل از یاد زدودگی (آمنزی) و شل شدن عضله باشد.
نحوه‌ تأثیر بیهوشی عمومی:
حتی با وجودی که مکانیسم ‌بیوشیمیایی تأثیر عوامل بیهوش‌کننده به‌خوبی مشخص نشده‌است ولی تصور می‌رود این عوامل سبب القای ناآگاهی ازطریق تأثیر با نقاط مختلف دستگاه عصبی مرکزی می‌شوند.
اما، می‌دانیم بیهوشی‌عمومی برکرده‌ی قشر مخ cerebral cortex، تالاموس thalamus، سیستم فعال‌کننده‌ی شبکه‌یی reticular activating system و طناب نخاعی تأثیر می‌گذارد.
امروزه اکثریت داروهای بیهوشی عمومی را با سوزن از راه تزریق داخل وریدی یا حتی دربعضی موارد به‌صورت استنشاقی تجویز می‌کنند.
بیمارانی که به‌صورت عمومی بیهوش می‌شوند باید با‌دقت ازنظر هر‌گونه تغییر در فشارخون، نبض یا تنفس پایش شوند. دربعضی موارد بیهوشی برای حفاظت از ریه‌ها و آسان‌تر شدن بیهوشی یک لوله وارد نای بیمار می‌کنند.
طی یک بررسی که توسط یک گروه از دانشکده‌ی پزشکی ‌هاروارد کالج پزشکی کورنل و انستیتوی تکنولوژی ماساچوست انجام شده است، مشخص شده افرادی که زیر بیهوشی عمومی قرار دارند بیشتر دارای حالت کوما هستند تا خواب عمیق.
موارد استفاده:
برای مناطق کوچکی ازبدن که نیاز است کرخت شوند، کاربرد بـی‌حسی موضعــی معمـــولاً کافـــی است.
درموارد زیر به بیهوشی عمومی نیاز است:
• ازدسـت رفتن مقـــدار زیادی خون
• مواردی که به زمان طولانی نیاز باشد
• تأثیرات تنفسی
• وجود اضطراب دربیمار
• درد بسیار شدید
 بااستفاده از روشهای ایمنی و تجهیزات مدرن، استفاده از بیهوشی‌عمومی روشی نسبتاً مطمئن است و عوارض ناشی‌از آن شایع نیست، اگر‌چه اتفاق می‌افتد.
به‌سال‌1937، دکتر‌Arthur Ernest Guedel برای بیهوشی چهارمرحله قائل شد:
مرحله اول«القاء». دراین مرحله، بیمار می‌تواند سخن بگوید ولی به‌تدریج آگاهی خـود را ازدست می‌دهد.
مرحله دوم«تحریک» بیمار به طور کامل آگاهی خود را ازدست می‌دهد و ممکن‌است ضربان قلبش نامنظم شود و نیز دارای حرکات کنترل ناشده‌ باشد.
مرحله سوم«بیهوشی جراحی». عضلات مخطط شل می‌شوند وحرکت چشم متوقف می‌گردد. بیمار ناآگاه است و دراین مرحله، آماده‌ی عمل‌جراحی است.
مرحله چهارم اوردوز overdose. دراین مرحله مقدارزیادی دارو تجویز شده و بیمار کاهش شدید کارساقه‌ی مغز یا طناب نخاعی را تجربه می‌کند. این حالت بدون حمایت مهلک است.
خطرات و عوارض:
در بسیــــاری مــوارد به‌غیر‌از بعضی نشانه‌های خفیف و گذرا در بـزرگسالان سالــم نبایـد هیچ مسأله‌یــی به‌وجود‌ آیــد. احتمال بسیار اندک بروز عوارض درازمدت وجود دارد و این احتمال به‌شکل جراحی انجام شده دربیمار وابسته  است، به‌نــدرت، بیهوشی‌عمومی ممـکن‌است سبب بـــروز عفونت ریــــه، استروک، حمــله‌ی قلب و حتی مرگ شود.
عوامل یا شرایط افزاینده‌ احتمال عوارض:
این عوامل عبارتند از:
• سیگار کشیدن
• چاقی
• دیابت
• فشار خون بالا
• آلرژی‌های دارویی
• فراروی الکل
• بیماری‌های قلب
آپنه خواب. پژوهشگران دانشــکده‌ی طب نیویورک گزارش کرده‌اند که درمقایسه با بیهوشی عمومی، بیماران دچار آپنه‌ی خوابی که تحت عمل تعویض مفصل با بی‌حسی منطقه‌یی قرارگرفته‌اند‌ دارای 17٪ عوارض‌کمتر بوده‌اند.
 پژوهشگران دانشگاه بوردو گزارش کرده‌اند سالمندانی که زیر بیهوشی عمومی می‌روند به احتمال 35٪ بیشتر درنهایت دچار دمانس می‌شوند.
 پژوهشگران مایوکلینیک گزارش کرده‌‌اند کودکانی که چندین‌بار زیر بیهوشی عمومی می‌روند بیشتر احتمال دارد به نابسامانی‌نقص توجه بیش فعالی مبتلا شـونـد.
بهوش بودن دربیهوشی:
تعداد بسیار اندکی که زیر بیهوشی عمومی می‌روند به حالتی موسوم به آگاهی از بیهوشی دچار می‌شوند. دراین حالت بیمار از اوضاع محیط اطراف اطلاع دارد ولی درد حس نمی‌کند.
 دونفر از 1000 بیمار زیر بیهوشی عمومی در زمان عمل بیدار می‌شوند. درموارد بسیار نادری ممکن‌است بیمارضمن عمل درد حس کند. این پدیده را آگاهی ناخواسته‌ی ضمن عمل می‌نامند. درد در‌این حالت معمولاً غیر‌قابل تحمل است ولی از آنجا که پیش‌از عمل به بیمار شل‌کننده‌ی عضله تجویز شده است، به جراح نمی‌تواند درباب اضطرار خود حرفی بزند.
افرادی که دچار آگاهی ناخوانده‌ی ضمن عمل می‌شوند ممکن‌است بــعدها دچار مشکلات روانشناسیک ازجمله نابسامانی ‌استرس پسا ضربه‌یی شوند.

 

 

تعداد بازدید : 3616

ثبت نظر

ارسال