شماره ۱۱۱۲

تصویربرداری از قلب با حذف ضرورت تنفس

دکتر ماریا تومانیان - رادیولوژیست

چهارشنبه 31 شهریور 1395

فن‌آوری جدیدی در Euro CMR 2016 معرفی‌‌شد که نشان‌می‌دهد یک فن‌آوری جدید برای تصویربرداری با تشدید مغناطیسی ازقلب (CMR:Cardiac magnet resonance) ضرورت تنفس بیماران را حذف می‌کند و از این طریق به‌دست‌آوردن تصاویری با کیفیت بالاتر میسرمی‌گردد. (با حرکت‌نکردن بدن بیمار، به‌دست‌آوردن تصاویری با کیفیت بالاتر در زمان کمتر  میسر می‌شود).

در بسیاری‌از فن‌آوری‌های تصویر‌برداری، به‌ویژه در CMR‌، به زمان تصویربرداری نسبتاً طولانی نیاز است و تصویرها باید برای منظور‌کردن حرکات تنفسی اصلاح گردند.

در چند دهه‌ی گذشته، به‌اجبار به‌هنگام برآورد محل قرار‌گیری و حرکت قلب با استفاده از MR، حرکت تنفسی در‌نظر گرفته می‌شد و از دقت پایینی برخوردار بود‌.

محققان در‌حال بررسی روشی به‌نام ونتیلاسیون ضربه‌ای با فرکانس بالا (High frequency percussion ventilation) هستند که در‌آن بیماران مجبور نیستند به‌طور‌طبیعی نفس بکشند و لازم نیست تصویرها برای لحاظ‌کردن حرکت تنفسی اصلاح شوند. این‌کار به پزشک امکان می‌دهد که به گونه‌ی دقیق‌تری میدان تابش را برای به‌کار‌گیری آن در‌هر بیمار برنامه‌ریزی کند.

برای به کار‌گیری این فن‌آوری، بیماران باید روی دهان خود ماسکی بگذارند که به ونتیلاتور وصل است و حجم‌های اندکی از هوا را به‌نام «‌پرکاشن‌ها‌» عرضه‌می‌کند. به‌جای ۱۰‌تا۱۵ ‌بار نفس عمیقی که بیمار به‌طور‌طبیعی درهر‌دقیقه می‌کشد، هوا در‌هر دقیقه در ۳۰۰‌تا‌۵۰۰ ونتیلاسیون اندک به او داده می‌شود. حجم هوا به اندازه‌ای کم است که سینه حرکت نمی‌کند. این روش غیرتهاجمی است، بیمار هوشیار است، به او آرامبخش داده نمی‌شود و لازم نیست نفس بکشد.

برای این روش، ونتیلاتور برای استفاده در محیط CMR تطبیق داده شد. در CMR از یک مغناطیس استفاده می‌شود، به این معنی که قطعات فلزی باید با قطعاتی که با MR مطابقت دارند تعویض شوند. برای به هم متصل‌کردن تجهیزات داخل و خارج اطاق اسکن از لوله‌هایی استفاده گردید.

بیماران درحالی‌که صورتشان به‌طرف بالاست، در دستگاه CMR دراز‌می‌کشند و نیازی به تنفس‌کردن نیست و حس می‌کنند که در‌طول ونتیلاسیون بدنشان اندکی باد می‌کند ولی غیر‌از آن تغییر دیگری را احساس نمی‌کنند.

هدف از این بررسی آزمایش امکان پذیری و تحمل ونتیلاسیون ضربه‌ای با فرکانس بالا درطول CMR می‌باشد و در‌آن یک داوطلب سالم ۳۸ ساله و یک بیمار ۵۵‌ساله با ضایعه‌ی تیمیک (Thymic Lesion) حضور داشتند. هر‌دو شرکت‌کننده این روش را به‌خوبی تحمل کردند و متوسط زمان نفس نکشیدن در شخص داوطلب ۱۰دقیقه و در فرد بیمار ۶ دقیقه بود.

این محققان می‌توانستند به‌روشنی شریان‌های کرونری را ببینند. حجم ریه در دم کامل «ثابت‌» ماند و عروق ریوی نیز به‌روشنی دیده‌شدند. هیچ ضرورتی نداشت تا تصویرها برای لحاظ کردن حرکت تنفسی اصلاح شوند و نتیجه ها حاکی از آن بود که این نوع ونتیلاسیون امکان‌پذیر است و تحمل آن دشوار نیست. این بررسی در مراحل بسیار اولیه‌ی خود است و اینک لازم است تا پمپ را روی بیماران بیشتری آزمایش‌نمود و ممکن‌‌است استفاده از‌آن برای برخی‌از بیماران مشکل باشد چون دستگاه CMR کوچک است و علاوه بر آن ونتیلاسیون آنان توسط یک دستگاه صورت‌می‌گیرد.

در‌حال‌حاضر، تصاویرCMR به‌صورت مرحله‌ای به‌دست‌می‌آیند. بیمار برای هر‌تصویر نفس‌می‌کشد و آن‌را در سینه حبس می‌کند، سپس به‌حالت عادی بر‌می‌گردد پیش‌از‌انکه این فرآیند را برای تصویر بعدی تکرارکند. ونتیلاسیون ضربه‌ای با فرکانس بالا این امکان را فراهم‌می‌سازد که تمام تصاویر در یک نوبت برداشته شوند و لازم نیست که تصاویر برای لحاظ کردن حرکت تنفسی اصلاح شوند.

ونتیلاسیون ضربه‌ای با فرکانس بالا (HFPV) امکانات بی‌شماری را فراهم‌می‌سازد. می‌توان تمام توالی‌های‌‌CMR را در یک نوبت انجام‌داد که بسیار سریع‌تر خواهدبود. داده‌ها را می‌توان به‌طور پیوسته و با ابزار و وسایل کمتری به‌دست‌آورد. ما قادر خواهیم بود تا از‌این فن‌آوری در تشخیص بیمارانی بد‌حال‌تر استفاده‌نماییم که حبس‌کردن نفس در‌سینه برایشان مشکل است و تصویر برداری باید با‌ سرعت انجام‌گردد.

این روش تصاویری با قدرت تفکیک بالا جمع‌آوری می کند که لازم است از دقت میلی‌متری برخوردار باشند (برای نمونه، به‌منظور لوکالیزه‌کردن جای اسکار در میوکارد یا برای دیدن آناتومی شریان‌های کرونری یا دریچه‌ها و ناهنجاری‌ها). در استفاده از این روش به‌دلیل عدم ضرورت اصلاح حرکت‌های تنفسی، از شرایط بهتری برخوردار می‌شویم.

اولین گام‌های نویدبخش در ارتباط با کاربرد ونتیلاتور ضربه‌ای با فرکانس بالا (HFPV) در CMR برداشته‌شده و می‌توان تصور‌کرد که در‌آینده، اگر بیمار به‌مدت ۲۰دقیقه یا حتی بیشتر نفس‌نکشد، با این فن‌آوری نمایش سه‌بعدی دقیقی از ساختار‌های قلب به‌دست می‌آید که در به‌کار‌گیری روش‌های درمانی الکتروفیزیولوژی مانندAblation راهنمای خوبی خواهد بود.

 

تعداد بازدید : 2591

ثبت نظر

ارسال