نگاهی به دیابت نوع۱ درکودکان(۲)

این عوامل عبارتند‌از:
سابقه‌خانوادگی. هر‌کسی که پدر یا مادر و یا یکی از فرزندان خانواده‌اش به دیابت نوع 1 دچار باشد، احتمال ایجاد این بیماری در وی اندکی افزایش می‌یابد.
ژن. وجود بعضی ژن‌ها حاکی از افزایش احتمال ایجاد دیابت نوع‌1 است. در بعضی موارد و معمولاً ازطریق کارآزمایی بالینی، می‌توان برای تعیین آنکه آیا کودکی با سابقه‌ی‌ خانوادگی دیابت نوع1 در معرض افزایش خطر ایجاد این بیماری است آزمون‌های ژنتیک انجام داد.
عوامل خطرساز احتمالی:
عوامل خطرساز احتمالی دیابت نوع‌1 عبارتند‌از:
تماس با ویروس. تماس با ویروس اپشتین بار، ویروس کوکساکی، اوریون یا سیتومگالوویروس سبب برافروخته‌شدن شعله‌ی تخریب اتوایمون یاخته‌های جزیره‌یی شده و یا ویروس به‌طور مستقیم یاخته‌های جزیره‌یی را ‌آلــوده خواهد کرد.
پائین‌بودن تراز ویتامینD. نتایج پژوهش‌حاکی از آن است که ویتامینD سبب حفاظت در برابر دیابت نوع1‌ می‌گردد. اما مصرف زودرس شیرگاو که منبع رایج ویتامین D است با  افزایش احتمال بروز دیابت نوع‌1 پیوند دارد.
سایر عوامل تغذیه‌یی. نوشیدن آبی که حاوی نیترات باشد احتمال ایجاد دیابت نوع1 را افزایش می‌دهد. زمان‌بندی وارد‌کردن غلات به جیره‌ی‌‌غذایی کودک نیز بر احتمال ایجاد دیابت نوع‌1 تأثیر می‌گذارد. دریک کارآزمایی بالینی مشخص شده‌است که زمان وارد کردن مناسب غلات در غذای شیرخوار در فاصله‌ی‌ 4تا7‌ماهگی است. طی یک بررسی دیگر نیز مشخص شده‌است نوع شیرخشکی که نوزاد مصرف می‌کند نیز بر احتمال بروز دیابت تأثیر دارد. نتایج این پژوهش‌حاکی از‌آن است که وقتی از فرمولا‌های خاصی استفاده می‌شود که هضم آسان‌تری دارند (hydrosolate) و نوزاد در فاصله‌ی ‌سنی‌6 تا8 ماهگی است و از این شیرخشک به‌جای فرمولای استاندارد شیرگاو استفاده می‌شود، احتمال بروز دیابت نوع‌1 کاهش می‌یابد. اما دراین بررسی، پیوند فرمولاهای استاندارد شیرگاو با ایجاد دیابت نوع1 دیده نمی‌شود.
دیابت نوع1 تقریباً همه‌ی اندام‌های اصلی بدن کودک از‌جمله قلب، عروق‌خونی، اعصاب، چشم و کلیه‌ها را گرفتار می‌کند. اما درصورت حفظ تراز قند‌خون در‌حد نزدیک به طبیعی در‌غالب موارد، به‌صورت فاحشی از احتمال بروز این عوارض کاسته می‌شود.
عوارض دراز مدت دیابت نوع1 به‌تدریج ایجاد می‌شود. در‌نهایت، درصورتی‌که میزان قند‌خون به‌خوبی کنترل نشود، عوارض دیابت ناتوان‌کننده یا حتی تهدید‌کننده‌ی حیات خواهد بود.
بیماری قلب‌و‌عروق خونی. دیابت به‌صورتی فاحش خطر بروز مشکلات مختلف قلب‌و‌عروق ازجمله بیماری سرخ‌رگ تاجی با درد قفسه‌ی‌سینه‌(آنژین)، حمله‌ی‌قلبی، استروک، باریک‌شدن سرخ‌رگ‌ها (آتروسکلروز) و بعدها بالا‌رفتن فشارخون را می‌افزاید.
آزردگی عصب(نوروپاتی). بالا بودن بیش‌ازحد قند به دیواره‌های عروق خونی ظریف (مویرگ‌ها) که اعصاب را تغذیه‌می‌کنند به‌ویژه در ساق‌پا صدمه می‌زند. این امر سبب حس گزگز، کرختی، سوزش یا درد می‌شود. معمولاً آزردگی عصب به‌تدریج و طی یک دوره‌‌ی طولانی اتفاق می‌افتد.
آزردگی کلیه (نفروپاتی). دیابت سبب آزردگی خوشه‌های عروق خونی ظریف تصفیه‌کننده‌ی مواد زائد از خون کودک می‌شود. آزردگی شدید ممکن است به نارسایی کلیه یا بیماری غیر قابل برگشت مرحله‌ی نهایی کلیه منجر شود و به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز داشته باشد.
آزردگی چشم. دیابت سبب آزردگی عروق خونی شبکیه (رتینوپاتی دیابتی) می‌گردد. رتینوپاتی دیابتی ممکن است به کوری منتهی شود. دیابت سبب بروز کاتاراکت وافزایش احتمال بروز گلوکوم نیز می‌گردد.
آزردگی‌ پا. آزردگی اعصاب پاها یا ضعف جریان خون در پاها، احتمال بروز عوارض مختلف پا را افزایش می‌دهد. در صورت عدم درمان، بریدگی‌ها و تاول ممکن‌است به‌صورت عفــــونت‌های جــــدی بروز کنند.
بیماری‌های پوست. دیابت کودک را نسبت به مشکلات پوست ازجمله عفونت‌های باکتریایی، عفونت‌های قارچی و خارش تأثیر‌پذیرتر می‌کند.
 پوکی استخوان. دیابت سبب کاهش تراکم مواد معدنی استخوان شده و احتمال استئوپوروز را در بزرگسالی افزایش می‌دهد.
مشکلات مغزی. با وجودی که علت دقیق پیوند این دو روشن نیست ولی احتمال بروز دمانس و بیماری آلزایمر در مبتلایان به دیابت افزایش می‌یابد.
 در‌صورتی‌که پزشک دیابت را حدس‌زده باشد، آزمون‌ غربالگری انجام خواهد داد. آزمون اولیه مورد استفاده برای تشخیص دیابت نوع1 درکودکان عبارت است از:
آزمون غیرانتخابی قندخون. دراین آزمون، یک نمونه خون در زمانی غیرانتخابی و به‌صورت تصادفی گرفته می‌شود. مقدار قندخون بر‌حسب میلی‌گرم در دسی‌لیتر (mg/dL) یامیلی‌مول در لیتر(mmol/L) بیان می‌گردد. بدون توجه به زمانی‌که کودک برای آخرین‌بار غذا‌خورده است، تراز غیرانتخابی قند‌خون 200 میلی‌گرم در دسی‌لیتــر (۱۱/۱‌میـــلی‌مــول در لیتر) یــــا بالاتر نـــشانـــه‌ی‌ وجود قنـد است.
درصورتی‌که نتایج آزمون غیرانتخابی قند‌خون کودک حاکی‌از وجود دیابت نباشد ولی پزشک بازهم به‌علت وجود نشانه‌ها به قند شک داشته باشد آزمایش زیر انجام خواهد شد:
آزمون هموگلوبین گلیکوزیله (A1C). نتایج این آزمون خونی نشان‌دهنده‌ی‌ متوسط میزان قند‌خون دوتا سه ماه گذشته است. اساس این آزمایش، اندازه‌گیری درصد قند خونی است که به هموگلوبین، یعنی پروتئین ناقل اکسیژن درگویچه‌های سرخ ‌چسبیده‌است. هرچه میزان قندخون بالاتر باشد، هموگلوبین بیشتری به قند می‌چسبد. اگر میزان A1C در دو آزمون جداگانه برابر ۶/۵ درصد یا بالاتر باشد، نشانه‌ی وجود قند است.
آزمون دیگری که ممکن‌است مورد استفاده قرارگیرد، آزمون قندخون ناشتا است. دراین آزمایش، درحالت ناشتا به‌شرطی که درفاصله‌ی صرف‌شام و زمان انجام آزمایش، خوراکی مصرف نشده باشد، قند‌خون را اندازه‌گیری می‌کنند. درصورتی‌که میزان قندخون ناشتا کمتر‌از 100میلی‌گرم در دسی‌لیتر (۵/۶ میلی‌مول در لیتر) باشد طبیعی تلقی می‌شود. اگر میزان قند‌خون ناشتا بین 100تا 125 میلی‌گرم در دسی‌لیتر (۵/۶ تا ۶/۹ میلی‌مول درلیتر) باشد، نشانه‌ی پیش دیابت prediabetes است. اما اگر در دو‌مورد جدا ازهم مقدار قند‌خون 126‌میلی‌گرم در دسی‌لیتر (7‌میلی‌مول در لیتر) یا بیشتر باشد، درکــودک تشخیــص دیـــابت گذاشته می‌شود.
درکودکی که دچار دیابت است، پزشک آزمون‌های خونی برای بررسی اتوآنتی‌بادی هایی را دستور می‌دهد که دردیابت نوع1 وجود دارند و به پزشک کمک می‌کنند تا دیابت نوع1‌و2 را از‌هم تشخیص دهد. وجود کتون، فرآورده‌ نهایی تجزیه‌ی چربی، در ادرار کودک نیز بیش از آنکه نشانه‌ی ‌دیابت نوع2 باشـــد، حـــاکی از وجـــود دیابت نوع1 است.
بعد‌از تشخیص:
وقتی دیابت نوع1 درکودک تشخیص داده شد، برای اطمینان از تدبیر خوب دیابت باید به‌طور منظم به‌پزشک مراجعه کرد.
در‌این دیدارها، میزان‌A1C کودک بررسی خواهد شد. برحسب سن‌ و عوامل مختلف دیگر میزان A1C هدف تغییر می‌کند. جامعه‌ی دیابت آمریکا‌‌(ADA) معمولاً توصیه می‌کند میزان ‌A1C درکودکان و نوجوانان اندکی بالاتر‌از بزرگسالان باشد زیرا کودکان کمتر‌از  بزرگسالان متوجه نشانه‌های پائین‌بودن قند‌خون می‌شوند. درکودکانی که کمتر‌از 6 سال دارند، ADA مقدار توصیه‌شده A1C را کمتر‌از ۸/۵‌ درصد می‌داند. در کودکان‌‌6تا12‌ساله، مقدار توصیه‌شده A1C کمتر‌از 8 درصد و برای نـــوجــوانان توصیه شده‌است میـــزان A1C کمتـــر از ۷/۵‌درصد بماند.
درمقایسه با آزمون مکرر روزانه‌ی قند‌خون‌، نتایج آزمون A1C نحوه‌ی تأثیر برنامه‌ی درمانی دیابت را بهتر نشان می‌دهد. افزایش میزانA1C نشانه‌ی نیاز به تغییر درمقدار مصرف انسولین یا برنامه‌ی‌غذایی است.
افزون‌بر آزمون‌A1C، پزشک به‌صورت دوره‌یی میزان کلسترل، عملکرد تیروئید، کارکبد و کلیه را با استفاده از نمونه‌ی خون و ادرار بررسی خواهد کرد و نیز به‌صورت دوره‌یی بیماری سلیاک بررسی خواهد شد. ضمن این دیدارها فشارخون و رشد کودک نیز بررسی شده و نقاطی از پوست که برای انجام آزمایش و تزریق انسولین به‌کار گرفته شده وارسی خواهد شد.
درمان دیابت نوع1 شامل پایش قند خون، استفاده از غذای سالم، تزریق انسولین و ورزش منظم در سراسر عمر حتی برای کودکان خردسال است. از‌آنجا‌که کودک درحال رشد و تغییر است، برنامه‌ی درمان دیابت نیز تغییر خواهد کرد. باافزایش سن، ممکن‌است کودک به مقادیر متفاوت و انواع مختلف انسولین، برنامه‌ی‌‌غذایی جدید یا سایر تغییرات درمانی نیاز داشته باشد. درصورتی‌که به‌نظر رسد تدبیر دیابت کودک بسیار مشکل است، می‌توان  این کار را یک‌بار در روز انجام داد بعضی روزها ممکن‌است به‌نظر رسد می‌توان به طور کامل قند خون کودک را تدبیر کرد. در سایر روزها ممکن است این چنین به نظر آید که گویی هیچ عامل مؤثری وجود ندارد. نباید فراموش که دراین کار، پدر و مادر تنها نیستند. پدر و مادر از نزدیک با گروه درمان دیابت، یعنی پزشک، آموزشگر دیابت و کارشناس تغذیه باید کارکنند، تا میزان قند خون کودک درحد امکان نزدیک به‌مقدار طبیعی باقی بماند.