دیابت یا بیماری قند، بیماری شایعی است که به‌علت اختلال سوخت‌و‌ساز موادقندی ناشی‌از کاهش ترشح انسولین به‌وجود می‌آید. انسولین، هورمونی است که توسط یاخته‌های بتای جزایر لانگر‌هانس لوزالمعده تولید می‌گردد و نقش بسیار مهمی در تنظیم سوخت‌و‌ساز موادقندی دارد. دیابت یکی‌از علل نارسایی کلیوی، ضایعات قلبی وعروقی، کوری، پیری زودرس و مرگ زودرس به‌شمار‌می‌آید. رژیم‌غذایی می‌تواند نقش مهمی در تنظیم قندخون داشته باشد.
یکی‌از مواد‌خوراکی با ارزش در رژیم‌غذایی افراد دیابتی توت‌فرنگی است. توت فرنگی (Strawberry) با نام علمی.Fragaria vesca L گیاهی است چند‌ساله و متعلق به تیره‌ی گل‌سرخیان. توت‌فرنگی میوه‌ای است مغذی که با داشتن کلسیم، فسفر ، پتاسیم ، ویتامینA، ویتامینC و مواد دیگر به‌سلامتی انسان کمک‌می‌کند.
۱۰۰گرم توت فرنگی ۸۹/۹ گرم آب، ۰/۷ گرم پروتئین، ۰/۵ گرم مواد چرب، ۸/۴ گرم کربوهیدرات، ۳۷کیلوکالری انرژی، ۶۰واحد بین‌المللی ویتامینA، شصت میلی‌گرم ویتامینC، صد و شصت میلی‌گرم پتاسیم، ۲۱میلی‌گرم کلسیم، ۱۲میلی‌گرم منیزیم، ۱میلی‌گرم آهن، ۲۱میلی گرم فسفر، ۱۲میلی‌گرم گوگرد و اندکی مواد دیگر و نیز اسیدهای آزاد مانند اسید‌مالیک و اسیدسیتریک دارد. بنابر‌این، وجود ویتامین‌ها و نیز آنتی‌اکسیدان در توت‌فرنگی سبب‌می‌شود که با خوردن آن به افزایش چربی خوب خون و کاهش فشارخون و سلامت قلب‌و‌عروق کمک‌‌شود. توت‌فرنگی بدن را دربرابر سرطان محافظت می‌نماید. با‌توجه به وجود فولات در توت‌فرنگی خوردن روزانه ۱۰عدد آن می‌تواند هموسیتئین خون را کاهش‌دهد و به سلامت رگ‌های‌خونی کمک نماید.
وجود آنتوسیانین، که نوعی فلانوئید در خانواده توت‌ها است، خطر حمله‌ی‌قلبی را کاهش‌می‌دهد. فلانوئید دیگری نیز در توت‌فرنگی وجود دارد که عمل ضدالتهابی نشان‌می‌دهد و به‌طور‌کلی با کاهش کلسترول بد خون (LDL) به حفظ سلامت رگ‌های‌خونی کمک می‌کند. کویرستین، فلانوئیدی است که در توت‌فرنگی وجود دارد و خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی دارد و می‌تواند تصلب شرائین را کاهش‌دهد.
وجود ۱۶۰میلی‌گرم پتاسیم در هر۱۰۰گرم توت‌فرنگی، اثر سدیم را خنثی‌می‌کند و از افزایش فشارخون جلوگیری می‌نماید. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در توت‌فرنگی دربرابر رادیکال‌های آزاد وارد عمل‌می‌شوند و بدن را دربرابر سرطان حمایت می‌کنند. گزارش‌های متعددی خواص آنتی‌اکسیدانی توت‌فرنگی و مفیدبودن آن را دربرابر یاخته‌های سرطانی مطرح‌کرده‌اند. با عمل همین آنتی‌اکسیدان‌ها و نیز پتاسیم موجود درتوت‌فرنگی خطر ایجاد لخته‌های خونی در مغز کاهش می‌یابد. وجود فیبر در توت‌فرنگی به تنظیم‌کار روده‌ها کمک‌می‌کند و اجابت مزاج را آسان می‌سازد. مقدار بالای ویتامینC و آهن در توت‌فرنگی مقاومت بدن را دربرابر بیماری‌ها افزایش‌می‌دهد. با نگاهی به ترکیبات شیمیایی توت‌فرنگی و مشاهده‌ی مقدار بالای ویتامین، فسفرآهن، منیزیوم و مواد دیگر می‌توان توت‌فرنگی را به‌عنوان ماده‌ای مقوی و نیز آرام‌بخش در رژیم‌غذایی منظور‌کرد. اشاره به‌این‌نکته در‌این‌جا ضروری است که در طب‌سنتی از برگ‌های توت‌فرنگی نیز با داشتن موادمؤثری مانند الاجی‌تانن برای درمان برخی‌از بیماری‌ها استفاده شده‌است. تانن‌ها، با‌توجه به تفاوت‌های ساختاری و تعداد واحدهای فنولیک به ۲گروه قابل هیدرولیز و متراکم تقسیم‌شده‌اند. تانن‌های قابل هیدرولیز اغلب استراسیدگالیک (گالوتانن‌ها) و الاجیک‌اسید (الاجی‌تانن‌ها) هستند که در‌حضور اسید و یا آنزیم‌ها به واحدهای مونومری هیدورلیز می‌شوند. بنابر‌این، با‌توجه به خواص برگ‌های توت‌فرنگی، دم‌کرده‌ی آن را برای درمان اسهال تجویز می‌کردند. به‌همین‌ترتیب برای ریشه‌ی توت‌فرنگی نیز خاصیت ادرار‌آور قائل‌بودند و دم‌کرده‌ی آن به‌عنوان مدر تجویز شده‌است. برای این منظور ۲۰ تا ۳۰ گرم ریشه‌ی توت‌فرنگی را در ۱لیتر آب در‌حال جوشیدن ریخته و برای دفع سنگ‌کلیه و درمان اسهال مصرف‌می‌کردند. آزمایش‌های متعددی نیز نشان‌داده‌اند که عصاره‌ی مایع توت‌فرنگی از رشد برخی‌از ویروس‌های بیماری‌زا جلوگیری می‌کنند و از این‌جهت نیز خوردن توت‌فرنگی به سلامت انسان کمک می‌کند.
بررسی‌های متعدد خاطر‌نشان کرده‌اند که با رعایت مستمر رژیم‌غذایی که نیاز به پاسخ کم انسولین دارد، می‌توان کار سلول‌های بتای پانکراس را بهبود بخشید و از ابتلای به دیابت نوع2 جلوگیری‌کرد. بر‌اساس این آزمایش‌ها، توت‌فرنگی یکی‌از میوه‌هایی است که پروفایل قندی نان‌ها را به میزان ۳۵درصد کاهش‌می‌دهد و سبب نیاز کمتر به ترشح انسولین و متابولیسم موادقندی پس‌از خوردن غذا می‌گردد. به‌این‌ترتیب وقتی نان با توت خورده شود سبب کاهش پاسخ به انسولین برای متابولیسم قند بعد‌از خوردن غذا می‌گردد. در واقع توت‌ها، به‌دلیل داشتن پلی‌فنل‌ها خاصیت کنترل قندخون را دارند. احتمالاً این عمل با جلوگیری‌از هضم مواد‌غذایی غنی‌از کربوهیدرات (برای مثال با جلوگیری‌از عملکرد آنزیم آلفا‌آمیلاز و گلوکوآمیلاز که آنزیم‌های هضم‌کننده‌ی نشاسته هستند) یا با کاهش جذب کربوهیدرات‌ها در روده انجام‌می‌شود. البته بیشتر پژوهش‌هایی که در‌این‌زمینه انجام شده‌است در آزمایشگاه و روی حیوانات آزمایشگاهی صورت‌گرفته است، اما برخی‌از بررسی‌های اخیر از شواهد انسانی در زمینه‌ی تأثیر مصرف انواع توت بر‌پاسخ‌های متابولیکی به نشاسته بعد‌از خوردن غذا حکایت دارد. باید توجه‌داشت که در رژیم‌غذایی بهتر‌است به شاخص قند دقت شود. با استفاده از یک سیستم اندازه‌گیری به‌نام شاخص قند(GL) می‌توان چگونگی اثر غذاها را بر سطح گلوکز‌خون بررسی‌کرد. در‌واقع با شاخص قند، تأثیری را که یک غذا بر سطح قندخون می‌گذارد اندازه‌گیری کرده و آن‌را با همان مقدار قند مقایسه‌می‌کنند. محدوده‌ی این اندازه بین ۰تا ۱۰۰ است، که عدد ۱۰۰ بیشترین مقدار تأثیر قند خالص بر خون را نشان می‌دهد. با این اندازه‌گیری می‌توان غذاهایی با شاخص قند پایین (کمتر‌از ۵۵) را انتخاب‌کرد تا افزایش قندخون آهسته‌تر و با مقدار کمتر افزایش یابد. برای مثال شاخص قندخون یک فنجان آلو ۴۲ و یک عدد سیب ۳۰ تا۵۰ و شاخص قند توت‌فرنگی ۴۰می‌باشد. به‌این‌ترتیب می‌توان نشان‌داد که سیب‌زمینی نمره‌ی ۸۵، نان سفید۹۰، هویج‌فرنگی۳۵، گلابی ۳۸ و شیر کم‌چرب نمره‌ی۵۵ را می‌گیرد.
منبع:
نوری، مهدی، تغذیه و رژیم‌های غذایی، دانشگاه آزاد‌اسلامی
ثبت نظر