شماره ۹۹۹

نگاهی به دیابت نوع۱ درکودکان(۵) (بخش پایانی)

دکترایرج ایرانزاد - فوق‌تخصص غددکودکان

بالا‌بودن قند‌خون (هیپرگلیسمی). همچون پایین‌بودن قند‌خون، ممکن‌است قند‌خون کودک به‌علل فراوان ازجمله زیاده‌روی در غذاخوردن، استفاده‌از خوراکی‌های نامناسب، تزریق ناکافی انسولین یا کسالت بالا رود.

دراین مورد باید به‌دنبال موارد زیر بود:
ـ تکرر ادرار
ـ افزایش تشنگی
ـ تاری دید
ـ خستگی
ـ تهوع
ـ آغالش‌پذیری
ـ دشواری تنفس
ـ دشواری تمرکز
درصورتی‌که والدین حدس‌بالا بودن قند‌خون را بزنند، باید قندخون کودک اندازه‌گرفته شود. ممکن‌است لازم‌باشد برنامه‌ی غذایی یا داروها با وضعیت کودک تطبیق داده شود. در‌صورتی‌که قندخون کودک بالاتر از‌حد هدف باشد، احتمالاً نیاز به تجویز انسولین «اصلاحی» خواهد بود که ازطریق شات انسولین یا از راه پمپ انسولین انجام خواهد شد.«انسولین اصلاحی» آن مقدار اضافی انسولین است که سبب رسیدن قند کودک به حدود طبیعی خواهد شد. قندخون بالا با سرعتی که بالا رفته است پایین ‌نمی‌آید. باید مدت انتظار برای پایین‌آمدن قند‌خون دراین موارد ازپزشک سوال شود. درصورتی‌که کودک از پمپ انسولین استفاده می‌کند، در‌صورتی‌که قند‌خون پایین نمی‌آید،ممکن است لازم باشد محل پمپ عوض شود.
درصورتی‌که میزان قند کودک، دوبار متوالی بالاتر از 250میلی‌گرم در دسی‌لیتر (13/9‌میلی‌مول در لیتر) باشد، باید با استفاده از نوارهای آزمون ادرار کودک ازنظر وجود کتون Ketone در ادرار آزمایش شود. درصورتی‌که میزان قندخون کودک بالا باشد و یا درنمونه‌ی‌ ادرار ستون یا کتون موجود باشد، نباید به وی اجازه‌ی ورزش داد.
درصورتی‌که مقدار ستون ادرار ناچیز یا اندک باشد، باید کودک را وادار به نوشیدن مایعات اضافی کرد تا ستون ازخون شسته شود.
درصورتی که قند‌خون کودک به طور دائم بالاتر از 300 میلی‌گرم در دسی‌لیتر (16/7 میلی‌مول در لیتر) باشد، باید به پزشک کودک مراجعه کرد یا به درمانگاه اورژانس رفت.
افزایش ستون در ادرار کودک (کتواسیدوز دیابتی). درصورتی‌که یاخته‌های کودک ازنظر انرژی دچار کمبود باشند، جسم کودک شروع به تجزیه‌ی چربی‌کرده و اسیدهای توکسیکی (سمی) موسوم به ستون یا کتون به‌وجود می‌آورند.
شناسه‌ها و نشانه‌های این حالت جدی عبارتنداز:
ـ ازدست‌دادن اشتها و کاهش وزن
ـ تهوع
ـ استفراغ
ـ دردشکم
ـ بوی شیرین و میوه‌یی از نفس کودک
درصورتی‌که کتواسیدوز دیابتی حدس‌زده شود، باید ادرار کودک را ازنظر وجود ستون اضافی با کیت‌های آزمایش ستون بررسی کرد. درصورتی‌که مقدار ستون در ادرار کودک زیاد باشد باید بلافاصله به درمانگاه اورژانس مراجعه‌کرد یا با پزشک کودک تماس گرفت. درصورتی‌که طی یک دوره‌ی 4ساعته کودک بیش‌از یک‌بار استفراغ‌کرده و یا ستون درادرار وجود داشته باشد باید فوراً به پزشک رجوع شود.
دیابت نوع1بیماری وخیمی است. کمک به کودک در پیروی از برنامه‌ی‌ درمانی دیابت باید طبق معمول انجام شود و درآغاز به تغییراتی قابل‌توجه در زمینه‌ی شیوه‌ی‌زندگی نیاز دارد. اما تلاش پدر و مادر دراین زمینه بسیار با ارزش است. با تدبیر دقیق دیابت نوع1 می‌توان ازخطر بروز عوارض وخیم و حتی مهلک برای کودک کاست.
همزمان با بزرگ‌تر‌شدن کودک باید:
ـ وی را تشویق کرد تا نقش فعال‌تری در تدبیر دیابت برعهده گیرد.
ـ روی اهمیت تیمار دیابت در سراسر عمر تأکیدشود.
ـ نحوه‌ی انجام آزمایش قند خون و تزریق انسولین به وی آموخته شود.
ـ به کودک کمک شود تا گزینه‌های خوراکی را عاقلانه برگزیند.
ـ کودک تشویق شود همیشه ازنظر جسمی فعال باشد.
ـ میان کودک وگروه درمان دیابت رابطه برقرار شود.
ـ مطمئن شد کودک دستبند یا آویزه‌ی شناسایی طبی را همیشه به همراه دارد.
ـ بالاتر ازهمه، پدر ومادر باید مثبت باشند. عاداتی که پدر و مادر امروز به کودک خود می‌آموزند به وی کمک خواهد کرد تا با بیماری دیابت نوع1 از زندگی فعال وسالم لذت ببرد.
دبستان و دیابت:
درکنار مراقبت درمنزل، لازم است پدر ومادر با مراقبان بهداشتی و آموزگاران کودک در‌تماس باشند و مطمئن شوند که اینان می‌دانند، نشانه‌های بالا یا پایین‌‌بودن قندخون کدامند زیرا در بعضی موارد لازم می‌شود مراقب بهداشت مدرسه برای کودک انسولین تجویز کند یا قند خونش را اندازه‌گیری نماید. طبق قانون فدرال آمریکا، کودکان مبتلا به دیابت در حمایت قانون هستند و مدارس باید برای تأمین آموزش این کودکان، خود را با وضعیت کودک تطبیق دهند.
زندگی با دیابت نوع1 برای والدین وکودک آسان‌ نیست. خوب تدبیر کردن دیابت به‌ویژه درآغاز به مقدار زیادی زمان وتلاش نیاز دارد.
عواطف کودک:
دیابت چه به‌طور مستقیم وچه به‌طور غیر‌مستقیم بر عواطف کودک تأثیر می‌گذارد. ضعف درکنترل قند‌خون با ایجاد تغییرات رفتاری ازجمله آغالش‌پذیری به طور مستقیم بر عواطف کودک تأثیر می‌گذارد و اگر روزی و مثلاً درجشن تولد به علت فراموش‌کردن تزریق انسولین. یک تکه کیک بخورد، دیگر مبارزه با همسالان در همانجا خاتمه می‌یابد.
 طریق دیگر تأثیر دیابت بر عواطف کودک ازطریق احساس متفاوت‌بودن با کودکان دیگر است. دربسیاری اوقات، کودک نمی‌خواهد بادیگری تفاوتی داشته باشد وخون کشیدن برای آزمایش و تزریق شات انسولین در نهایت کودک مبتلا به دیابت را ازسایر همسالان خود جدا می‌کند. برای کمک به رفع احساس تنهایی، باید به دنبال کودکان دیابتی دیگری گشت و گروه همسالان دیابتی ترتیب داد.
بهداشت روان و سوء‌استفاده از مواد:
درافراد مبتلا به دیابت،احتمال بروز افسردگی و اضطراب افزایش می‌یابد و به‌همین‌علت بسیاری از متخصصان دیابت همیشه درگروه خود یک مددکار اجتماعی یا روانشناس دارند.
به‌خصوص، ممکن‌است نوجوانان درمقابله با دیابت دوران سختی را بگذرانند. کودکی که تامدت‌ها به‌شدت از رژیم‌دیابتی خود تبعیت می‌کرده، ممکن‌است در دوره‌ی نوجوانی از تیمار دیابت خود چشم بپوشد. همچنین نوجوان ممکن‌است، درگفتن این مسأله که دچار دیابت است به دوستان خود دوران سختی داشته باشد.همچنین دراین دوره ممکن‌است نوجوان با داروهای غیرقانونی والکل آشناشودکه درمورد افراد دیابتی از‌خطرناک‌ترین رفتارها است. نابسامانی‌های‌خوردن غذا‌ واستفاده ازانسولین برای کاهش‌وزن از مشکلات دیگری است که غالباً درسنین نوجوانی اتفاق می‌افتد.
والدین باید با فرزند نوجوان خود صحبت کنند یا از پزشک بخواهند با وی در مورد آثار داروها والکل‌ روی افراد مبتلا به دیابت با بیمار سخن بگوید. درصورتی که والدین متوجه شوند کودک یا نوجوان‌شان دائم غمگین یا بدبین است یا درصورت بروز تغییرات فاحش درعادات خوابیدن، ارتباط با دوستان یا پیشرفت تحصیلی، باید با پزشک یا درمانگری در این مورد مشاوره کنند تا وی را از نظر افسردگی ارزیابی نماید. افزون براین، در‌صورتی‌که والدین متوجه کاهش وزن یا خوب غذا‌نخوردن فرزندشان شده باشند باید این مسأله را به اطلاع پزشک برسانند.
گروه‌های حمایت:
گفتگو با مشاور یا درمانگر به کودک یا والدین کمک می‌کند تا بتوانند با تغییرات فاحش شیوه‌ی‌زندگی که با تشخیص دیابت نوع1 به‌وجود می‌آید کنار بیایند. درگروه‌های حمایت ازکودکان مبتلا به دیابت نوع 1 ممکن است کودک بیمار تشویق شود و درک بیشتری پیدا کند. باید گروه‌های حمایت از والدین نیز درهر محله تشکیل شود. با وجودی که گروه‌های حمایتی شخصی عمل نمی‌کنند ولی منبع اطلاعاتی خوبی به‌شمار می‌آیند. غالباً اعضای این گروه‌ها درمورد آخرین روش‌های درمانی اطلاعات خوبی داشته و مایلند این اطلاعات  را به شراکت گذارند مثل رفتن به رستورانی خاص. درصورتی که والدین مایل باشند، می‌توانند به کمک پزشک کودک، گروه‌های حمایتی دیابت نوع1 تشکیل دهند.
پدر و مادر می‌توانند برای دریافت اطلاعات بیشتر دراین مورد به سایت‌های معتبر ازجمله سایت انجمن دیابت رجوع کنند.
استفاده  از اطلاعات درعمل:
به‌علت آنکه عوارض ناشی از کنترل ناکافی دیابت، وحشتناک می‌باشد، باید به یاد داشت بسیاری از بررسی‌ها‌ و بنابراین، بسیاری از مقالات انتشار یافته، بسیار پیش ازپیدایش پیشرفت در زمینه‌ی ‌مراقبت دیابت نوشته شده‌اند. این گفته به آن معناست که بسیاری از آمارهای درج شده ممکن است درمورد کودک صادق نباشد. اما اگر والدین وکودک بیمار درکنار و زیر‌نظر پزشک به بهترین نحو میزان قند‌خون بیمار راکنترل کنند، احتمالاً کودک عمری طولانی وطبیعی خواهد داشت.
هیچ‌نوع دارویی در درمان دیابت نوع1 جای انسولین را نمی‌گیرد. افراد دچار دیابت نوع1 برای زنده‌ماندن باید روزانه انسولین تزریق کنند.
حدس‌زده می‌شود که بعضی مواد ممکن است به کنترل قندخون کمک‌کنند ولی تدبیر مؤثر یا پیشگیری از دیابت نوع1 با این مواد به تأیید نرسیده است. بعضی ازموادی که مورد آزمایش قرارگرفته  و بی‌تأثیر بودن‌شان درکنترل قند خون به اثبات رسیده عبارتنداز نیکوتین‌آمیدnicotinamide، ویتامینD، دارچین، روی واسید آلفا لیپوئیک alpha-lipicacid.
هنوز مدارک کافی برای ارزیابی تأثیریابی تأثیربودن ویتامینE یا فلز کرم chromium درکاستن از میزان قندخون در‌دست نیست. برای پیشگیری از دیابت نوع1 درحال‌حاضر هیچ کس نمی‌تواند کاری کند.
درکودکانی که ازنظر ایجاد دیابت نوع1 پرخطر تلقی می‌شوند می‌توان آزمون‌هایی انجام داد تا مشخص شود آنتی‌بادی‌های دیابت نوع1 در بدن وجود دارد؟ اما وجود این آنتی‌بادی‌ها به این معنا نیست که شخص، به یقین به بیماری مبتلا می‌شود  و درحال‌حاضر در صورت وجود این آنتی‌بادی‌ها، راه پیشگیری نیز وجود ندارد.
درحال‌حاضر پژوهشگران درزمینه‌ی پیشگیری از دیابت نوع‌1 درافرادی تحقیق می‌کنند که ازنظر ایجاد دیابت پرخطر تلقی می‌شوند مثل آن عده‌یی که دارای آنتی‌بادی‌های نوع‌1 هستند و سایر  پژوهشگران در زمینه‌ی پیشگیری از تخریب‌ بیشتر یاخته‌های جزیره‌یی درافرادی تحقیق می‌کنند که درآنها به تازگی بیماری تشخیص داده شده است.
بعضی کودکان دچار دیابت نوع‌1 برای انجام کارآزمایی‌های بالینی شایسته‌اند ولی باید ضرر و نفع هر‌نوع درمان موجود درکارآزمایی بالینی را با پزشک ارزیابی کرد.
درعین‌حال که برای پیشگیری از دیابت کودک نمی‌توان کاری انجام‌داد ولی می‌توان به کودک کمک‌کرد تا از بروز عوارض دیابت نوع1 با کنترل قند‌خون تا‌حد ممکن پیشگیری شود.
افزون براین باید به‌صورتی منظم به پزشک دیابت رجوع و تا پیش‌از 5 سالگی درکودک سالانه معاینه‌ی چشم انجام داد.
مانند تمامی افراد، بیماران مبتلا به دیابت نوع‌1 باید از جیره‌ی‌غذایی سالم شامل میوه، سبزی و غلات کامل استفاده‌کرده و به‌صورت منظم دارای فعالیت جسممی باشند تا سلامت قلب خود را حفظ کنند.

 

 

تعداد بازدید : 6397

ثبت نظر

ارسال