شماره ۱۱۶۶

نگاهی به رژیم‌های غذایی مبتنی‌بر گروه‌خونی

دکتر مهدی نوری .F.R.C.P

نگاهی به رژیم‌های غذایی مبتنی‌بر گروه‌خونی

چهارشنبه 10 آبان 1396
پزشکی امروز

خانمی‌که پس‌از چندسال اقامت در واشنگتن به کشور بازگشته بود، در محفلی داد سخن می‌داد که هرکس باید براساس گروه‌خونی خود تغذیه‌کند. او خودش را به‌عنوان نمونه‌ای در جامعه‌انسانی می‌دانست که گروه‌خونیO دارد و تازه متوجه‌شده‌است که کسالت و وزن زیاد او برای این است که نباید از نان و لبنیات و آجیل استفاده‌کند! بنابراین، او ۶۰ سال اشتباهی غذا خورده‌بود!

البته به این خانم انتقادی وارد نیست، بیشتر افرادی که منبع علمی آنها رسانه‌ها و به‌ویژه تلویزیون است آنچه را می‌بینند و می‌شنوند حقیقت محض می‌پندارند و خودشان را نمونه کل‌جامعه می‌دانند.

رژیم‌غذایی گروه‌خونی(Blood type diet)، نوعی رژیم‌غذایی‌است که چندسال پیش، دکتر Peter J. D´Adamo درکتاب خود باعنوان «براساس گروه‌خون خود تغذیه‌کنید» به آن پرداخته است.

دکتر آدامو، درسال۱۹۸۲میلادی مدرک دکترای خود را در زمینه «درمان طبیعی» (ND) از کالج باستیـر (Bastyr College) دریافت‌کرده‌است. او اولین کتاب خود را باعنوان Eat Right 4 Your Type، درسال‌۱۹۹۶میلادی منتشرنمود. درسال ۱۹۹۹ میلادی نیز درکتاب خود  که با استقبال بسیار زیادی همراه بود، رژیم غذایی براساس نوع گروه‌خونی را مطرح‌کرد و آن‌را مهمترین عامل برای برنامه‌ریزی رژیم‌غذایی مناسب و سالم دانست. دکتر آدامو درکتاب «براساس گروه‌خونی خود تغذیه‌کنید» و کتاب‌های دیگر خود، برای هرنوع گروه‌خونی رژیم‌غذایی خاصی را معرفی‌کرد. برای مثال، در کتاب «Blood Type O Food, Beverage and Supplement List»، دکترآدامو به غذاهایی اشاره شده‌است  که برای دارندگان گروه‌خونیO مناسب است.

دکتر آدامو،  در سال۲۰۰۱ میلادی انستیتوی بررسی افراد براساس شخصیت (Institute For Human Individuality:IFHI) را تأسیس‌نمود و درسال۲۰۰۳ اولین کنفرانسIFHI را به‌همراه ارائه اسناد و مدارک مربوط برگزارکرد. دکترآدامو،  ازسال۲۰۰۹ در دانشگاه بریج‌پورت‌(University of Bridgeport) مسئولیت آموزش دوره درمان با روش‌های درمان طبیعی را عهده‌دارشد.

دکتر آدامو معتقداست‌که مدیریت رژیم‌غذایی انسان براساس نوع گروه خونی افراد، مهمترین عامل برای برنامه‌ریزی رژیم غذایی مناسب و سالم است. با این اعتقاد، دکتر آدامو برای هر نوع گروه خونی  رژیم‌غذایی ویژه‌ای را توصیه‌می‌کند:

گروه خونی O : دکتر آدامو بر این باورست که گروه‌خونی‌O، اولین گروه‌خونی است و منشأ آن به‌حدود۳۰۰۰۰سال پیش می‌رسد (ولی بسیاری‌از دانشمندان براین‌باورند که قدیمی‌ترین گروه‌خون، گروه‌خونی‌A است)‌. آدامو این گروه‌خون را گروه شکارچیان می‌نامد. او به دارندگان این گروه‌خونی، پیروی از رژیم‌غذایی غنی‌از پروتئین را توصیه‌می‌کند. در‌این رژیم، گوشت نقش مهمی دارد و دارندگان گروه‌خونیO باید بسیارکم از کربوهیدرات استفاده‌کنند. بنابراین افراد این‌گروه باید فرآورده‌های گندم‌وذرت و جوانه‌گندم را محدودکرده و از فرآورده‌های‌لبنی و آجیل نیز اجتناب‌نمایند تا بتوانند با سلامت و وزن ایده‌آل زندگی‌کنند.

گروه‌خونیA : دکترآدامو دارندگان گروه‌خونی‌A را از گروه‌کشاورزان می‌داند که سرچشمه آن به ۲۰۰۰۰سال پیش می‌رسد. آدامو به افراد دارای گروه‌خونی‌A توصیه‌کرده‌است که بیشتر‌از میوه‌ها و سبزیجات استفاده‌کنند و از مصرف گوشت‌قرمز اجتناب‌نمایند. در‌واقع رژیمی شبیه رژیم گیاه‌خواران برای این گروه‌خونی مناسب‌تر است. افراد با  گروه‌خونی‌A نباید فرآورده‌های لبنی، چربی‌حیوانی و گوشت مصرف‌کنند. خون افرادی‌که گروه‌خونی‌A دارند نسبت‌به ‌دیگر اشخاص غلیظ‌تر است و سیستم ایمنی آنها نیز متفاوت می‌باشد. این افراد بیشتر در‌معرض بیماری‌های قلبی، دیابت و سرطان قراردارند. بنابراین دارندگان این گروه‌خونی برای سلامتی و حفظ‌ وزن‌ایده‌آل خود باید از  میوه‌ها و سبزیجات استفاده‌نمایند.

گروه‌خونی‌B : به عقیده  دکتر آدامو این گروه‌خونی ازگروه چادرنشین‌ها می‌باشند که پیدایش‌آنها از ۱۰۰۰۰سال پیش سرچشمه گرفته‌است. آدامو معتقد است که دارندگان این گروه‌خونی با داشتن سیستم ایمنی قوی و دستگاه‌گوارشی انعطاف‌پذیر، می‌توانند  از لبنیات استفاده کنند. فرآورده‌های‌لبنی، میوه، سبزی، غلات، ماهی و گوشت (باپرهیز از گوشت‌مرغ)می‌تواند در برنامه‌غذایی دارندگان گروه‌خونی‌B منظورشود. احتمال ابتلای این افراد به بیماری‌های شایع مانند بیماری قلبی‌عروقی و سرطان اندک است.

گروه‌خونی‌AB : گروه‌خونی‌AB را که سرچشمه آن به ۱۰۰۰سال پیش بر‌می‌گردد، گروه معما شناخته‌اند. دکترآدامو معتقد بود که این افراد باید بیشتر رژیم‌غذایی‌گیاهی را رعایت‌کنند و تنها در مواردی نادر مقداری ماهی و گوشت (نه مرغ) مصرف‌نمایند.

این نظریه، خاطرنشان می‌سازد که چون گروه‌های‌خونی انسان طی دوره‌های زمانی متفاوتی از زندگی انسان شکل‌گرفته‌اند باید رژیم‌غذایی انسان را مطابق با غذای نیاکان و اجداد او در‌آن دوره زمانی برنامه‌ریزی کرد. البته باید توجه‌داشت که بسیاری‌از پژوهشگران خاطر‌نشان ‌کرده‌اند که درست ‌است که فراوانی دارندگان گروه‌خونی‌O در جمعیت‌انسانی بیشتر‌از گروه‌های دیگر است ولی نمی‌توان ثابت‌کرد که این گروه‌خونی اولین گروه‌خونی تشکیل‌شده در جمعیت انسانی باشد. بنابراین برخلاف ادعای این فرضیه درمورد زمان شکل‌گیری گروه‌های‌خونی، ژن گروه‌خونی‌O پیش‌از ژن‌A‌‌‌و‌B تشکیل نشده‌است. شواهدی وجود دارد که نشان‌می‌دهد ژن‌A اولین ژن شکل‌گرفته در گروه‌های‌خونی است.

لازم به یادآوری‌است که گروه‌های‌خونی انسان را حدود ۱۰۰سال پیش مشخص‌کرده‌اند. کارل لندشتاینر‌(Karl Landsteiner) در۱۴ژوئن۱۸۶۸ در وین به‌دنیا آمد و  از زمان دانشجویی خود تحقیقات بیوشیمیایی را آغازکرد و درسال۱۸۹۱ مقاله‌ای درمورد تأثیر رژیم‌غذایی در ترکیب مواد خاکستر خون منتشرنمود، او درسال۱۸۹۱ فارغ‌التحصیل‌شد و درسال۱۹۰۱ میلادی گروه‌های‌خونی را کشف‌کرد.

درســال۱۹۰۲میـــلادی دکاسترو و همکارانش (Alfred von Decastello and Adriano Sturli) چهارمین گروه‌خونی (AB) را شناختند و از آن‌‌زمان به‌بعد، انتقال‌خون ایمن‌تر شده‌است. این کشف بسیار مهم، انتقال بی‌خطر خون یا حتی تعویض کامل‌خون از بدن انسانی به انسان دیگر را ممکن‌ساخت و مشکل کمبود خون دراعمال جراحی‌قلب و شش و سایر عمل‌های‌جراحی ‌بزرگ را برطرف‌نمود.

اشتاینر درسال۱۹۳۰میلادی به‌دلیل کشف گروه‌های‌خونی انسان، برنده جـایزه نـوبل‌پـزشکی شد. پس‌از‌آن نیز اشتاینر بررسی‌های خود را ادامه‌داد و درسال۱۹۴۰با همکارش عامل‌RH (مثبت یا منفی) خون را کشف‌کرد. ‌RH یکی‌از پروتئین‌های گلبول‌قرمز‌خون است. لندشتاینر و وینر نشان‌دادند که آنتی‌بادی‌هایی‌که علیه گلبول‌های‌قرمز میمون زودرس‌(Rhesus) تولیدمی‌شود، می‌توانندگلبول‌های‌قرمز ۸۵درصد‌از جمعیت انسانی را نیز تخریب‌نمایند. این افراد را دارای‌‌RH مثبت می‌دانند و ۱۵درصد دیگر را افراد با ‌RH منفی می‌شناسند.

به‌این‌ترتیب، بسیاری‌از پژوهشگران براساس گروه‌خونی، ویژگی‌های شخصیت افراد را مورد بررسی قرارداده‌اند و اشخاصی نیز به‌ بررسی رژیم‌غذایی افراد با ‌گروه‌های‌خونی مختلف پرداختند. همان‌طور‌که اشاره‌شد ۴‌گروه‌خونی A‌،‌B،‌O و‌AB وجود‌ دارد و تفاوت گروه‌های‌خونی به‌علت وجود یا عدم‌وجود پروتئینی به‌نام آنتی‌ژن است. آنتی‌ژن، بدن را برای ساخت آنتی‌بادی تحریک‌می‌کند. آنتی‌بادی ماده‌ای است که درپاسخ به تحریک یک آنتی‌ژن دربدن ساخته‌شده و با آن واکنش نشان‌می‌دهد. با این تعریف:

گروه‌خونیA : دارندگان این گروه‌خونی، آنتی‌ژن نوع‌‌A را درسطح گلبول‌قرمز خود دارند و در پلاسمای خون آنها نیز آنتی‌کور‌B را دارا هستند.

گروه‌خونی‌B : این گروه آنتی‌ژن نوع‌B و دارندگان گروه‌خونی‌‌AB آنتی‌ژن نوع‌A و B را درسطح گلبول‌های‌قرمز خود دارند‌. درپلاسمای گروه‌خونی‌B آنتی‌کور‌A  موجود است و درپلاسمای‌AB هیچ‌یک از آنتی‌کورها وجود ندارد.

گروه خونی O : دارندگان گروه‌خونی‌O هیچ‌یک از آنتی‌ژن‌ها را در سطح گلبول‌های‌قرمز خود ندارند ولی هردو آنتی‌کور را دارا هستند. این وضعیت را می‌توان در تصویر مندرج درمقاله مشاهده‌نمود.

آماری‌که مدتی پیش تهیه شده‌است نشان می‌دهد زمانی‌که جمعیت ایران ۸۰۹۸۲۱۳۷ تَن برآورد شده‌بود ۳۳/۵درصد‌از مردم دارای گروه‌خونی O+و ۲۷درصد A+ ۲۲/۲درصد‌B+و ۷ درصد‌AB+ بوده‌ و نیز چهار درصدO-و سه درصد ‌A- و ۲/۵ درصد‌B- و ۰/۸درصد‌AB- داشته‌اند.

با این توضیحات مختصر، دکتر آدامو به این نتیجه‌رسید که دارندگان گروه‌های‌خونی باید براساس ویژگی‌های ژنتیکی گروه‌خونی خود تغذیه‌کنند تا  از ابتلا به ‌بیماری‌های خطرناک و اضافه وزن در امان باشند. دکتر آدامو معتقدبود که  باتوجه به گروه‌خونی انسان می‌توان نیازهای غذایی بدن را تامین‌کرد و برای حفظ سلامتی و اجتناب از چاقی رژیم‌غذایی را مدیریت‌نمود. تئوری‌آدامو براساس این ادعاست که هرگروه خونی، نشانگر آنتی‌ژن مخصوص به‌خود را دارد و این نشانگر با برخی‌از غذاهای‌خاص واکنش‌‌های بدی نشان‌می‌دهد که ممکن‌است سلامتی فرد را مختل‌نموده و به اضافه‌وزن بی‌انجامد که سرانجام منجربه ایجاد مشکلات متعدد سلامتی می‌گردد. درواقع با این نظریه بایدگروه‌خونی هرفرد را تعیین‌کننده مواد‌غذایی مناسب برای او دانست. دکتر آدامو همواره درنوشته‌ها و سخنرانی‌هایش به جنبه‌های علمی‌تئوری خود و واکنش شیمیایی بین خون فرد و غذایی که او می‌خورد اشاره کرده‌ و به‌شرح عامل لکتین(Lectins) پرداخته‌است. لکتین‌ها پروتئین‌هایی هستند که در غذاهای‌گیاهی و حیوانی یافت‌می‌شوند و می‌توانند خاصیت آگلوتیناسیون (‌چسبیدن آنتی‌ژن و آنتی‌بادی) داشته‌باشند. بسیاری‌از غذاها لکتین‌های ‌ویژه خود را دارند و تنها با گروه‌خون خاصی واکنش نشان‌می‌دهند. واکنش لکتین‌های مخرب برخی غذاها در سیستم‌گوارشی زیان‌بارتر است و معمولاً سبب ‌التهاب و حساس‌شدن لایه مخاطی‌روده‌ها شده و می‌تواند  نشانه‌هایی مانند عوارض حساسیت‌های غذایی را ایجاد‌نماید. برای مثال گلوتن که لکتین موجود درگندم و سایر غلات است، به لایه درونی ‌روده‌کوچک چسبیده و باعث التهاب و درد در بعضی‌از گروه‌های‌خونی مخصوصاً گروه‌خون ‌O و B می‌شود. بنابراین مقادیر بالای لکتین‌های موجود در برخی‌از غذاها، لایه مخاطی سیستم‌گوارش را تحریک‌می‌کنند و اختلالاتی را به‌وجود‌می‌آورند.

همانطور که پیش از این اشاره‌شد بسیاری‌از متخصصان‌ تغذیه، رژیم‌های‌غذایی مبتنی‌بر گروه‌خونی را لازم و جامع و علمی نمی‌دانند که درمقاله‌ای دیگر به آرای انتقادی این گروه پرداخته خواهدشد.

تعداد بازدید : 1541

ثبت نظر

ارسال