شماره ۱۰۶۹

بیس فنول آ و خطر سرطان پروستات

دکترسیدرضا اعرابی - اورولوژیست

بیس فنول آ و خطر سرطان پروستات

به کمک اولین نوع نمونه از شبه اندام پروستات که از رشد بن‌یاخته‌های جنینی انسان حاصل‌شده‌، قرار‌گرفتن در‌معرض بیس‌فنول‌آ(‌ماده‌ی‌شیمیایی موجود در بسیاری از پلاستیک‌ها)، ممکن‌است در اندام در‌حال نمو پروستات، موجب تولید بیش‌از‌حد بن‌یاخته‌ها گشته و در‌نتیجه موجب افزایش خطر ابتلا به سرطان‌پروستات در مردان گردد. شبه اندام پروستات در اندازه‌ی حدود یک‌میلی‌متر از بن‌یاخته‌های جنینی کشت‌شده‌ی انسانی ساخته شده‌است. ساختار سه‌‌بُعدی آن شبیه پروستات بسیار کوچک است و تمام نشانگرهای زیستی (biomarkers) موجود در اندام واقعی بزرگسالان را دارد.

زمانی‌که محققان شبه اندام درحال‌رشد را درمعرض بیس‌فنول‌آ(BPA)، ماده‌ی افزودنی که برای نرم‌کردن پلاستیک استفاده‌می‌شود و در همه‌چیز از بطری‌های آب آشامیدنی گرفته تا قبوض رسید بدون کربن یافت‌می‌شود قرار‌دادند، بن‌یاخته‌های شبه اندام پروستات در‌سراسر بافت به‌صورت منطقه‌ای رشد کردند و این بن‌یاخته‌ها که در شبه اندام‌های در‌حال‌رشد  و مواجه‌شده با مقادیر بسیار کم بیس‌فنول‌آ مشاهده شدند، ممکن‌است در‌واقع مکانیسم عملکرد بیس‌فنول‌آ در افزایش خطر ابتلا به سرطان‌پروستات باشند. غده‌ی‌پروستات طبیعی، فقط چندین بن‌یاخته‌ی پراکنده دارد که موجب تشکیل بافت پروستات جدید در دوره‌‌ی زندگی یک مرد می‌شود.

در هر‌بافت یا اندامی، وجود غیرطبیعی تعداد زیاد بن‌یاخته می‌تواند عامل خطری برای ابتلا به سرطان باشد و آنها به‌ندرت تقسیم می‌شوند اما ممکن‌است تا پایان عمر دوام داشته باشند و هرگونه اختلالی را به تمام بافت‌های حاصل از خود انتقال دهند. در تئوری هرچقدر یک اندام بن‌یاخته‌ی بیشتری داشته باشد، بیشتر در‌معرض خطر جهش (mutation) قرار‌دارد که ممکن‌است باعث سرطانی‌شدن بافت‌گردد.

در بررسی‌های پیشین، با استفاده از مدل حیوانی سرطان‌پروستات یا بن‌یاخته‌ی پروستات انسان بالغ، محققان نشان‌دادند که بن‌یاخته‌های پروستات که در‌معرض بیس‌فنول‌آ قرار‌داشته‌اند با احتمال بیشتری نشانه‌های سرطان را ظاهر خواهند ساخت.

با استفاده از ترکیبی از هورمون‌ها و دیگر عوامل مرتبط با پروستات جنینی در‌حال نمو، محققان قادر به هدایت و القای بن‌یاخته‌های جنینی انسانی برای تمایز از یاخته‌های بالغ مختلف جهت تشکیل شبه اندام پروستات(prostate organoid) شدند. پروسه‌ای که بطور مستقیم «تمایز» را هدایت می‌نماید. سایر آزمایشگاه‌ها با استفاده از روش تمایز سلولی هدایت شده موفق به تولید شبه ارگان‌های روده، تیروئید و پانکراس شدند.

بررسی‌های جدید تأییدکننده‌ی بررسی‌های قبلی‌است‌که بیس‌فنول‌آ، عامل مختل‌کننده‌ی شناخته‌شده‌ای برای غدد درون‌ریز است که استروژن را تقلید می‌کند و اگر پروستات در‌حال‌رشد در ابتدای زندگی در‌معرض بیس‌فنول‌آ قرار‌گیرد، ممکن‌است بن‌یاخته‌های آن حساسیت بیشتری نسبت به افزایش میزان طبیعی استروژن ناشی‌از افزایش سن مردان داشته باشند.

بیس‌فنول‌آ باعث تولید غیرطبیعی تعداد زیادی بن‌یاخته در بافت پروستات می‌شود و این آشیانه‌های سلولی، کاندیدی قوی (strong Candidate) برای ارتباط بین قرار‌گرفتن در‌معرض بیس‌فنول‌آ در جریان تکامل سلولی و ایجاد سرطان‌پروستات در زندگی آتی می‌باشند.

تعداد بازدید : 1471

ثبت نظر

ارسال