داروسازی با محصولات زنبورعسل

این شرکت‌های دارویی محلول‌های‌خوراکی (آمپول‌) و یا کپسول‌های حاوی ژل‌رویال‌(Jelly Royal) و گرده گل زنبور‌عسل (Bee pollen) را به‌عنوان دارویی برای پیشگیری‌از پیری‌پوست و بازسازی‌کننده آن و شادابی و طراوت‌پوست معرفی‌‌نموده و برای محصولات خود خواص آنتی‌اکسیدانی و تقویت‌کننده سیستم‌ایمنی قائل‌شده‌اند‌. به‌علاوه این فرآورده‌ها را برای محافظت از DNA در‌برابر آثار زیان‌بار رادیکال‌های‌آزاد و اکسیدان‌ها مفید دانسته‌اند‌. در برخی‌از بروشورهای این داروها باتوجه به مواد موجود در ژل‌رویال، آن‌را به‌عنوان مکمل طبیعی‌غذایی برای افزایش سطح انرژی در ورزشکاران و پیشگیری‌از تجمع اسید‌لاکتیک در بدن آنها و درنتیجه کاهش‌خستگی ورزشکاران مفید دانسته‌اند‌. در برخی‌از شربت‌های تسکین‌دهنده سرفه نیز علاوه‌بر عصاره آویشن از عسل استفاده‌شده و برارزش درمانی آن افزوده ‌است.

آمپول‌هایی نیز از زهر زنبور‌عسل (Bee Venom) تهیه و عرضه شده‌است که با اثر ضد‌التهابی(Anti-Inflammatory)، ضد‌ درد‌(Pain Relief) و درمان‌کننده Rheumatoid Arthritis شناخته شده‌اند. در برخی‌از کشورها مانند کره‌جنوبی، این آمپول‌ها را برای از‌میان‌بردن نشانه‌های‌درد و درمان بیماری‌های التهابی، مانند آرتریت‌روماتوئید و برخی بیماری‌های التهابی دیگر تجویز‌می‌کنند.

در زهر زنبور ترکیبات‌شیمیایی بسیاری، از‌جمله انواع اسیدهای‌آمینه وجود دارد.

این سم موادی مانند ملیتین‌(Mellitin)‌، آدولاپین (Adolapin) و آپامین‌(Apamine) و نیز آنزیم‌هایی مانند فسفولیپاز(phospholipase-A2)، اسیدفسفاتاز (Acid phosphatase) و هیالورونیداز (Hyaluronidase) دارد که با ورود ملیتین و آپامین به خون، کورتیزول پلاسما افزایش‌‌یافته و اثرات ضد‌التهابی بروز می‌کند.

Adolapin، به‌عنوان ماده‌ای ضد‌التهابی، از‌طریق مهار فعالیت‌آنزیم‌Cyclooxygenase که از مهمترین آنزیم‌های مسیر سنتز پروستاگلاندین‌ها و پیدایش التهاب در بدن انسان است، اثر ضد‌التهابی و ضد‌درد دارد. آپامین نیز با پیشگیری‌از تشکیل‌Complement C3 و بلوکه‌کردن کانال‌های پتاسیمی وابسته به کلسیم اثر خود را آشکار‌می‌سازد‌.

گزارشـــی که در‌ســال‌ ۲۰۰۴ میلادی توسـط The American Journal of Chinese Medicine منتشر‌شد، نشان‌می‌دهد که پس‌از تزریق زهر زنبور‌عسل به موش‌ها، به‌طور قابل‌توجهی از آرتروز آنها پیشگیری‌ به‌عمل‌آمده و درد و التهاب ایجاد‌شده نیز کاهش می‌یابد‌. بررسی‌های دیگر نیز نشان‌داده است که با تجویز درست زهر زنبور‌عسل می‌توان چندین بیماری التهابی را بهبود بخشید. این پژوهش‌ها به اثر زهر زنبور در کنترل بیماری‌M.S نیز اشاره‌دارد‌.

در ژل‌رویال زنبور‌عسل حدود ‌۶۷‌در‌صد آب، ۵/۱۲ درصد اسیدهای‌آمینه، ۱۱درصد قند (مونوساکارید)، مقداری اسیدهای‌چرب غیر‌اشباع، مواد‌معدنی، آنزیم‌ها، موادآنتی‌باکتریال و ضد‌عفونت، ویتامین‌های‌B5 و‌B6 و نیز ویتامیـن‌های محلول در چربی مانند ویتامین‌های‌A ، E ،D‌ و‌‌K و مواد دیگر وجود دارد.

آزمایش‌های متعددی که روی موش‌های آزمایشگاهی، خوکچه‌ها و دیگر جانوران آزمایشگاهی انجام شده‌است، نشان‌می‌دهد که با افزودن ژل‌رویال به جیرة‌غذایی این جانوران به‌طور معنی‌داری زاد‌آوری و عمر آنها افزایش یافته‌است. تحقیقات دیگری که در‌این‌زمینه انجام شده‌، حاکی از‌این است که مرغ‌های‌پیر نیز پس‌از دریافت ژل‌رویال زنبور‌عسل تخم‌گذاری را از‌سر‌گرفته‌اند.

بنابراین، با وجود ۸ اسید‌آمینه ضروری در ژل‌رویال و نیز اسید‌های‌چرب غیر‌اشباع موجود در‌آن‌، از‌جمله ۱ـ هیدروکسی ۲ـ دکنوئیک‌اسید (HAD10) می‌توان خواص اعجاب‌انگیزی را برای آن قائل‌شد. باتوجه به تحقیقاتی‌ که از آغاز قرن‌بیستم تاکنون درمورد خواص ژل‌‌‌رویال به‌عمل‌آمده و نتایج آنها در بولتن‌ها و نشریه‌های‌علمی منتشر‌شده‌است، می‌توان خواص درمانی ژل‌‌رویال را به شرح‌زیر خلاصه‌نمود:

• ژل‌رویال سیستم ایمنی بدن را تحریک‌‌نموده و قدرت بدن را افزایش‌می‌دهد.

• به شادابی و جوانی‌پوست کمک‌می‌کند و از پیدایش چین‌و‌چروک‌های پیش‌رس می‌کاهد. همچنین با‌ خاصیت ضد‌التهابی خود سبب التـیام و بهبــود زخم‌ها می‌گردد.

• ژل‌‌رویال خاصیت ضد‌‌تومور و ضد‌‌یاخته‌های سرطانی داشته و می‌تواند از بدخیم‌شدن یاخته‌ها پیشگیری‌نماید.

• شاه‌انگبین یا ژل‌رویال با کاهش کلسترول‌خون از تصلب‌شرایین پیشگیری‌می‌کند.

• ژل‌‌رویال متابولیسم چربی را افزایش‌‌داده و بر طول‌عمر انسان می‌افزاید.

• خاصیت مهم ضداکسایندگی دارد و خستگی‌ جسمی‌و‌روانی و عوارض‌یائسگی را بر‌طرف می‌سازد و خلق‌و‌خو را بهبود‌می‌بخشد.

• شاه‌انگبین قند‌خون را تنظیم‌می‌کند و سبب حفظ‌ سلامتی می‌شود.

زنبورهای‌عسل گرده گل‌ها (Flower pollen) را در سبدی که در پشت‌پای خود دارند، می‌گذارند و به کندو می‌آورند‌. معمولاً یک زنبور در روز می‌تواند ۱۰‌تا‌۳۰ میلی‌گرم گرده گل به کندو بیاورد‌. زنبور‌عسل با پروازهای متعدد، میلیون‌ها دانه گرده را به‌ کندو حمل‌می‌کند‌. گرده با خاصیت بالای ‌غذایی خود خوراک مهم زنبورهای کارگر است‌. با‌توجه به ارزش‌غذایی گرده و اثر درمانی آن، زنبورداران با تعبیه‌ نوعی تله در ورودی کندو، گرده را از پای زنبوران جدا‌ می‌کنند و آن‌را برای فروش آماده‌می‌سازند‌. زنبورداران در‌هر‌فصل، می‌توانند از ‌یک‌کلونی زنبور‌عسل ‌۳۰تا‌۴۰‌ کیلو گرده گل به بازار عرضه‌کنند.

در گرده گل پروتئین فراوانی وجود دارد. به‌طوری‌که میزان پروتئین دانه‌های گرده میان‌۳۰‌تا‌ ۴۰ ‌در‌صد می‌باشد‌. اجزای تشکیل‌دهنده پروتئین‌های گرده همان اسیدهای‌آمینه هستند که اساس پروتئین را تشکیل‌می‌دهند‌. در پروتئین‌ها ۲۲ اسید‌آمینه وجود دارد‌. اسید‌های‌آمینه، به‌شکل زنجیر پلی‌پپتیدی، مولکول‌های‌پروتئین را تشکیل‌ می‌دهند. هر اسید‌آمینه دارای یک عامل اسیدی‌COOH و یک ریشه نیتروژن است که با ریشه اسیدی ارتباط نزدیک داشته و به‌صورت عامل آمین NH2 است.

از مجموع اسیدهای‌آمینه تعداد ۸ اسید‌آمینه که برای سلامت و رشد یاخته‌ها‌ی بدن ضروری هستند‌، باید از‌طریق غذا به بدن برسند‌. این ۸ اسید‌آمینه عبارتند‌از:

ایزولوسین، لوسین‌، لیزین، متیونین، فنیل‌آلانین، ترئونین، تریپتوفان و والین. در دانه‌های گرده زنبورعسل می‌توان وجــود ترکیب زیر را برای اسیدهای‌آمینه ضروری مشاهده‌نمود‌:

ـ ایزولوسین ‌۴/۷

ـ لوسین ‌۵/۶ 

ـ لیزین ‌۵/۷

ـ متیونین ‌۱/۷

ـ فنیل‌آلانین ‌۳/۵

ـ ترئونین ‌۴/۶

ـ تریپتوفان ‌۱/۶                             

ـ والین ‌۶

و نیز:         

ـ آرژنین ‌۴/۷

ـ هیستیدین ‌۱/۵

ـ اسیدگلوتامیک ‌۹/۱ ‌درصد

دانه‌های گرده گل از‌نظر میزان آنزیم‌ها نیز غنی می‌باشند. در‌واقع آنزیم‌های فراوانی در گرده گل وجود دارد که آن‌را محصولی کم‌نظیر می‌سازد‌.

برخی‌از آنزیم‌های موجود در دانه گرده گل عبارتند‌از‌: آمیلاز‌، فسفاتاز‌، ساکاراز‌، لاکتیک‌دهیدروژناز‌، دیسفراز‌، هیدرولاز و کوزیماز‌.

افزون‌بر‌این‌ها، انواع ویتامین‌ و مواد‌معدنی مفید نیز در گرده گل وجود دارد که برای رشد و سلامت یاخته‌ها ضروری می‌باشد.

گرده گل زنبور‌عسل(براساس وزن یا ظرفیت‌کالری‌) مغذی‌تر‌از گوشت‌گاو، مرغ و بسیاری‌از موادخوراکی دیگر است‌. این ماده در رژیم گیاه‌خواری بسیار سودمندبوده و با‌توجه به‌وجود موادحیاتی در‌آن، یک مکمل‌غذایی فوق‌العاده می‌باشد.

پژوهش‌هایی‌که اخیراً پیرامون خواص گردة‌گل زنبور‌عسل انجام‌شده، نشان‌می‌دهد که این محصول باارزش در‌موارد زیر مؤثر می‌باشد‌:

۱ـ گردۀ‌گل به رشد ماهیچه‌های بدن کمک‌می‌کند و با افزایش توان سیستم‌ایمنی، مقاومت بدن را افزایش‌داده و با داشتن خاصیت ضد‌اکسیدانی خود از پیری زودرس پیشگیری‌نموده و چـین‌و‌چـروک‌های پوست را کاهش‌می‌دهد.

۲ـ گردۀ‌گل با داشتن اسیدهای‌آمینه ضروری و ویتامین‌ها‌، به‌ویژه ویتامین‌های‌گروه‌‌B می‌تواند به‌عنوان یک مکمل با ارزش‌غذایی مصرف شود و ضعف و خستگی بدن را بر‌طرف‌ساخته و دوره نقاهت بیماری‌ها را کاهش‌دهد‌.

۳ـ در گزارش علمی یکی‌از پزشکان پژوهشگر آمریکایی، آمده‌است که گردۀ‌گل در بهبود بسیاری‌از موارد آلرژی (از آلرژی بهاره‌ گرفته تا آسم برونشیک) مؤثر است. براساس این گزارش ۹۴درصد از بیماران مبتلا‌به حساسیت با خوردن گرده گل بهبود یافته‌اند‌.

۴ـ مصرف موضعی‌گرده،‌ آزارهای‌ پوستی و اگزما را بهبودبخشیده و پسوریازیس را تخفیف‌می‌دهد‌.

۵ـ مصرف گرده گل، آنتی‌اکسیدان و ضد‌التهاب مجاری‌تنفسی و شش‌ها می‌باشد.

۶ـ گرده گل به‌دلیل داشتن آنزیم‌ها و ویتامین‌ها درتنظیم کار دستگاه‌گوارش نیز مؤثر‌است و هضم را آسان می‌سازد. گرده گل فعالیت روده را تنظیم‌‌نموده و از یبوست‌می‌کاهد‌. برخی‌از پژوهشگران گرده گل را در درمان‌یبوست بسیار مؤثر دانسته و توصیه‌نموده‌اند که افراد مبتلا‌به یبوست چندبار در‌سال و هر‌بار به‌مدت یک‌ماه روزانه از ۳۰گرم گرده گل استفاده‌کنند‌.

۷ـ گرده گل با تقویت دستگاه‌ایمنی‌، بدن را علیه ویروس‌ها و عفونت‌ها مجهز‌می‌کند.

۸ـ گردۀ‌‌‌گل‌ زنبور‌‌عسل میزان کلسترول‌خون را متعادل می‌سازد و جریان‌خون رگ‌ها را بهبود می‌بخشد و برای کارکرد طبیعی قلب‌و‌عروق مفید ‌است‌.

۹ـ پژوهش‌های دانشگاهی فراوان‌، به نقش گرده گل‌ در پیشگیری و درمان هیپرتروفی پروستات (بزرگ‌شدن خوش‌خیم غده پروستات) اشاره‌کرده‌اند. بااین خاصیت گرده گل‌، برخی‌از پزشکان نیز به مردان ۵۰‌‌سال به بالا توصیه‌نموده‌اند که برای پیشگیری‌از بزرگی پروستات، روزانه یک قاشق چای‌خوری گردة‌‌گل‌ میل‌کنند‌.

با این‌خلاصه، شرکت‌های‌داروسازی از‌این محصولات داروهایی به بازار عرضه نموده‌اند که به خواص برخی از آنها در ابتدای این مقاله اشاره‌شد.

در بروشور یکی‌از‌این داروها آمده‌است‌:

« ژل‌رویال در بهبود بسیاری‌از ناتوانی‌ها و بیماری‌ها، از‌جمله خستگی روحی و جسمی، یائسگی، ناتوانی‌جنسی، نازایی، لک و چروک‌های‌پوست، دیابت، ضعف سیستم‌دفاعی‌بدن، عدم فعالیت غدد درون‌ریز و عدم‌تعادل هورمونی، عفونت‌های ویروسی و باکتریایی، کلسترول‌بالا، ازدیاد فشار‌خون، آسم، کمبودرشد، عفونت‌مثانه، بیماری‌های التهابی و انواع آرتریت‌، کاهش حافظه و پیری زود‌رس پوست مؤثر است». در مقاله دیگری به صحت و سقم کاربرد‌های این محصولات پرداخته‌می‌شود‌.