تألیفات و محصولات طبی رازی

محمدبن زکریای رازی (متولد۲۷ اوت ۸۶۵م، ۱۱۵ سال قبل از تولد پور‌سینا) در ری به‌دنیا آمد. ابتدا فلسفه را در نزد احمدبن سهل بلخی فراگرفت. رازی در سی‌سالگی به بغداد سفر نمود که زندگی علمی وی را متحول کرد. او در بیمارستان معروف بغداد ملاقاتی با یک داروساز سالخورده انجام داد و روز بعد با طبیب آن بیمارستان دیدار نمود که یک جنین دوسر را به او نشان داد.

در تاریخ طب، از نام این داروساز و طبیب ذکری به میان نیامده است. حاصل این دیدارها، ایجاد شوق و تمایل به آموزش علم طب در رازی بود. رازی عاشقانه به فراگیری طب پرداخت و به مقام علمی دست یافت که به ریاست بیمارستان بغداد رسید. شهرت علمی رازی در قلمرو حکومتی آن روز جهان اسلام انتشار یافت. اشتیاق رازی به فراگیری طب چنان بود که شب‌ها را به همراه دوستی به بررسی و بحث در آثار بقراط و جالینوس به صبح می‌رساند. تألیفات علمی و طبی رازی را یکصد و حتی دویست اثر ثبت نموده‌اند. بعضی از این تألیفات به مراجع مسلّم در طب اسلامی ـ ایرانی تبدیل شده‌اند. ترجمه‌ی این مراجع به لاتین، موجی از نواندیشی علمی را برای جهان غرب به ارمغان آورد. کتاب الحاوی فی طبق رازی دارای شهرت جهانی می‌باشد. این اثر گرانمایه به لاتین Continens به معنی اثر مداوم و بلاانقطاع ترجمه شد. کتاب دیگر رازی به نام المنصوری توسط آندریاس وزالیوس (استاد کالبدشناسی و جراحی دانشگاه پادوآ) به لاتین ترجمه شد. رازی کتابی در مورد آبله و سرخک تالیف نمود که در آن به زیبایی هرچه تمام‌تر به توصیف بالینی این دو بیماری بثوری پرداخت و آنها را از یکدیگر تفکیک نمود.

این مرجع علمی در سال ۱۴۸۹م در ونیز، ۱۵۴۹م در بال سوئیس، ۱۷۴۷م در لندن و ۱۷۸۱م در گوتینگن به چاپ رسید. این دانشمند ایرانی علاوه بر آثار علمی دارای ابداعاتی در حوزه‌ی طب بالینی و داروسازی نیز می‌باشد. از جمله محصولات او می‌توان به یک مرهم جلدی  اشاره نمود که در قرون وسطی به سفیداب رازی (Album rhasis) شهرت یافت. این مرهم جلدی دارای ترکیبی از سرب بود. سفیداب با کاربرد طبی، نوعی لایه‌بردار جلدی است که در زدودن لایه‌های مرده‌ی پوستی کاربرد دارد. ۲نوع سفیداب در طب ایران معروف بود؛  یکی حاوی قلع و دیگری حاوی سرب که به سفیداب رازی یا سفیداب شیخ مشهور بود. سفیداب  با کاربرد صرفاً آرایشی به صورت پودر و نه مرهم تهیه می‌شد. رازی نوعی قرص را در درمان امراض چشم ابداع نمود که به  نام قرص عربی یا قرص رازی مشهور بود. این دانشمند گرانمایه از روده‌ی حیوانات  نیز در زخم‌بندی و جراحی استفاده می‌کرد.